အသုံးအနှုန်းတခုရဲ့ မြစ်ဖျားခံရာ

by | Oct 17, 2019 | ARTICLES

ဒီနေ့ ကျနော်တို့ အားကိုးနေရတဲ့ ICC ခုံရုံးတွေ ; Ad hoc ခုံရုံးတွေ စွဲကိုင်နေတဲ့ နောက်ခံမူဝါဒကတော့ universal jurisdiction ပဲ ။
universal jurisdiction ကို တိုက်ရိုက်ဘာသာပြန်ရရင်တော့ လုံး၀ဥသုံချွင်းချက်မရှိသော တရားစီရင်ရေးအာဏာ ။ ဆိုလိုချင်တာက တိုင်းပြည်တခုရဲ့ အချုပ်အခြာအာဏာကဖြစ်စေ ; နိုင်ငံရေးအပေးအယူကဖြစ်စေ ဒီတရားစီရင်ရေးအာဏာအပေါ် ချွင်းချက်နဲ့ ကင်းလွတ်ခွင့် ပေးလို့မရပါဘူး ။ ဒီတရားစီရင်ရေးအာဏာဟာ အချုပ်အခြာအာဏာရဲ့ အထက်မှာ ရှိပါတယ် ။

တိုင်းပြည်တခုရဲ့ အထွဠ်အခေါင် အချုပ်အခြာအာဏာထက်တောင် လေးနက်ပါတဲ့ လုံး၀ဥသုံချွင်းချက်မရှိတရားစီရင်ပိုင်ခွင့်ဆိုတဲ့ အသုံးအနှုန်း universal jurisdiction ရဲ့ မူလ အသုံးအနှုန်းကတော့ universal repression ဆိုတဲ့ အသုံးအနှုန်းပါ ။ universal repression ကို တိုက်ရိုက်ဘာသာပြန်ရရင်တော့ အလုံးစုံလွှမ်းမိုးသော ကြပ်မတ်ထိန်းသိမ်းမှု ။

ဒီ universal repression ဆိုတဲ့ အသုံးအနှုန်းကို စတင်သုံးစွဲသူကတော့ Dr . Raphael Lemkin ပါပဲ ။

၁၉၃၃ မက်ဒရစ်မြို့မှာ ကျင်းပတဲ့ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ရာဇ၀တ်ဥပဒေများဆိုင်ရာကွန်ဖရင့်မှာ Dr . Lemkin က ဒီအသုံးအနှုန်းကို စတင်မိတ်ဆက်ခဲ့တာပါ ။

ပယ်ချခံရလေသော အသုံးအနှုန်း
——————————————
Dr . Lemkin က ပထမကမ္ဘာစစ်အတွင်း အော်တိုမန်ပြည်ထဲရေးဌာနက အာမေးနီးယန်းတွေအပေါ်မှာ ကျူးလွန်ခဲ့တဲ့ လူမျိုးစုအလိုက်ပစ်မှတ်ထားပီး ဇီ၀ရှင်သန်ရပ်တည်မှုကို ဖျက်ဆီးခြင်းနဲ့ လူ့အဖွဲ့ စည်းလိုက် ပစ်မှတ်ထားပီး ယဉ်ကျေးမှုပိုင်းဆိုင်ရာ ဖျက်ဆီးမှုတွေကို တားဆီးဖို့အတွက် universal repression ဆိုတဲ့ အလုံးစုံလွှမ်းမိုးသော ကြပ်မတ်ထိန်းသိမ်းမှု ဟာ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာမူဝါဒတရပ်ဖြစ်သင့်တယ် ။ Dr . Lemkin ဆိုလိုချင်တာက နောက်ထပ်ကမ္ဘာပေါ်က လူသားမျိူးနွယ်တွေ ( အထူးသဖြင့်လူနည်းစုတွေ ) ဟာ အာမေးနီးယန်းတွေလိုတိုက်ခိုက်ခံရပီး ထိခိုက်ခံစားရမှုတွေ ဖြစ်ပေါ်လာရင် ဘယ်ဒေသ ဘယ်အချိန်မှာ ကျူးလွန်သူက ဘယ်လိုအဆင့်အတန်းပဲဖြစ်ပါစေ ကျန်တဲ့ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံတွေက အလုံးစုံလွှမ်းမိုးသော အင်အားနဲ့ နိုင်ငံတွေရဲ့ နယ်နိမိတ်တွေကို ကျော်လွန်သက်ရောက်ပီး ကြပ်မတ်ထိန်းသိမ်းဖို့ ( ရက်စက်မှုတွေ ဆက်မဖြစ်ဖို့ ) အားထုတ်ကြိုး‌ပမ်းရမယ် ဆိုတဲ့ သဘောပါ ။ [ အဲ့ဒီခေတ်အခါက Genocide ဆိုတဲ့ စကားလုံးကို မတီထွင်ရသေးလို့ အကြောင်းအရာတွေကို ရှည်ရှည်လျားလျား ရေးပြရတာပါ ]

အလုံးစုံလွှမ်းမိုးသော ကြပ်မတ်ထိန်းသိမ်းမှု အတွက် တရားစီရင်ရေးတင်မကပဲ သံခင်းတမန်ခင်းနည်းတွေကိုလည်း အသုံးပြုဖို့ Dr . Lemkin က တိုက်တွန်းခဲ့ပါတယ် ။

ဒါပေမဲ့ သူ့ရဲ့ တိုက်တွန်းခဲ့မှုတွေဟာ အရာမထင်ခဲ့ပါဘူး ။

” ခင်ဗျားပြောတာတွေက ဖြစ်ခေါင့်ဖြစ်ခဲကိစ္စတွေမို့ ဥပဒေပြဌာန်းစရာမလိုသလို မူဝါဒချမှတ်စရာလည်း မလိုဘူး ” လို့ အကြိမ်ကြိမ် တုန့်ပြန် ပယ်ချခံခဲ့ရပါတယ် ။

အသက် ၁၁ သန်းထပ်ရင်းရသောအသုံးအနှုန်း
———————————————————-
Genocide ဆိုတဲ့ အသုံးအနှုန်းကို တီထွင်ခဲ့ပီး ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အပီး Genocide convention ကို ပြဌာန်းနိုင်ပီးတဲ့ နောက်မှာတော့ နောက်ထပ်မျိုးဖြုတ်သတ်ဖြတ်မှုတွေ ဖြစ်ပွားလာခဲ့ရင်တော့ ဘယ်အချိန် ဘယ်နေရာ ဘယ်သူဘယ်အဆင့်က ကျူးလွန်သည်ဖြစ်ပါ‌စေ လုံး၀ဥသုံချွင်းချက်မရှိသော တရားစီရင်ရေးအာဏာကို စွဲကိုင်ပီး အပြစ်ပေးအရေးယူရမယ် လို့ မူဝါဒချမှတ်နိုင်ခဲ့ပါတယ် ။ ဒီအချိန်မှာတော့ ဘယ်သူကမှ ” ခင်ဗျားပြောတာတွေက ဖြစ်ခေါင့်ဖြစ်ခဲကိစ္စကြီးပါဗျာ ” လို့ မပြောရဲတော့ပါဘူး ။ သူတို့ရှေ့မှာတင် နာဇီတွေလက်ချက်နဲ့ လူ ၁၁ သန်း အသက်ပျောက်ခဲ့ရတာကိုး ။ အော့ခ်ျ၀ဇ်မှာတင် လူ ၁ သန်း ၁ သိန်း ‌အသတ်ခံခဲ့ရပီး ဒါဟာ ဥရောပစစ်မျက်နှာမှာ ဗြိတိန် + အမေရိကန်စစ်သား အကျအဆုံးထက် ပိုများနေတော့တာကိုး ။

universal jurisdiction ဆိုတဲ့ လုံး၀ဥသုံချွင်းချက်မရှိသော တရားစီရင်ရေးအာဏာဟာ စွဲကိုင်ကျင့်သုံးအပ်သော ကိရိယာပါလားဆိုတဲ့ အသိ ကမ္ဘာ့လူသားတွေရဲ့ ဦးနှောက်မှာ လက်ခံလာဖို့ ဆယ်စုနှစ် ၂ ခုခန့်‌စောင့်စား ခဲ့ရပီး လူ့အသက် ၁၁ သန်း ရင်းခဲ့ရပါတယ် ။

ဒီအသုံးအနှုန်းဟာ အချုပ်အခြာအာဏာထက် ပိုမိုလေးနက် ပြင်းထန်သော သဘော ; သမိုင်း နဲ့ ပေးဆပ်မှုရှိနေပါတယ် ။ မြင်အောင်ပြောရရင် မြန်မာနိုင်ငံလွတ်လပ်ရေးရပီး မြန်မာတွေလက်ထဲ အချုပ်အခြာအာဏာရောက်လာဖို့ မြန်မာ ၁ သန်း သေမပေးခဲ့ရပါဘူး ။ universal jurisdiction ဆိုတဲ့ အသုံးအနှုန်းကမ္ဘာ့နိုင်ငံရေးဇာတ်ခုံပေါ်ရောက်လာဖို့ လူ ၁၁ သန်း မျိုးဖြုတ်အသတ်ခံခဲ့ရပါတယ် ။

အခု ကျနော်တို့ ရန်သူတွေကို ထု‌နေတာ အဲ့ဒီ universal jurisdiction ဆိုတဲ့ လက်နက်ကိရိယာနဲ့ပါ ။ ရန်သူ‌တွေဟာ သူတို့ရဲ့ အချုပ်အခြာအာဏာနဲ့တောင် သူတို့ကိုယ်သူတို့ ကာလို့မရ‌တော့ ပါဘူး ။ ကာရင် အဲ့ဒီ အချုပ်အခြာအာဏာပါ ကွဲထွက်သွားအောင် အထုခံရမှာပါ ။

ကိုယ်ကိုင်ထားတဲ့ လက်နက်ရဲ့ စွမ်းအားနဲ့ တန်ဖိုးကို သိထားကြပါ – ကိုယ့်လူတို့ ။

( ဗလီ ပြန်ဖွင့်ပေးတာလောက်နဲ့ ဖြီးပြမနေနဲ့ လို့ ပြောချင်တာဟေ့ ။ ပညာရှင် ဆန်ဆန် ပြောရတာ တအားလက်ညောင်းတယ် )

kyawhlaoo ရေးသည်

ဒို့မမှုပီတဲ့လား

by | Oct 17, 2019 | ARTICLES

ဒို့မမှုပီတဲ့လား – ၁
————————–
သားသတသြမားအား တုနြ့ပှနခြှငြး
———————————————
၁၉၈၈ သှဂုတလြ ၅ ရကြ စိနလြှငတြကလြာပီး မာရှယလြောကှငှောတယြ ။ ရနကြုနမြှာ လူ ၃၀၀၀ ထောငလြောကကြို ပဈသတပြီးတဲ့အခါမှာတော့ စိနလြှငဆြငြးသှားတယြ ။ သှဂုတြ ၁၁ US ဆီးနိတလြှှတတြောမြှာ မှနမြာစဈတပရြဲ့လုပရြပကြိုရှုံ့ခတွဲ့ resolution ဟာ ကနြ့ကှကသြူမရှိအတညဖြှဈတယြ ။ ဒီ resolution ကို ဆီနိတတြာ Moynihan က ဦးဆောငတြငသြှငြးတာ – ရဂငေအြစိုးရက သိပလြကမြခံခငွဘြူးရယြ ။

၁၉၈၈ စကတြငဘြာ ၇ ဆီးနိတမြှာတငသြှငြးခဲ့တဲ့ Resolution ကိုပဲ ဟောကဈြမှာ ထပမြံတငသြှငြးပီး ကနြ့ကှကသြူမရှိအတညပြှုလိုကတြယြ ။ ဒါဆို concurrent resolution ဖှဈသှားပီ ။ ရဂငေအြစိုးရဟာ ဟောကဈြတငသြှငြးတဲ့ Resolution ကိုတော့ လကခြံလိုကရြပီ ။

စကတြငဘြာ ၁၈ မှာ မှနမြာစဈတပကြ အာဏာသိမြးလိုကပြီး နဝတကို ဖှဲ့စညြးလိုကတြယြ ။

ဆီနိတတြာ Moynihan ကတော့ ” မှနမြာစဈတပဟြာ ထောငခြွီတဲ့ဆနျဒပှသူတှကေို ပဈခတသြတဖြှတပြီး ; ဘိနြးစဈဆငရြေးအတှကြ US က ပေးအပထြားတဲ့အဆိပရြညတြှကေို တောငတြနြးဒသကေ လူမွိုးစုရှာတှအပေေါကြှဲခနွတောမို့ မှနမြာစဈတပအြပေါအြမရေိကနကြ ထောကပြံ့ပေးနတောတှေ ခကွခြငွြးရပတြနြ့ပေးဖို့ ” တောငြးဆိုပါတယြ ။

ထီမထငဟြနပြှခှငြး
————————–
ရဂငေအြစိုးရအနနေဲ့လညြး မှနမြာအပေါပြေးအပနြတေဲ့ စီးပှားရေးအကူအညီတှကေို ဖှတတြောကလြိုကပြီး လကနြကရြောငြးခမွှုကို ယာယီရပတြနြ့ထားလိုကပြါတယြ ။ နညြးပညာကဏျဍအတှကမြှနမြာဆီစလှေှတထြားတဲ့ အမရေိကနအြကှံပေးတှကေိုလညြး ပှနလြညခြေါယြူလိုကပြါတယြ ။ ထောကပြံ့ရေးပဈစညြးတှရပေဆြိုငြးရာမှာ မှနမြာပှညအြတှကပြေးဖို့ရညရြှယထြားတဲ့ သငြျဘောတစငြးစာဓါတမြှသှဇောတှကေို ဘငြျဂလားဒရြှေ့ဆီလှှဲပေးလိုကပြါသတဲ့ ။
၁၉၈၀ ကနေ အမရေိကနလြေ့ကငွြ့ပေးခဲ့တဲ့ မှနမြာ့တပမြတောအြရာရှိ ၂၅၅ ယောကရြှိခဲ့ပါတယြ – လတတြလောလေ့ကငွြ့နတေဲ့ မှနမြာစဈတပအြရာရှိတှကေို ပှညတြောပြှနခြိုငြးပီး လေ့ကငွြ့ရေးအစီအစဉတြှကေို ရပဆြိုငြးလိုကပြါတော့တယြ ။ ဒါတှဟော စကတြငဘြာ ၂၂ မှာ US ဘကကြ တုနြ့ပှနမြှုပါ ။

တခွိနတြညြးမှာပဲ နဝတကတော့ ဒီမိုကရစေီအရေးဆနျဒပှနတေဲ့သူတှကေို လမြးပေါမြှာ ပေါတြငပြဈသတပြီး သူ့အာဏာကို ခိုငကြညွအြောငတြညဆြောကပြါသတဲ့ ။ စုစုပေါငြး လူ ၁ သောငြးခှဲခနြ့ကို ပဈသတပြီးတဲ့ အခါမှာတော့ နဝတဟာ အာဏာကို စုစညြးဆုပကြိုငလြိုကနြိုငပြီလို့ ပှောရမှာပါ ။

” မငြးတို့အမရေိကနတြှပေိတဆြို့တာလောကတြော့ ငါတို့က မှုကို မမှုတာ ” ဆိုတဲ့ တုနြ့ပှနသြံဟာ နဝတဗိုလခြွုပတြှရေဲ့ လကသြုံးစကားပေါ့ ။

မိဈဆာမှောကသြော မိတဆြှေ
———————————–
နဝတဗိုလခြွုပတြှေ ဘာလို့ ဒီလောကလြသေံမာရဲသလဲ ?
ရဂငေအြစိုးရက ပိတဆြို့မှုတှေ ခမွှတလြိုကတြဲ့ ၁၉၈၈ စကတြငဘြာ ၂၂ မှာပဲ တိုကဆြိုငခြှငြးကှီးစှာ တရုတနြိုငငြံခှားရေးဝနကြှီးရဲ့ ပှောရေးဆိုခှငြ့ရပုဂျဂိုလြ Jin Guihua က ” တရုတဟြာ မှနမြာ့ပှညတြှငြးရေးကို ဝငရြောကစြှကဖြကမြှာ မဟုတဘြူး ” လို့ ခိုငခြိုငမြာမာ ကတိပေးလိုကပြါသတဲ့ ။

သှ ! အမိုကကြောငတြှမှော မိဈဆာမှောကတြဲ့ မိတဆြှအေားကိုးရှိသကိုးးး ။

kyawhlaoo ရေးသညြ

တရုတြ = People ‘ s Republic of China – ကှနမြှူပကွတြရုတပြှညကြိုသာ ဆိုလိုခှငြးဖှဈပီး လူမွိုးရေးသဘောမဟုတပြါ

ဓါတပြုံ – ဆီနိတတြာ Moynihan

ဒို့မမှုပီတဲ့လား – ၂
————————-
အကှောကအြကနြ နှငြ့ လကစြားခွမှေု
————————————————
တကယတြော့ နဝတရော တရုတရြော အကှီးအကယွကြှောကနြတေဲ့ ဖှဈစဉတြရပရြှိခဲ့တယဗြွ ။ ၁၉၈၈ စကတြငဘြာ ၁၂ မှာ လယောဉတြငသြငြျဘောတစငြးဦးဆောငတြဲ့ အမရေိကနရြတပေအြုပစြုဟာ မှနမြာ့ရပေိုငနြကထြဲဝငလြာလိုကတြာ ရနကြုနတြောငဘြကြ မိုငြ ၁၉၀ အကှာအထိ ရောကလြာပါသတဲ့ ။ အမရေိကနအြစိုးရကတော့ လိုအပရြငသြံရုံးဝနထြမြးတှကေို ကယတြငဖြို့လို့အကှောငြးပှပမေဲ့ မှနမြာစဈတပဟြာ အကှောကအြကနဖြှဈသှားခဲ့ပါတယြ ။ အဲ့ဒီအခွိနကြစပီး ၈၈ မတိုငခြငတြုနြးကတရုတကြွောထောကနြောကခြံပေးထားတဲ့ ဗကပကို ရငဆြိုငခြဲ့ရတဲ့ မှနမြာစဈတပဟြာ ၈၈ အပီးမှာတော့ သူတို့ရဲ့ဦးတညရြနသြူဟာ အမရေိကနဖြှဈတယလြို့ ဆေးအထိုးခံလိုကရြသလိုပါပဲ ။

ဒါ့ကှောငြ့ ဗကပပှိုကှဲပီးခွိနမြှာ အနောကနြိုငငြံတှရေဲ့ အထောကအြပံ့ရထားတယလြို့ သူတို့ထငနြတေဲ့ ကရငတြှအပေေါြ မှနမြာစဈတပဟြာ လကစြားခွလေိုတဲ့မူဝါဒတှနေဲ့ ခညွြးကပဖြို့ ဗွူဟာဆှဲခဲ့ပီပေါ့ ။

မပေါငြးစပနြိုငခြှငြး
————————
လကတြှေ့မှာတော့ ကရငအြပါအဝငလြူနညြးစုလကနြကကြိုငအြဖှဲ့တှကေို အမရေိကနကြ ထောကပြံ့မှုပေးဖို့နနသေောသာ လူဆိုးစာရငြးသှငြးထားတာပါ ။ ၁၉၈၉ မတြ ၂ ကှနဂြရကကြှားနာပှဲမှာ US လကထြောကြ နိုငငြံခှားရေးဝနကြှီးက ” မှနမြာပှညကြ လူနညြးစုသူပုနတြှဆေိုတာ ခါးပိုကဆြောငလြကနြကကြိုငတြှဖှေဲ့ပီး ဘိနြးမှောငခြိုကူးနတေဲ့သူတှေ ” လို့ ထှကဆြိုခကွပြေးသှားပါသတဲ့ ။

အမှနတြော့ အဲ့ဒီအခွိနြ ရနကြုနမြှာ ဒေါအြောငဆြနြးစုကှညနြဲ့ အမရေိကနသြံအမတကြှီး Levin တို့ဟာ ဒူးခငွြးတိုကြ နေ့စဉတြှေ့ဆုံဆှေးနှေးဖှဈကှပီး ကှနဂြရကနြဲ့ အိမဖြှူတောဆြီ စာတှေ ဂဒီးဂဒီးပို့ခဲ့ကှပါတယြ ။ ဒါပမေဲ့ ပို့တဲ့စာတှဟော လူနညြးစုအခှငြ့အရေးထကြ ဒီမိုကရစေီအရေးကိုသာ ဦးတညခြဲ့ပီး ကရငအြပါအဝငလြူနညြးစုတှဟော ထိရောကတြဲ့နိုငငြံတကာအဆကအြသှယပြှတတြောကနြခေဲ့ကှပီး စဈအစိုးရဆီ ယဇအြပူဇောခြံရတော့မဲ့ သားကောငတြှသဖှေယြ ဖှဈလို့နပေါပီ ။

မှနမြာ့ဒီမိုကရစေီအရေးနဲ့ လူနညြးစုအခှငြ့အရေးပေါငြးစပရြုနြးကနနြိုငခြှငြး မရှိခဲ့တာဟာ စဈအစိုးရအတှကြ မဟာဗွူဟာ ထှကပြေါကဖြှဈသှားခဲ့ပါတယြ ။

တကကြှှသော ဒီမိုကရစေီအရေးခှလှမြေး
——————————————————
မှနမြာနိုငငြံဆိုငရြာ အမရေိကနသြံအမတကြှီး Levin ဟာ ဒီမိုကရစေီအရေးအတှကတြော့ အတောတြကကြှှတဲ့သူပါ ။ ၁၉၈၉ ဇနနြဝါရီမှာ နဝတဖှဲ့ပေးထားတဲ့ ရှေးကောကပြှဲကောမြရှငကြို သံအမတကြှီးက သှားရောကတြှေ့ဆုံပါတယြ ။ အဲ့ဒီအခွိနမြှာ ရှေး / ကောဟြာ ရှေးကောကပြှဲလုပရြမဲ့ ရကကြိုတောငြ မသတမြှတရြသေးပါဘူး ။ သံအမတကြှီးကတော့ သူ့ရဲ့စိုးရိမပြူပနမြှုကို ဒဲ့ပဲထုတဖြောမြေးမှနြးပါတယြ – ” ရှေးကောကပြှဲမှာ ဒေါအြောငဆြနြးစုကှညဝြငပြှိုငခြှငြ့ရမလား ? ” ။ အဖှကေ မရရောလှပါဘူး ။

အမရေိကနမြှာတော့ ၁၉၈၉ ဇနနြဝါရီကစပီး စီနီယာဘုရြှအစိုးရသဈတကလြာပါတယြ ။ သမျမတဖှဈပီး ရကသြတျတပတအြနဲငယအြတှငြးမှာပဲ စီနီယာဘုရြှက မှနမြာကိုပေးအပထြားတဲ့ ကုနသြှယခြှငြ့ဆိုငရြာယဘေုယွ ( အခှနြ ) ကငြးလှတခြှငြ့ကို ရုပသြိမြးလိုကပြါတယြ ။ ဆိုလိုတာကတော့ မှနမြာကနေ အမရေိကနဆြီ ပို့တဲ့ သတမြှတကြုနပြဈစညြးတခွို့ကို အခှနပြှနကြောကတြာပါ ။ ကုနသြှယရြေးပိတဆြို့ဒဏခြတတြဲ့ ပုံစံတမွိုးပေါ့ ။ LDC နိုငငြံဖှဈနတေဲ့ မှနမြာက ပှငပြကမျဘာကို မယမြယရြရပို့ကုနဘြာမှ မရှိတဲ့အတှကြ ဒီပိတဆြို့မှုက ခကွခြငွြးထိခိုကမြှုမရှိဘူးလို့တော့ ပှောလို့ရပါတယြ ။ သို့သောလြညြး ဆိုရှယလြဈစီးပှားရေးကနေ စွေးကှကစြီးပှားရေးပှောငြးလဲပီး ပို့ကုနကြနေ ဝငငြှရဖေို့မွှောလြငြ့ထားတဲ့ နဝတအဖို့ ရရှညေရြပတြညရြေးကို ထိုးနှကရြာတော့ ရောကပြါတယြ ။

ဓါတပြုံ -မှနမြာနိုငငြံဆိုငရြာအမရေိကနသြံအမတကြှီး Levin

ဓါတပြုံ -မှနမြာနိုငငြံဆိုငရြာအမရေိကနသြံအမတကြှီး Levin

ဒို့မမှုပီတဲ့လား – ၃
————————-
ဆနရြှငအြငထြရို
———————
စာဆကဖြတလြို့ရလောကအြောငြ ဆနရြှငအြကှောငြးနဲနဲတော့ ပှောရမှာပါ ။ ဆနရြှငဆြိုတာကို ပိတဆြို့တယလြောကပြဲ ခပကြဉွြးကဉွြးနားလညလြို့မရပါဘူး ။
ဒီဘကခြတြမှော တနိုငငြံနဲ့ တနိုငငြံကှား စဈဖှဈတာမဟုတပြဲ ဒဏပြေးတဲ့ပုံစံအားလုံးကို ဆနရြှငလြို့ယူဆနိုငပြါတယြ ။ ရှေးခတြကေတော့ ဒသတှေငြး အိမနြီးခငွြးနိုငငြံတှကှေား ကုနပြဈစညြးရောငြးဝယခြှငြ့ပိတပြငတြာကနေ ဆနရြှငစြတယြ ။ အဲ့ဒီခတြတေုနြးက တနိုငငြံနဲ့တနိုငငြံကှား ကုနပြဈစညြးခငွြးဖလှယတြဲ့စနဈနဲ့ ရောငြးဝယတြာရှိသလို ; ငှသေားလကကြိုငနြဲ့ ရောငြးဝယကြှတာဆိုတော့ ပိတဆြို့ရတာက ရှငြးတယြ – ” အဲ့ဒီနိုငငြံက ကုနပြဈစညြးဆို မဝယနြဲ့ဟေ့ ; အဲ့ဒီနိုငငြံက ကုနသြညတြှနေဲ့ အရောငြးအဝယမြလုပနြဲ့ဟေ့ ; အဲ့ဒီနိုငငြံက ပဈစညြးဆို အခှနတြိုးကောကဟြေ့ ; အဲ့ဒီနိုငငြံကသငြေျဘာဆိုရငဆြိပကြမြးခှနတြိုးကောကဟြေ့ ” ဆိုတာမွိုးပေါ့ ။

ဒီခတြမှောတော့ ကုနသြှယမြှုက ကမျဘာလုံးဆိုငရြာ ခွိတဆြကယြှကဖြှာနတေော့ တနိုငငြံခငွြးကှား ပိတတြာတှကေ မထိရောကသြလိုဖှဈလာတယြ – ပိတထြားတဲ့နိုငငြံဆီက ကုနပြဈစညြး ဝယမြရလညြး ကနွတြဲ့ နိုငငြံတှဆေီက လှညြ့ပတဝြယလြို့ရနတောကိုး ; အလားတူ ပိတထြားတဲ့နိုငငြံဆီတငပြို့လို့မရလညြး ကှားနိုငငြံကတဆငြ့ တငပြို့လို့ရနပှနေရြော ။
ရှေ့မှာရေးခဲ့သလို အမရေိကနကြ နဝတပို့ကုနတြခွို့ကို အခှနတြိုးကောကပြီး ကုနသြှယရြေးပိတဆြို့ဒဏခြတတြာလုပလြညြး မှနမြာက အိမနြီးခငွြးနိုငငြံတှနေဲ့ ကုနသြှယရြေးတိုးမှှငြ့ပီး တောငြ့ခံလို့ရတယြ ။ ဒါဟာ unilateral trade sanction ကို တောငြ့ခံတဲ့ပုံစံ ။

အဲ့ဒီမှာမှ အမရေိကနကြ အငအြားကှီးတော့ သူ့ရဲ့မိတဆြှနေိုငငြံတှနေဲ့ ပေါငြးပီး အခွိနကြိုကအြခါကိုကြ တပှိုငနြကြ ပိတဆြို့တာမွိုးလုပရြငတြော့ အပိတခြံရတဲ့နိုငငြံဟာ တောငြ့ခံဖို့ ပိုခကသြှားတယြ ။ ဒါမွိုးက ကုလသမဂျဂလုံခှုံရေးကောငစြီကတဆငြ့မှောကကြိုရီးယားကို လုပတြဲ့ပုံစံပဲ – multilateral trade sanction ။ မှနမြာကို ပိတဆြို့ခဲ့ရာမှာ ကုလသမဂျဂလုံခှုံရေးကောငစြီတငပြီး တပှိုငနြကပြိတဆြို့ဖို့နနသေောသာ ဥရောပသမဂျဂနဲ့ အမရေိကနြ စညြးဝါးကိုကပြီးပိတဆြို့တာတောငြ ၂၀၀၄ ခုနှဈကွောမြှ ဖှဈလာခဲ့တာ ။

ဒါဆို နိုငငြံတကာကုနသြှယရြေးကှနယြကကြယွပြှနြ့တဲ့ ဒီခတြမှော ပိတဆြို့မှုကို ထိရောကအြောငြ ဘယလြို လုပမြလဲ ?

ဘဏျဍာရေးဆိုငရြာပိတဆြို့မှု
————————————
တိုကရြိုကြ ကုနသြှယရြေးကို ပိတဆြို့တာထကြ ဘဏျဍာရေးဆိုငရြာ ပိတဆြို့တာက ပိုထိရောကတြဲ့ ခတြဖှေဈလာတယြ ။ ဘယသြူမှ လကငြငြးငှသေားနဲ့ အရောငြးအဝယမြလုပတြော့တဲ့ ဒဈဂစွတြယခြတြကေိုးဗွ ။ ကိနြးဂဏနြးအပှောငြးအလဲတှကေို အခှခေံပီး ကုနသြှယရြေးလုပနြတေဲ့ခတြမေို့ အဲ့ဒီဒဈဂစွတြယဘြဏစြနဈတှကေို ခွုပကြိုငထြားနိုငတြဲ့ နိုငငြံက ကိနြးဂဏနြးတှကေို လှှဲမပေးရငြ ဘာအရောငြးအဝယမြှ ဆကလြုပလြို့မရတော့ဘူး ။

နိုငငြံအသီးသီးဟာ အပှညပြှညဆြိုငရြာကုနသြှယရြေးအတှကြ နိုငငြံခှားအရနငြှဆေောငထြားရတယြ – အဲ့လိုဆောငထြားရာမှာ ကမျဘာ့နိုငငြံအားလုံးဆောငထြားတဲ့ အရနငြှရေဲ့ ၆၂ % ဟာ အမရေိကနဒြေါလြာပဲ ( ယူရိုငှကေ ၂၁ % ရှိတယြ ) ။ သူ့ငှလညြေးကိုယမြယုံ ; ကိုယြ့ငှလညြေးသူမယုံပဲ ဒေါလြာကိုသာ ယုံကှသကိုး ။ ( ၈၀ % သော ကမျဘာ့ငှကှေေးလညပြတမြှုဟာ အနောကနြိုငငြံတှလကေထြဲမှာဆိုတာကို မှငရြငရြပီ ။ )

အဲ့ဒီ ၆၂ % သောဒေါလြာတှကေို လှှဲပှောငြးပေးရာမှာ ကမျဘာပေါမြှာ ဘယနြရောကနေ ဘယနြရောကိုပဲ လှှဲလှှဲ အမရေိကနဘြဏျဍာရေးဌာနက ဖှဲ့ထားတဲ့ CHIPS နဲ့ SWIFT လို ဒဈဂစွတြယဘြဏျဍာရေးစီစဈမှုတှကေို ဖှတကြိုဖှတသြနြးရတယြ ။ အဲ့လို ဖှတသြနြးခွိနမြှာ ငှလှေှဲသူတှထေဲမှာ အမရေိကနအြစိုးရက ပဈမှတထြားတဲ့ အဖှဲ့အစညြး လူပုဂျဂိုလြ နိုငငြံ ပါလာရငြ ပိတထြားလိုကတြာပဲ ။ ကုနသြှယမြှုဟာ ရပတြနြ့သှားပီ – တဖကနြဲ့ တဖကြ ကုနထြုပကြှီးတှပေိုကပြီး ဘာတာစနဈနဲ့ ရောငြးဝယရြတဲ့ အခှစေိုကသြှားရော ။
[ CHIPS = Clearing House Interbank Payment System ;
SWIFT = Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunications ]

တကယလြို့ အမရေိကနဒြေါလြာအစား တရုတငြှသေုံးပီး ကုနသြှယမြယဆြိုရငကြော – တရုတကြ သူ့ငှတနေဖြိုးကို ကစားပီး ကုနသြှယရြေးမှာ တဖကစြောငြးနငြး အသာစီးရယူတဲ့ဒဏကြို ခံဖို့သာပှငထြား ။ တရုတဟြာ အမရေိကနဒြေါလြာနဲ့ အရောငြးအဝယလြုပခြှငြ့အပိတခြံထားရတဲ့ နိုငငြံငယလြေးတှကေို အဲ့လို အခဉွဖြမြးဖို့စောငြ့နတော ။

အုပစြုဖှဲ့ဘဏျဍာရေးပိတဆြို့မှု
————————————-
အဲ့လို ဘဏျဍာရေးပိတဆြို့ရာမှာ ကုနသြှယရြေးမှာသာမကပဲ ဖှံ့ဖှိုးရေးအကူအညီတှေ ; ခွေးငှကဏျေဍတှမှောပါ ထပပြိတလြို့ရတယြ ။ ဥပမာ – ကမျဘာဘဏရြဲ့ဗီတိုဟာ အမရေိကနတြနိုငငြံတညြးပဲ ကိုငထြားနိုငတြဲ့ပုံစံမို့ ” အမရေိကနဘြဏျဍာရေးနှငြ့ပတသြတသြောအကူအညီမွား ဆိုငရြာနိုငငြံမရရှိစရေ ” လို့ ကှနဂြရကကြ ပှဌာနြးလိုကရြငြ ဆိုငရြာနိုငငြံဟာ အတိုးနှုနြးသကသြကသြာသာနဲ့ ခွေးငှမရေရှိတော့လောကအြောငြ ဖှဈသှားရတယြ ။ အဲ့သလို မိတဆြှမေဲ့တဲ့ နိုငငြံငယလြေးတှကေို အတိုးနှုနြးကှီးကှီးနဲ့ ငှခွေေးပီး အမှတထြုတတြတတြဲ့ နိုငငြံငံကတော့ တရုတပြဲ ။

တရုတြ = People ‘ s Republic of China – ကှနမြှူပကွတြရုတပြှညကြိုသာ ဆိုလိုခှငြးဖှဈပီး လူမွိုးရေးသဘောမဟုတပြါ

ဓါတပြုံ – Federal Reserve Bank of New York

ဓါတပြုံ – Federal Reserve Bank of New York

ဒို့မမှုပီတဲ့လား – ၄
————————-
ကုနသြှယရြေးအသကရြှုပေါကြ
—————————————
နဝတအစိုးရအနနေဲ့လညြး ၁၉၈၈ – ၈၉ မှာ ရပတြညရြေးအတှကြ ရုနြးကနနြရတေဲ့ အနအထေားပါ ။ လကထြဲမှာ နိုငငြံခှားအရနငြှေ ဒေါလြာသနြး ၃၀ ခနြ့ပဲရှိပီးတော့ အငအြား ၁ သိနြး ၉ သောငြးခနြ့ရှိတဲ့ စဈတပကြိုတောငြ လခပေးဖို့ မလှယတြဲ့အခှအနေပေါ ။ နဝတ ရှေ့ဆကရြရှညေရြပတြညဖြို့ တခှားကုနသြှယရြေးအငအြားကှီး နိုငငြံတရပရြဲ့ အကူအညီလိုခွပေီ ။

သူတောခြငွြးခငွြး သတငြးလှှေ့လှှေ့
————————————————
၁၉၈၉ မလေ – တရုတဝြနကြှီးခွုပနြဲ့ မှနမြာသံအမတကြှီးတှေ့ဆုံရာမှာ ဝနကြှီးခွုပကြ မှနမြာသံအမတကြှီးကို သခွောအာမခံလိုကပြါသတဲ့ __ ” မှနမြာ့ပှညတြှငြးရေးကို တရုတကြလုံးဝမစှကဖြကပြါဘူး ” ။

၁၉၈၉ ဇှနလြ – နဝတအတှငြးရေးမှူးဗိုလခြွုပခြငညြှနြ့က မှနမြာနိုငငြံဆိုငရြာ တရုတသြံအမတကြှီးကို တှေ့ဆုံပီး ” တိနအြငမြနရြငပြှငမြှာ ဖှဈခဲ့တာတှအတှေကြ စာနာနားလညပြါကှောငြး ” ထုတဖြောပြှောဆိုပါသတဲ့ ။

တိနအြငမြနရြငပြှငမြှာ လယောဉပြဈစကအြမှောကနြဲ့ ပဈသတခြံရတဲ့ ကွောငြးသားတှကေို စာနာတာမဟုတပြါဘူး – တရုတကြှနမြှူနဈအစိုးရအပေါြ စာနာတာပါတဲ့ ။

ဗိုလခြွုပခြငညြှနြ့ရဲ့ စာနာခှငြးတရားနဲ့အတူ တရုတြ – မှနမြာကုနသြှယရြေးဟာ ပှငြ့လနြးလို့လာခဲ့ပါပီ ။

နဝတအဖို့ အသကရြှူပေါကရြရှိစမေဲ့ တရုတြ – မှနမြာကုနသြှယရြေးဟာ တနှဈကို ၂၅ % နဲ့တိုးတကလြာခဲ့ပါတယြ ။ အဆိပပြနြးတှကေို မွိုခရွငြး မှနမြာ့စီးပှားရေးဟာ အသကဆြကလြပေီ ။

ပေါကဖြောသြှေးပါသူ၏လကရြညြ
——————————————-
တရုတပြှညနြဲ့ နဝတကှား ရှှလမြေးငှလမြေးဖောကရြာမှာ အဓိကဗိသုကာကတော့ ဗိုလခြွုပခြငညြှနြ့ပါ ။ ခငညြှနြ့ဟာ တရုတနြဲ့ခစွကြှညရြေးတောကြီတှေ ကှှယနြသလေောကြ အမရေိကနကြိုတော့ ကတကြတလြနအြောငြ ရနတြှေ့ပါသတဲ့ ။

၁၉၈၉ သှဂုတလြ – ၈၈ အရေးအခငြးတနှဈပှညြ့ခွိနမြှာ အမရေိကနသြံအမတကြှီး Levin က ” စဈအစိုးရဟာ ဖမြးဆီးထိနြးသိမြးထားသူတှအပေေါြ ညှဉြးပမြးနှိပစြကတြာတှေ လုပနြကှေောငြး ” ထုတဖြောပြှောကှားလိုကပြါတယြ ။ ဗိုလခြွုပခြငညြှနြ့ကတော့ ခကွခြငွြးပဲ ” အဲ့ဒီ Levin ဟာ လကြွာအစှနြးရောကြ ဖကွဆြီးရေးသမား ” လို့ ကှကခြေါငြးဆိတမြခံတုနြ့ပှနပြါတယြ ။

Levin ဟာ ၈၈ အရေးအခငြးအတှငြး အမရေိကနသြံရုံးအနီး ဆနျဒပှသူတှကေို ရပေေးတာကနေ ; သနတေမြှနသြူတှကေို ဆေးကုပေးတာအပါအဝငြ ; ပဈခတနြတောတှကေို ဗီဒီယိုရိုကြ မှတတြမြးတငခြဲ့သူမို့ ခငညြှနြ့တို့အတှကတြော့ အဖကွသြမားကှီးပေါ့ဗွာ ။

အမှနတြော့ ၁၉၈၉ နိုဝငဘြာမှာ သံအမတကြှီး Levin ဟာ သူ့ရဲ့ ၃ နှဈသကတြမြးကုနခြါနီးနပေါပီ ။ မှနမြာထောကလြှမြးရေးကတော့ သူတို့ထုတတြဲ့ ” စီအိုငအြခှရှေေုပသြမွှ ” ဆိုတဲ့စာအုပမြှာ Levin ကို ရစရာမရှိအောငြ ရေးသားအပုပခြဝွါဒဖှနြ့ထားလိုကပြါတယြ ။

ဒီလိုနဲ့ပဲ အမရေိကနြ – မှနမြာ သံတမနဆြကဆြံရေးဟာ နညေိုခွိနရြောကခြဲ့ရပီပေါ့ ။

တရုတြ = People ‘ s Republic of China – ကှနမြှူနဈတရုတပြှညကြိုသာ ဆိုလိုခှငြးဖှဈပီး လူမွိုးရေးသဘောမဟုတပြါ

 

ဒို့မမှုပီတဲ့လား – ၅
————————-
ပွော့ကှကနြှိုကရြနခှငြေး
——————————-
၁၉၈၉ မတြ မှာ နဝတက ရှေးကောကပြှဲဥပဒကှမြေးကို ထုတပြှနခြဲ့ပီး လာမဲ့ ၁၉၉၀ မေ ၂၇ ကို ရှေးကောကပြှဲကငွြးပမဲ့ရကအြဖှဈကှငှောလိုကပြါတယြ ။ အမရေိကနအြစိုးရကတော့ ဒေါအြောငဆြနြးစုကှညရြှေးကောကပြှဲဝငခြှငြ့ရရေး တောငြးဆိုပါတယြ ။ နဝတက ခေါငြးမာမာနဲ့တုနြ့ပှနတြဲ့အပှငြ အမရေိကနရြှေးကောကပြှဲစောငြ့ကှညြ့ရေးအဖှဲ့တှကေိုပါ ခှငြ့ပှုမှာမဟုတကြှောငြး ပှောလှှတပြါတယြ ။
မှနမြာ့နိုငငြံရေးမှာ အားလုံးကရှေးကောကပြှဲကိုပဲ မွှောကြှညြ့နခွေိနမြှာ နဝတက သူဘာလုပလြို့ရလဲ ထောငြ့စုံကနေ တှကခြကွပြီးသားပါ ။

နဝတအနနေဲ့ အိမဖြှူတောကြို ပွော့ကှကနြှိုကရြနတေဲ့ အကှကတြခုရှိပါတယြ __ အဲ့ဒါက မူးယဈဆေးဝါးနှိမနြငြးရေးပါ ။ မှနမြာ့တောငတြနြးဒသကေ မူးယဈဆေးဝါးနဲ့ လကနြကကြိုငအြဖှဲ့တှကေို နှိမနြငြးရာမှာ မှနမြာစဈတပရြဲ့ အကူအညီမရှိမဖှဈလိုအပတြယလြို့ အမရေိကနအြစိုးရအဆကဆြကကြ တစိုကမြှတမြှတြ ယူဆထားကှောငြး နဝတ က သခွောသိနပေါတယြ ။ ၁၉၈၉ မတလြ ၂ ရကနြေ့ ကှနဂြရကကြှားနာပှဲမှာ အမရေိကနြ လကထြောကနြိုငြ / ဝနရြဲ့ သူပုနနြဲ့ မူးယဈကိဈစ ခွိတဆြကဖြှကှေားမှုကို ကှညြ့ရငြ အိမဖြှူတောအြနနေဲ့ မှနမြာစဈတပအြပေါြ အားကိုးနဆေဲလို့ နဝတ က တှကမြိနတောပေါ့ ။ အဲ့ဒါကှောငြ့လဲ ရှေးကောကပြှဲနဲ့ ပတသြတရြငြ နဝတက ပှငြးပှငြးထနထြနြ တုနြ့ပှနရြဲတာပေါ့ဗွာ ။

တဆငြ့ခငွြးတှနြးတငရြမှုနှငြ့ ခရီးမပေါကခြှငြး
———————————————————-
၁၉၉၀ ဖဖေောဝြါရီမှာ အမရေိကနအြစိုးရက မူးယဈဆေးဝါးနှိမနြငြးရေးမှာ မှနမြာကို အဆငြ့လွှော့ခသွတမြှတလြိုကပြါတယြ ။ ဒါပမေဲ့ အမရေိကနမြူးယဈဆေးဝါးတိုကဖြကွရြေးဌာနအကှီးအကဲကတော့ ဒီလိုအဆငြ့လွှော့ခတွာကို လကမြခံခငွပြါဘူး – မှနမြာစဈတပနြဲ့ပူးပေါငြးဆောငရြှကဖြို့ အားသနနြဆေဲပါ ။ စဈအစိုးကို ကှိတခြငွတြဲ့ဆီနိတတြာ Moynihan ကတော့ မူးယဈဆေးဝါးတိုကဖြကွရြေးဌာနဟာ ကိုယပြိုငနြိုငငြံခှားရေးမူဝါဒရှိနတောလားလို့ ခနဲ့ပါသတဲ့ ။

၁၉၉၀ မေ ၂၇ ရှေးကောကပြှဲမှာ NLD ပါတီက ၈၀ % ကွောနြဲ့အနိုငရြလိုကတြော့ အမရေိကနအြစိုးရက အာဏာမှနမြှနလြှှဲပေးဖို့ တောငြးဆိုပါတယြ ။ ၁၉၉၀ သှဂုတလြမှာ အမရေိကနနြိုငငြံခှားရေးဝနကြှီးက ဗိုလခြွုပမြှူးကှီးစောမောငဆြီစာရေးပီး ” အာဏာလှှဲပေးဖို့ ” တောငြးဆိုပါတယြ ။

တကယတြော့ အမရေိကနနြိုငငြံခှားရေးဝနကြှီးရဲ့ ဒီသံခငြးတမနခြငြးလှုပရြှားမှုက နဝတတုနြ့ပှနမြှုဘယလြိုရှိမလဲ တို့ကှညြ့တဲ့သဘောပါ ။ နဝတဘကကြ ခကွခြငွြးအာဏာလှှဲပေးဖို့ ဆနျဒမရှိတာကိုတှေ့တဲ့အခါမှာတော့ စီနီယာဘုရြှအစိုးရဟာ နဝတနဲ့ပဲ လကတြှဲပီး မူးယဈနှိမနြငြးရေးဆောငရြှကဖြို့ ခှလှမြေးပှငလြာပါတယြ ။ လကတြှေ့ကကွ အလုပဖြှဈတဲ့လမြးကိုလွှောကတြဲ့သဘောပေါ့ ။ ကှနဂြရကထြဲက မူးယဈဆေးဝါးကိဈစတာဝနယြူထားရတဲ့ အမတတြခွို့ကလညြး အမရေိကနအြစိုးရရဲ့ဒီခှလှမြေးကို ကှိုဆိုလိုကပြါတယြ ။

ဒီမှာတငြ အဲ့ဒီခှလှမြေးကို ကနြ့လနြ့ခံဖို့ဆီနိတတြာ Moynihan + အောကလြှှတတြောအြမတြ Stephen Solarz + နိုငငြံခှားရေးဌာနတှငြးက လူ့အခှငြ့အရေးသမားတခွို့က အားထုတလြာရပါတယြ ။

တှနြးအားမရှိရငြ အကှိတခြံရမယြ
——————————————-
ဒီနရောမှာ ကနွောမြှငစြခငွေတြဲ့ ပထမအခကွကြ လူ့အမွားကှားမှာဟော့နတေဲ့ ရှေးကောကပြှဲကိဈစထကြ လူမသိသူမသိ မူးယဈဆေးဝါးကိဈစကို အမရေိကနအြစိုးရက ဦးစားပေးရှေးခယွသြှားတယဆြိုတာပါ ။ နောကပြီး အမရေိကနအြစိုးရဟာ သူတို့ရဲ့ လကတြှေ့အကွိုးစီးပှားကိုပဲ ဦးထိပထြားလေ့ရှိတာကိုပါ ။ ဒါဟာ ပုံမှနဖြှဈရိုးဖှဈစဉကြိဈစဖှဈပီး လူ့အခှငြ့အရေးဆိုတာ သပသြပဖြောကထြှကပြီးတှနြးရတယဆြိုတာကိုပါ မှငစြခငွေပြါတယြ ။

နရငြေးထိုငရြငြး အမရေိကနအြစိုးရက အကုနလြုပပြေးသှားမယထြငနြသေူတှရှေိရငြ အတှေးပှောငြးထားပါ – သူ့ဘကကြိုယြ့ဘကြ အပှိုငတြှနြးရတဲ့ ပှဲတှဆေိုတာကို အမှဲတမြးသတိကပထြားပါ ။ အရေးကှီးတာက အမရေိကနမြှာ အခှစေိုကပြီး ကိုယြ့အတှကြ တှနြးပေးတဲ့ယနျတယားရှိနဖေို့ပါ – မရှိဘူးဆိုရငတြော့ ရာစုနှဈတဝကလြောကအြကှိတခြံရတတတြယဆြိုတာ ကနွောတြို့မှနမြာပှညကြမှဈဆလငမြတြှကေိုယတြိုငကြ သကသြပေါပဲ ။

ဓါတပြုံ – ၁၉၉၀ ရှေးကောကပြှဲ

ဒို့မမှုပီတဲ့လား – ၆
————————-
ဆနရြှငမြွိုးစေ့ခခွှငြး
—————————-
အမရေိကနအြစိုးရပိုငြးက လကတြှေ့အကွိုးစီးပှားအပေါအြခှခေံပမေဲ့လညြး ကှနဂြရကထြဲမှာတော့ မှနမြာ့ဒီမိုကရစေီအတှကြ တှနြးတှနြးတိုကတြိုကြ လုပပြေးသူတှရှေိပါတယြ ။
ထိုငြးနယစြပဆြီထှကပြှေးလာတဲ့ မှနမြာကွောငြးသားတှကေို ကူညီထောကပြံ့ဖို့ ကှနဂြရကကြ ၁၉၈၉ နှဈဦးပိုငြးကတညြးက ဒေါလြာ ၂ သနြး ခပွေးလိုကပြါတယြ ။ နှဈစဉလြညြး ဒီထောကပြံ့ငှကေို တိုးမှှငြ့ပေးသှားခဲ့ပါတယြ ။

၁၉၉၀ ဧပှီ ၂၇ ဆီးနိတမြှာ Moynihan က ” မှနမြာ့ပို့ကုနမြွားပိတဆြို့မှုဥပဒေ ” ကို စတငသြှငြးခဲ့ပီး ကနြ့ကှကသြူမရှိခဲ့ပါဘူး ။ ဒါပမေဲ့ စီနီယာဘုရြှအစိုးရက ဒီဥပဒကေို ဆနြ့ကငွခြဲ့ပါတယြ ။

သံခငြးတမနခြငြး နဝငေစြခှငြေး
—————————————-
သကတြမြးကုနသြှားတဲ့ သံအမတကြှီး Levin အစား Vreeland ကို ခနြ့အပဖြို့ ဆီးနိတမြှာ စဈမေးပှဲတှလေုပပြါတယြ ။ အဲ့ဒီစဈမေးပှဲတှဟော ဆီနိတတြာတှအတှေကြ မှနမြာနဲ့ပတသြတပြီး ဖေါကခြှဲရာနရောတှဖှဈေလာပါတယြ ။ ဆီနိတတြာ Cranston က ” နဝတဟာ လူသတအြစိုးရ ; မူးယဈရာဇာတှနေဲ့ ပလူးနတေဲ့အစိုးရ ” လို့ကှိတရြငြး စီနီယာဘုရြှအစိုးရရဲ့ ရပတြညခြကွကြို နှဲ့ပါတယြ ။ Vreeland ဆိုတာ စီနီယာဘုရြှရဲ့ ရောငြးရငြးဘောဒြါကှီးကိုးဗွ ။ ဒါနဲ့ Vreeland ကို ခနြ့အပဖြို့ ပကွပြှားသှားပီး နောကထြပသြံအမတကြှီးလွာထားသူကို စဈမေးရတဲ့ ဆီနိတတြာကတော့ Moynihan ကိုယတြိုငပြဲလေ ။ Moynihan ကတော့ မှနမြာနဲ့သံတမနအြဆကအြသှယလြွှော့ခခွငွသြူဆိုတော့ သံအမတကြှီး မခနြ့အပဖြှဈအောငြ အခွိနဆြှဲထားလိုကပြါတယြ ။ အဲ့ဒီမှာတငပြဲ အမရေိကနသြံအမတလြောငြးကှီးခမွာ မှနမြာပှညကြို ခှခခွှေငြ့တောငြ မရတော့ပါဘူးတဲ့ ။ မူဝါဒအရဗှောငကြှငှောပီး သံတမနအြဆငြ့လွှော့ခတွာတော့ မဟုတသြေးပါဘူး – လုပထြုံးလုပနြညြးအရ ဂွောငကြပပြဈလိုကတြာပါ ။

အားကိုးရပှနပြီ
——————–
၁၉၉၀ အောကတြိုဘာမှာ ထငရြှားတဲ့ ဆီနိတတြာ ၁၁ ယောကကြ စီနီယာဘုရြှဆီစာရေးပီး ” Custom & Trade Act of 1990 ” အတိုငြး မှနမြာကို ပိတဆြို့ဒဏခြတဖြို့ တောငြးဆိုလိုကပြါတယြ ။ ပိတဆြို့ဒဏခြတမြှုတှဟော အနှေးနဲ့ အမှနရြောကလြာတော့မယဆြိုတာ သခွောသှားပါပီ ။ ၉၀ ရှေးကောကပြှဲရလဒအြတိုငြး အာဏာလှှဲမပေးခငွပြဲ ရရှညေအြစိုးရလုပဖြို့ပှငထြားတဲ့ နဝတအနနေဲ့ ရရှညေစြီးပှားရေးအကူအညီတခွို့လိုအပတြော့မှာသခွောပီလေ ။

၁၉၉၀ ဒီဇငဘြာ ၂၇ မှာ တရုတနြဲ့ မှနမြာကှား စီးပှားရေးဆိုငရြာပူးပေါငြးဆောငရြှကရြေးသဘောတူစာခွုပြ ခွုပဆြိုလိုကပြါတယြ ။ ဒီစာခွုပအြရ တရုတကြ မှနမြာကို အတိုးမဲ့ခွေးငှေ ၅ နှဈပေးဖို့လညြး ပါလာလရေဲ့ ။

[ ခွေးငှေ
————-
တရုတရြဲ့အတိုးမဲ့ခွေးငှနေဲ့ပတသြတလြို့အကောငြးမှငသြူတှရှေိနိုငပြါတယြ ။ မှနမြာလူမွိုးအမွားစုစိတထြဲမှာ ခွေးငှဆေိုတာ ယူပီးကှိုကသြလိုသုံးခှငြ့ရှိတယလြို့ထငကြှတာကိုး – ခစွတြီးဆီတောငြ လယပြေါငငြှခွေေးပီးသုံးခငွသြလိုသုံးရတယထြငတြတတြာမွိုး ။ အမှနတြကယတြော့ နဝတ နဲ့ တရုတနြဲ့ စီးပှားစတငလြညပြတဖြို့ နဝတလကထြဲ ငှတခွေို့ထညြ့ပေးမှ ဖှဈမယလြို့ တှကပြီးမှ ခွေးတာပါ ။ ဥပမာ __ တရုတြ – ဗမာကုနသြှယရြေးဖှငြ့ဖို့ ဗမာက လမြးတောငြ ကောငြးကောငြးမရှိရငြ ကုနသြှယပြီးအကွိုးအမှတရြှာခငွတြဲ့ တရုတကြ မှနမြာလမြးခငြးဖို့ငှခွေေးမှာပါပဲ ။ ရလာမဲ့ အတိုးထကြ ကုနသြှယရြေးငှကေ ပိုပီး စို့စို့ပို့ပို့ဖှဈမှာသခွောရငြ ( သခွောအောငလြညြး ခွေးငှအကှေောငြးပှပီး စာခွုပစြာတနြးနဲ့ အသာစီးယူထားပီးသားပါ ) အတိုးမဲ့ခွေးပေးလိုကမြှာပါ ။ ခွေးငှကေို ပိုကဆြံလို့မှငတြာထကြ အလုပတြခုစဖို့ ခလုတဖြှငြ့လိုကတြယဆြိုတာ မှငတြတဖြို့ လိုပါတယြ ။ နောကပြိုငြးမှာ ပေါလြှငလြာပါလိမြ့မယြ ။ ]

တရုတြ = People ‘ s Republic of China – ကှနမြှူပကွတြရုတပြှညကြိုသာ ဆိုလိုခှငြးဖှဈပီး လူမွိုးရေးသဘောမဟုတပြါ

ဒို့မမှုပီတဲ့လား – ၇
————————-
ရငခြှငထြဲဆှဲသှငြးပီး ဂုပသြှေးစုပရြနပြှငခြှငြး
——————————————————–
နဝတဟာ ၁၉၉၀ ရှေးကောကပြှဲရလဒကြို ပယွောလကနပြှုထားလိုကတြာ ၁၉၉၁ မလေ ရောကလြို့ တနှဈပှည့သြညအြထိ အာဏာလှှဲဖို့အရိပအြယောငမြပှပါဘူး ။ အဲ့ဒါကှောင့ြ ၁၉၉၁ မေ ၂၁ မှာ US ကှနဂြရကလြှှတတြောအြမတတြှကေ ” အမရေိကနအြစိုးရအနနေဲ့ မှနမြာ့ဒီမိုကရစေီအရေးနှင့လြူ့အခှင့အြရေးအတှကြ လူသိရှငကြှားဖိအားပေးကှငှောခကွထြုတပြှနဖြို့ ” စီနီယာဘုရြှဆီ တောငြးဆိုကှပါတယြ ။

၁၉၉၁ ဇူလိုငမြှာ စီနီယာဘုရြှက မှနမြာနဲ့အမရေိကနကြှား အထညအြလိပပြို့ကုနသြဘောတူစာခွုပကြို သကတြမြးမတိုးတော့ဖို့ဆုံးဖှတလြိုကပြါတယြ ။ စီနိတတြာ Moynihan ကတော့ ” မှနမြာပှညကြ အထညတြစတောငမြှ ရောကမြလာတော့ဖို့မွှောလြင့တြယြ ” လို့ အားပေးပါသတဲ့ ။

အမရေိကနဘြကကြ မှနမြာနဲ့ကုနသြှယရြေးကို အဲ့သလိုတရဈကှပအြပီး ၂ လအကှာ ၁၉၉၁ သှဂုတလြမှာတော့ တရုတကြ မှနမြာကို သူ့ရငခြှငထြဲဆှဲသှငြးဖို့ပှငလြာပါတယြ – ကခငွပြှညကြနပြိုကတြီးကနေ ရှမြးပှညမြုနြးလားအထိ မှနမြာနယစြပတြလွှောကနြဲ့ မဉွြးပှိုငြ တရုတဘြကမြှာ နယစြပကြုနသြှယရြေးစခနြး ၉ ခု ဖှင့လြှဈလိုကပြါတယြ ။ ၁၉၇၈ ကနေ ၁၉၉၁ အထိ တရုတြ – မှနမြာကုနသြှယရြေးစခနြး ၁ ခုပဲ ဖှင့လြှဈထားရာကနေ ၁၉၉၁ သှဂုတြ – စကတြငဘြာ တလအတှငြး ၉ ခု ဖှင့ပြဈလိုကတြယဆြိုကတညြးက ” မှနမြာဟာ အမရေိကနနြဲ့ ခှာနပေီမို့ ရငခြှငထြဲဆှဲသှငြးလို့ရပီလို့ ” တှကဆြရငြး ဖွာကှိုခငြးထားတဲ့သဘောပါ ။

ဒီစကားက အလကားပှောတာမဟုတဘြူးဗွ – အမရေိကနရြဲ့ပိတဆြို့မှုကို တောင့ခြံဖို့ မှနမြာဟာ နယစြပကြုနသြှယရြေးကို တိုးမှှင့လြာရလိမ့မြယလြို့ တရုတကြ တှကဆြမိထားပီဗွ ။ ဒါပမေဲ့ မှနမြာကတော့ အဲ့လောကြ မတှကဆြမိသေးဘူး – ဒါ့ကှောင့လြညြး နဝတဟာ ၁၉၉၁ မှာ နယစြပကြုနသြှယရြေးစခနြးတှေ မဖှင့လြှဈနိုငသြေးဘူးရယြ ။ တရုတကြသာ ကှိုဖှင့ထြားတာ – အမွှောအြမှငကြှီးပါပေ့ ။

၁၉၉၁ သှဂုတလြကုနမြှာတော့ ဗိုလခြွုပမြှူးကှီးစောမောငဟြာ ပီကငြးကို နိုငငြံတောခြရီးစဉသြှားလို့ တရုတြ ဝနကြှီးခွုပနြဲ့ တှေ့ဆုံကာ စီးပှားရေးပူးပေါငြးဆောငရြှကဖြို့ သဘောတူစာခွုပကြို လကမြှတရြေးထိုးလိုကပြါသတဲ့ ။ ဒါဟာ နောငြ ၅ နှဈစာ မှနမြာ့ကုနသြှယရြေးကံကှမျမာကို နှောငတြညြးပေးလိုကပြီဆိုတာ ဘယသြူသိနိုငလြမလေဲ ?

နိုငငြံတကာအာရုံစိုကမြှု
——————————
၁၉၉၁ အောကတြိုဘာဟာ မှနမြာ့ဒီမိုကရစေီအရှေ့အတှကြ ကှီးကယွတြဲ့လလို့ ပှောရမှာပါ ။ US ကှနဂြရကလြှှတတြောအြမတြ ၄၈ ယောကကြ ဒေါအြောငဆြနြးစုကှညလြှတမြှောကရြေးကှိုးပမြးပေးဖို့အတှကြ သမျမတဆီစာရေးသားတောငြးဆိုပီး ၂ ရကအြကှာ အောကတြိုဘာ ၁၄ မှာ ဒေါအြောငဆြနြးစုကှညဟြာ ငှိမြးခမွြးရေးနိုဘဲလဆြု ခွီးမှှင့ခြံလိုကရြပါတယြ ။ ကှနဂြရကလြှှတတြောနြဲ့ မီဒီယာတှကတေော့ ဖိအားပိုပေးဖို့ လှုပရြှားလာကှပါတယြ ။

နိုငငြံတကာရဲ့အာရုံဟာ ဒေါအြောငဆြနြးစုကှညအြပေါမြှာပဲ ရဈဝဲနလပေေီ ။ မှနမြာ့နိုငငြံရေးမှာ ပှညတြှငြးအငအြားစုတှသောမက နိုငငြံတကာအငအြားစုတှကပေါ ဒေါအြောငဆြနြးစုကှညကြို ဗဟိုပှုလှုပရြှားဖို့ဆုံးဖှတလြိုကတြဲ့ကာလလို့ပှောရမှာပါ ။

အိမဖြှူတောကြ တှဝနေဆေေဲ
————————————–
နိုငငြံခှားရေးအရာရှိ James K . Bishop က အောကလြှှတတြောရြဲ့ အာရှ – ပစိဖိတဆြိုငရြာဆပကြောမြတီကှားနာပှဲမှာ ” နဝတစဈအစိုးရဟာ လူထောငခြွီကိုပဈသတထြားရုံမက လူ ၅ သိနြးကို နရပေစြှန့ခြှာထှကပြှေးရအောငြ လုပထြားတယြ ; လူတှကေို ဖမြးဆီးပီး ပေါတြာနဲ့ လူသားနငြးမိုငြးရှာကိရိယာအဖှဈအသုံးခမွှုတှရှေိနတယြေ ” လို့ ထှကဆြိုခကွပြေးသှားပါတယြ ။ ဒီထှကဆြိုခကွကြ သာမနနြိုငငြံရေးဖှဈစဉကြို ထှကဆြိုတာမဟုတတြော့ပဲ နိုငငြံတကာရာဇဝတမြှုမှောကကြှောငြး လမြးစဖောတြဲ့ ထှကဆြိုခကွဗြွ ။

ဒါပမေဲ့ ၁၉၉၁ နိုဝငဘြာမှာ ပှညပြရောကမြှနမြာအတိုကအြခံတှစေုဖှဲ့ထားတဲ့ အဝေးရောကအြစိုးရအဖှဲ့ NCGUB ရဲ့ ဝနကြှီးခွုပြဦးစိနဝြငြး ဝါရှငတြနကြို ရောကလြာတော့ အိမဖြှူတောကြ လကခြံတှေ့ဆုံမဲ့သူ မရှိဘူးတဲ့ဗွာ ။ ကှနဂြရကကြတော့ ဦးစိနဝြငြးကို လကခြံတှေ့ဆုံခဲ့ပါတယြ ။ ပီးတော့ NCGUB ရဲ့ UN သံအမတဖြှဈသူ ဘီလားရရှဈ ( ဗိုလခြွုပအြောငဆြနြးသူငယခြငွြးဦးရာရှဈသား ) ကို အာရှပစိဖတဆြိုငရြာဆပကြောမြတီမှာ ထှကဆြိုခကွပြေးခှင့ြ ပှုခဲ့ပါတယြ ။

မှနမြာ့ဒီမိုကရစေီအရေးနဲ့ ပတသြတပြီး အိမဖြှူတောနြဲ့ ကှနဂြရကလြှှတတြောကြှား ဆငတြလမြး မှငြးတလမြးဖှဈနတောကို ကှည့ပြီး နဝတကတော့ အားတကနြလမေလေားပဲ ။

ဓါတပြုံ – ကနပြိုကတြီးမှသညြ မုနြးလားအထိ

ဒို့မမှုပီတဲ့လား – ၈
————————-
ပယွောလကနပြှုခံရသူ လူနညြးစုဝငမြွား
——————————————————
၁၉၉၁ – ၉၂ ဟာ နဝတဗိုလခြွုပတြှအဖေို့ ပှညတြှငြးပှညပြအောငပြှဲခံတဲ့နှဈပဲဗွ ။ တရုတနြယစြပတြလွှောကြ လကနြကကြိုငအြဖှဲ့တှကေို အသာစီးနဲ့ အပဈအခတရြပစြဲနိုငလြိုကသြလို အထီးတညြးကနွနြတေဲ့ အဖှဲ့တှကေိုလညြး ထိထိရောကရြောကခြွမှေုနြးခှင့ရြနတယေဗြွ ။ ရိုဟငဂြွာ ၂ သိနြးခှဲကို ပှညသြာယာစဈဆငရြေးနဲ့ မောငြးထုတထြားတာတောငြ နိုငငြံတကာဖိအားက တိတိပပ မရှိဘူးရယြ ။ ပှညသြာယာစဈဆငရြေးကို ကုလသမဂျဂက ရှုံ့ခပွမေဲ့ နိုငငြံတကာရာဇဝတမြှုအဖှဈ အမညတြပနြိုငခြှငြးမရှိသလို ကွူးလှနသြူတှကေို အရေးယူဖို့ တရားရေးယနျတယားလညြး မတညဆြောကနြိုငခြဲ့ဘူးရယြ ။

အမရေိကနအြောကလြှှတတြောမြှာ James Bishop ရဲ့ ထှကဆြိုခကွဟြာလညြး စကားလုံးသပသြပပြဲဖှဈသှားခဲ့ပီး ဒုကျခသညပြှနလြညလြကခြံရေးခေါငြးစဉအြောကမြှာ အလှူငှတခွေို့လှူဒါနြးတာကလှဲလို့ စီနီယာဘုရြှအစိုးရဟာ ဘာမှ အရေးတယူမလုပခြဲ့ဘူး ။ ကှနဂြရကလြှှတတြောကြလညြး ဒီမိုကရစေီအရေးကိုသာအာရုံထားနတောမို့ နရပေစြှန့ခြှာထှကပြှေး ကရငြ + ကခငွြ + ရိုဟငဂြွာ ၅ သိနြးရဲ့ကံကှမျမာတှဟော အစှန့ပြဈခံပဲ ။

ဗကပပှိုကှဲအပီး မှောကပြိုငြးမှာ အထီးတညြးကနွနြတေဲ့ ကအေိုငအြကေို ခွမှေုနြးရငြး မှနမြာစဈတပလြကခြကွနြဲ့ ကခငွအြရပသြားတှေ တရုတပြှညဘြကထြှကပြှေးရပှနတြယြ ။ ၁၉၉၂ နှဈဦးပိုငြးတလွှောကလြုံး တရုတနြယခြှားစောင့တြပကြ ပှေးဝငလြာတဲ့ ကခငွအြရပသြားတှကေို ရိုကနြှကပြီးပှနမြောငြးထုတတြယြ ။
၁၉၉၂ ဧပှီကတွော့ တရုတနြိုငငြံခှားရေးဝနကြှီး အဲ့သလို ရိုကနြှကပြီး ပှနမြောငြးထုတတြာတှမရှေိဘူးလို့ ဗှောငထြှကငြှငြးတယြ ။ အမရေိကနအြစိုးရကတော့ လူနညြးစုအရေးကိဈစတှနေဲ့ပတသြတပြီး တုံနိဘာဝပေဲ ။ ကှနဂြရကကြလညြး လူနညြးစုအရေးကို ဦးစားပေးအနနေဲ့ မစဉြးစားဘူး – ” ဒါတှကေိုကွူးလှနနြတောစဈအစိုးရမို့ ; စဈအစိုးရသာပှုတကြသွှားရငြ အားလုံးအဆငပြှပေီ ; ဒီမိုကရစေီရရှိရငြ အားလုံးအိုကသှေားလိမ့မြယြ ” ဆိုပီးပဲခညွြးကပတြယြ ။

လူသိရှငကြှားထှကပြှောလာခှငြး
——————————————
အိမဖြှူတောရြဲ့ မထုံတကတြေးနိုငမြှုအပေါြ မခံမရပနြိုငနြဲ့ လူသိရှငကြှားထှကတြှနြးတဲ့သူတှလညြေး ရှိလာတယြ ။ ဆီနိတတြာ Moynihan + Paul Simon + Jesse Helms တို့က ” ဒီသမျမတဟဟာ အာဏာရှငတြှနေဲ့ပတသြတရြငြ ပွော့ကိုပွော့လှနြးတယြ ; လူ့အခှင့အြရေးနဲ့ပတသြတပြီး ဘယလြိုရပတြညရြမလဲဆိုတာတောငြ တို့တတှမေေ့မွားမေ့ကုနပြီလားဟ ” လို့ ထှကပြှောရသညအြထိပဲ ။

ရဈခကွဟြိုးလဘြရုခြ + ပီတာတနြးနော့ဖြ တို့ကလညြး ” မှနမြာပှညဟြာ ကမျဘာ့အဆိုးဝါးဆုံးနိုငငြံတှထေဲမှာ အပါအဝငဖြှဈနပေီ ; အမရေိကနပြှညထြောငစြုအနနေဲ့ ကုလသမဂျဂကတဆင့ပြှငြးပှငြးထနထြနအြရေးယူသင့ပြီ ” လို့ လူသိရှငကြှားတိုကတြှနြးတယြ ။

ဒါပမေဲ့ ပှူနာက ဘယခြေါငြးစဉအြောကကြနေ မှနမြာကို အရေးယူမလဲ ?
ဒီမိုကရစေီရရှိရေးဆိုတဲ့ခေါငြးစဉဟြာ ဘေးကနေ ဖိအားပေးလို့တော့ရပမေဲ့ တိုငြးပှညတြခုရဲ့အခွုပအြခှာအာဏာကို ဝငရြောကစြှကဖြကဖြို့အထိ ပှငြးထနတြဲ့ခေါငြးစဉမြဟုတဘြူး ။

အဲ ! ထိထိရောကရြောကြ ဝငရြောကစြှကဖြကဖြို့ ခေါငြးစဉတြခုကို မိတဆြကလြိုကတြဲ့အခါမှာလညြး အခွိနအြခါမသင့တြဲ့အနအထေားနဲ့တိုးသှားပါရောဗွာ ။

ဓါတပြုံ – ရဈခကွဟြိုးလဘြရုခြ

ဓါတပြုံ – ကနပြိုကတြီးမှသညြ မုနြးလားအထိ

 

ဒို့မမှုပီတဲ့လား – ၉
————————-
တှနြးလိုကမြှပိုဝေးသှားသလား ?
——————————————
စီနီယာဘုရြှအစိုးရကို လူသိရှငကြှားဝိုငြးဖိတဲ့သူတှထေဲမှာ ထငရြှားသူကတော့ မှနမြာ့လူ့အခှင့အြရေးတကကြှှလှုပရြှားသူ ဘိုဟားနား ပေါ့ ။ သူက ၁၉၉၂ ဧပှီမှာ ” လူသတကြှငြးသဈမွား ” ဆိုတဲ့ဆောငြးပါးနဲ့ မှနမြာပှညကြို ကမျဘောဒီးယားမှာဖှဈထားတဲ့ ခမာနီဂငွနြိုဆိုဒနြဲ့ နှိုငြးယှဉပြီးရေးထည့လြိုကတြာပဲ ။ အမှနတြော့ အခွီကှီးတငကြှည့လြိုကတြဲ့သဘောပဲဗွ ။ ပှူနာက စီနီယာဘုရြှအစိုးရဟာ ခမာနီနဲ့ပတသြတပြီး ရပတြညခြကွပြှောငြးထားတာတောငြ ၁၉၉၀ ဇူလိုငကြမှ – ပီးတော့ အဲ့လိုပှောငြးထားတာက ခမာနီတှကွေူးလှနတြဲ့ဂငွနြိုဆိုဒကြို ရှုံ့ခအွရေးယူဖို့ထကြ ဂငွနြိုဆိုဒဆြိုတဲ့အသုံးအနှုနြးကို မသုံးစှဲပဲ ကှားကတွဲ့ နိုငငြံရေးသဘောတူညီခကွတြခုရဖို့ ဘကပြှောငြးထိုငထြားတာပဲရှိသေးတာ ။ ကုလသမဂျဂရဲ့ ၁၉၈၅ ထုတြ ကမပြူးခွားအစီရငခြံစာမှာ ခမာနီတှရေဲ့ကွူးလှနမြှုဟာ နာဇီတှပေီးရငြ အပှငြးထနဆြုံးပဲလို့ရေးထားပမေဲ့ အမရေိကနပြှညထြောငစြုဟာ နိုငငြံတခုကို ဂငွနြိုဆိုဒရြာဇဝတမြှုနဲ့အရေးယူဖို့ အဆငသြင့မြဖှဈခဲ့တာ ဆယစြုနှဈနဲ့ခွီတယြ ။

ခမာနီတှကေို အရေးယူရငြ အမရေိကနအြစိုးရမှာလညြး အပှဈရှိတယဆြိုတဲ့ အနအထေားထိဖှဈလာနိုငတြယြ ။ တရုတြ – ဆိုဗီယကအြကှဲမှာ တရုတဘြကထြိုငလြိုကတြဲ့ အမရေိကနဟြာ တရုတတြပည့ခြမာနီတှကေို လူသားခငွြးစာနာမှုခေါငြးစဉအြောကကြနေ ထောကပြံ့ကူညီခဲ့တယြ – ကုလသမဂျဂအစီရငခြံစာက ဂငွနြိုဆိုဒလြို့ထုတပြှောတဲ့ ၁၉၈၅ မှာတောငြ ဒေါလြာ ၁၂ သနြး ပေးအပခြဲ့တယြ ။ ( ခမာနီတှကေို လကတြှေ့ခုံရုံးတငနြိုငခြဲ့တာတောငြ ၁၉၉၇ မှ )

ဒီတော့ ဂငွနြိုဆိုဒလြို့အသံထုတဖြို့က အလှတသြဘောတှနြးရုံနဲ့တော့ မရတတဘြူး ။ နိုငငြံတကာရာဇဝတမြှုနဲ့အရေးယူဖို့အဆကအြသှယတြညဆြောကပြီးမှ အခွိနကြိုကအြခါကိုကြ အသံထုတလြမှေ ; မဟုတရြငြ တှနြးကှည့လြိုကမြှ ပိုဝေးသှားတတတြာမွိုး ။

ဒေါအြောငဆြနြးစုကှညအြတှကပြဲ
——————————————–
၁၉၉၁ – ၉၂ အတှငြး ရိုဟငဂြွာ + ကရငြ + ကခငွြ ၅ သိနြးမောငြးထုတခြံရတာတောငြ ၁၉၉၂ ဒီဇငဘြာ ကုလသမဂျဂက မှနမြာကို ရှုံ့ခရွာမှာ ” ဒေါအြောငဆြနြးစုကှညကြို လှှတမြပေးခှငြးနှင့ြ အာဏာလှှဲမပေးခှငြး ” ကိုပဲ အဓိကထားခဲ့ပါတယြ ။ ကမပြူးခွားဂငွနြိုဆိုဒနြဲ့ဘယလြောကတြူတယပြဲပှောပှော ; နဝတကို ဘယလြိုပိတဆြို့ရမယပြှောပှော – အပှီးသတဆြုံးဖှတခြကွတြိုငြးဟာ ဒေါအြောငဆြနြးစုကှညလြှတမြှောကရြေးနဲ့ NLD ကို အာဏာလှှဲပေးရေးပဲဖှဈသှားပီးတော့ လူနညြးစုအရေးဟာ နောကတြနြးကို အပို့ခံခဲ့ရပါတယြ ။ နိုငငြံတကာရာဇဝတမြှုဥပဒတှနေေဲ့ အရေးယူဖို့ဆိုတာကတော့ အိပမြကတြောငြ မကလြို့မရသေးပါဘူး ။

ရိုဟငဂြွာ ၂ သိနြးခှဲကို မောငြးထုတထြားတဲ့ နဝတရဲ့ ပှညသြာယာစဈဆငရြေးနဲ့ပတသြတလြို့ ၁၉၉၃ ဧပှီ နွူးရီဗတဗြလဈသတငြးစာမှာ ” အာရှရဲ့ဘော့ဈနီးယား ” ဆိုတဲ့ဆောငြးပါး ပါလာပါတယြ ။ ဒါပမေဲ့ ပှူနာက ဆောငြးပါးရှငတြှေ မူရငြးတငစြားတဲ့ ဘော့ဈနီးယားမှာတောငြ ၁၉၉၂ နှဈလယကြနေ ၁၉၉၄ နှဈဦးအထိ အမရေိကနကြ ဝငရြောကစြှကဖြကဖြှရှငြေးဖို့ငှငြးဆနနြတောပါ ။ မှနမြာပှညအြရေးအတှကြ တိုကရြိုကဝြငရြောကစြှကဖြကဖြို့ဆိုတာဝလောဝေးပေါ့ ။ အဲ့လို ဝငရြောကစြှကဖြကတြဲ့လမြးကှောငြးထကြ ဒေါအြောငဆြနြးစုကှညကြိုဝနြးရံကှဆိုတဲ့ လမြးကှောငြးက ပိုဈေးသကသြာတာနတောကိုး ။

အောကကြှေးအနှိုကမြခံကှနဲ့
————————————–
ဒေါအြောငဆြနြးစုကှညကြိုဝနြးရံကှဆိုတဲ့ လမြးကှောငြးဟာ အနောကနြိုငငြံတှအတှေကဈြေးသကသြာရုံမက နဝတအတှကလြညြး သကသြာရာရသပေါ့ဗွာ ။ နိုငငြံတကာရာဇဝတမြှုတှနေဲ့ ခုံရုံးအတငခြံရမဲ့အစား လှောငခြွိုငထြဲထည့ထြားတဲ့ငှကငြယလြေးနဲ့ ဆှေးနှေးရတာ စဈဗိုလခြွုပတြှအတှေကြ အမွားကှီးအဆငပြှတောပေါ့ဗွာ ။

အခုတော့ အဲ့ဒီခတြနေဝငေသြှားပါပီ ။ နိုငငြံတကာရာဇဝတြဥပဒတှနေေဲ့ အရေးယူဖို့ရာသညြ မှကှေီးလကခြတမြလှဲဖှဈသှားပါပီ ။ ဒီနေ့ခတြေ မှနမြာအပေါတြငလြာတဲ့ ဖိအားဟာ နဝတခတြဖေိအားထကပြိုကှီးတယဆြိုတာ ကိုယ့လြူတှေ ပှတပြှတသြားသားမှငစြခငွေပြါတယြ ။ ဒါ့ကှောင့ြ အောကကြှေးလာနှိုကရြငြ ခပပြှတပြှတသြာ တုန့ပြှနလြှှတပြါ ။

ဒို့မမှုပီတဲ့လား – ၁၀
—————————
အာရုံကိုမထားတာ
————————-
ကလငတြနရြဲ့နိုငငြံခှားရေးဝနကြှီး ဝါရငခြရဈစတိုဖာက ” တရုတနြီကိဈစ နဲ့ ဘောလြကြနစြဈပှဲအပေါမြှာပဲ အာရုံရှိနလေို့ မှနမြာကိဈစကို ခေါငြးထဲတောငြ ထည့မြထားနိုငတြဲ့အခှအနေပေါ ။ ၁၉၉၃ ခုနှဈအတှငြး ဒကဈြမှနတြူးတူးအပါအဝငြ နိုဘဲလငြှိမြးခမွြးရေးဆုရှငြ ၅ ယောကဟြာ ထိုငြးနိုငငြံကို ရောကလြာခဲ့ပီး မှနမြာအတိုကအြခံတှနေဲ့တှေ့ဆုံခဲ့ပါတယြ – တဆကစြပတြညြး ဒေါအြောငဆြနြးစုကှညလြှတမြှောကရြေးအတှကြ တောငြးဆိုခဲ့ကှပါတယြ ။ နိုဘဲလငြှိမြးခမွြးရေးဆုရှငြ အခငွြးခငွြး ရိုငြးပငြးတဲ့သဘောပေါ့ဗွာ ။ ဒါပမေဲ့အိမဖြှူတောကြတော့ နားသိပမြစှင့ခြဲ့ပါဘူး ။

အိမဖြှူတောရြဲ့မူဝါဒတှကေို စိတပြကွနြတေဲ့ အမရေိကနအြရာရှိတယောကကြတော့ ” တကယတြော့ဗွာ ကနွောတြို့အမရေိကနအြစိုးရမှာ ဗမာပှညနြဲ့ပတသြတတြဲ့ မူဝါဒဆိုတာကို ” မရှိဘူးလို့ ထုတပြှောရသညအြထိပါပဲ ။

ဒီနရောမှာထိထိရောကရြောကပြိတဆြို့ဒဏခြတဖြို့ကိုစိတမြဝငစြားတဲ့ အမရေိကနအြရာရှိတှရေဲ့ အကှောငြးပှခကွကြ ” မှနမြာ့အိမနြီးခငွြးနိုငငြံတှကေိုယတြိုငကြ ပိတဆြို့ဒဏခြတဖြို့ကို မထောကခြံလို့ ” ဟူသတဲ့ ။ အထူးသဖှင့ြ အမရေိကနနြဲ့ ပလဲနံသင့တြဲ့ထိုငြးကတောငြ မှနမြာကို ပိတဆြို့ဒဏခြတဖြို့ မထောကခြံလို့ပါတဲ့ဗွာ ။ အမှနတြော့ လာခငွရြငအြနီးလေး မလာခငွလြို့ခရီးဝေးဆိုသလို အိမဖြှူတောဟြာ ထိထိရောကရြောကကြိုငတြှယဖြို့စိတကြိုမပါတာပါ ။ အုပခြွုပရြေးပိုငြးအရာရှိတယောကကြဆိုရငြ ” ဗမာပှညကြိဈစလား ! အဲ့ဒါကှနဂြရကအြလုပလြေ ” လို့ခပြ ပှောငပြှောငပြုတထြုတခြဲ့ပါတယြ ။

ခှတပေေါငကြွိုးလိုကမြူဝါဒ
————————————
ကှနဂြရကလြှှတတြောကြတော့ ၁၉၉၃ မမှော စတငလြှုပခြတပြါတယြ ။ ကှနဂြရကြ ဘကကြ resolution တခုထုတပြှနပြီး ကလငတြနအြစိုးရကို တောငြးဆိုတာက ” ဒေါအြောငဆြနြးစုကှညလြှတမြှောကရြေး နဲ့ NLD ကို အာဏာလှှဲပေးရေး ” တဲ့ ။ အဲ့ဒီ resolution မှာ ထူးထူးခှားခှားထပပြါလာတာကတော့ ” ကုလသမဂျဂမှတဆင့ြ မှနမြာကို လကနြကဝြယယြူခှင့ပြိတဆြို့ဖို့နဲ့ စီးပှားရေးဒဏခြတပြိတဆြို့ဖို့ ” တောငြးဆိုတာပါ ။ ကှနဂြရကရြဲ့ resolution ကို သမျမတကလငတြနအြနနေဲ့ ရရေောပီးခပပြွော့ပွော့ အကောငအြထညဖြောပြေးဖို့တောငြ ၁၉၉၃ နှဈကုနအြထိအခွိနယြူရပါဦးမယြ ။

အမရေိကနဘြကကြဖင့နြှဲ့နသလေောကြ ခှသှကေလြကသြှကြ လှုပရြှားလိုကသြူကတော့ ထုံးစံအတိုငြး တရုတကြှီးပါ ။ ၁၉၉၃ ဇူလိုငမြှာ တရုတြ – မှနမြာပူးပေါငြးဆောငရြှကရြေးသဘောတူစာခွုပြ ၆ ခု ခွုပဆြိုလိုကပြါတယြ ။ အတိုးမဲ့ခွေးငှေ ဒေါလြာ ၆ . ၈ သနြးကိုလညြး မှနမြာဆီခွေးပေးလိုကပြါသတဲ့ ။ တရုတဆြီကခွေးထားတဲ့ ယှမငြှေ သနြး ၁၀၀၀ သုံးပီး + တရုတအြကူအညီနဲ့ဆောကတြဲ့ ရနကြုနြ – သနလြငွတြံတားဖှင့ပြှဲကို တရုတအြထူးသံတမနကြိုယတြိုငြ တကရြောကဖြှင့လြှဈပေးခဲ့ပီး မှနမြာကို အပီအပှငခြွုပကြိုငနြပေါပီ ။
၁၉၉၃ စကတြငဘြာလဆနြးမှာတော့ ကူမငြးမှာ မှနမြာကောငစြဈဝနရြုံးပှနဖြှင့နြိုငခြဲ့ပါပီ ။

၁၉၉၀ ပှည့လြှနနြှဈတှအတှေငြး အမရေိကနအြစိုးရရဲ့ မှနမြာ့အရေးကိုငတြှယမြှုကို ကှည့ရြငြ တခကွထြိရငြ တခကွလြှုပတြဲ့ counter – active အဆင့မြှာတောငြ မရှိပဲ ခှတရှေတတြိုကနြတေဲ့ drifting response အဆင့မြှာပဲ ရှိခဲ့ပါတယြ ။ အဲ့ဒါကှောင့လြညြး နဝတဟာ လသေံမာရဲခဲ့တာပါ ။

ကိုယ့ဗြွူဟာနဲ့ကိုယသြှားတယြ
—————————————-
ကနွောတြို့ရဲ့ လကရြှိပှဲစဉမြှာတော့ proactive ပုံစံနဲ့ကိုငတြှယပြါတယြ ။ မှနမြာ + တရုတရြဲ့ လှုပရြှားမှုအပေါအြခှခေံပီး တုန့ပြှနတြာမွိုးမဟုတပြဲ ကိုယ့ဗြွူဟာနဲ့ကိုယြ ရှေ့တကတြာပါ ။ IFFM ဖှဲ့စညြးတာ ; အစီရငခြံစာထုတပြှနတြာ ; လူပုဂျဂိုလတြဦးခငွြးအလိုကနြာမညတြပပြီးအရေးယူဖို့အဖှဲ့ဖှဲ့စညြးတာ ; အမရေိကနအြောကလြှှတတြောကြ ဂငွနြိုဆိုဒလြို့သတမြှတကြှငှောတာတှမှော မှနမြာအစိုးရခငြးထားတဲ့ ဒုကျခသညပြှနလြညလြကခြံရေးကို ထည့သြှငြးမစဉြးစားပါဘူး ။

နဲနဲမှငအြောငယြှဉပြှောရရငြ ၁၉၉၃ မလမှော ကှနဂြရကတြိုကတြှနြးတဲ့ UN မှတဆင့အြကောငအြထညဖြောရြေးအခကွကြို ၁၉၉၃ နှဈကုနပြိုငြးမှ ကလငတြနအြစိုးရက အကောငအြထညဖြောပြေးခဲ့ပါတယြ ။ ” မှနမြာပှညသြို့ကုလသမဂျဂအထူးသံတမနအြဖှဲ့စလှေှတရြနနြှင့ြ ကုလသမဂျဂနဲ့မှနမြာကှား ပူးပေါငြးဆောငရြှကမြှုလွှော့ခရွနြ ဆိုတဲ့ကှနဂြရကရြဲ့ resolution ” ကို ၁၉၉၃ နှဈကုနမြှပဲ ကလငတြနအြစိုးရက စပှနဆြာပေးတာပါ ။ အမရေိကနဘြကကြ အဲ့သလို လေးကနဖြင့နြှဲ့စှာဆောငရြှကခြဲ့လို့သာ စဈအစိုးရဟာ လကမြ ထောငနြိုငခြဲ့တာဖှဈကှောငြးပါဗွား

 

ဒို့မမှုပီတဲ့လား – ၁၁
—————————
နဝတရဲ့ လောဘြီငှားခှငြး
———————————
ကလငတြနအြစိုးရကစိတမြပါလကမြပါဖှဈနပေီး ကှနဂြရကကြ တရှတဆြှဲတငနြလေို့သာ မှနမြာ့အရေးဟာ တအိအိနဲ့ ရှေ့တိုးနတောပါ ။ ဒါပမေဲ့ အမရေိကနရြဲ့ အဲ့သလို ထော့ကွိုးလိုကဗြွူဟာကိုတောငြ နဝတဟာ ” ဒို့မမှုပီဟေ့ ” လို့ မတုန့ပြှနရြဲပါဘူး ။

တရုတဆြီကပတြာကကပတြာပဲ – ဒါပမေဲ့ အမရေိကနကြှနဂြရကကြိုလညြး နဝတဟာ လောဘြီငှားပီး အသနားခံပါသတဲ့ ။ လူသိရှငကြှား လောဘြီငှားတဲ့ဖှဈစဉကြတော့ ကှနဂြရကလြှှတတြောအြမတဟြောငြး Lester Wolff ကို တလဒေါလြာ ၁ သောငြးနှုနြးနဲ့ ၁၉၉၃ ဖဖေောဝြါရီကစပီး လောဘြီငှားထားတာပါ ။ အမတဟြောငြး Wolff က လကရြှိကှနဂြရကလြှှတတြောအြမတဖြှဈနသေူတှကေို မှနမြာပှညဆြီအလညသြှားဖို့ စပှနဆြာပေးပီးတိုကတြှနြးပေးရပါသတဲ့ ။ အဲ့ဒီအမတတြှေ မှနြာပှညကြနေ အမရေိကနပြှနရြောကလြာရငြ နဝတဘကကြ ကာပှောပေးပေါ့ဗွာ ။ အမွားအမှငမြှာတော့ နဝတဟာ ” စီးပှားရေးပိတဆြို့သညြ ဒို့မမှုပီ ” လို့ အသံပှဲနဲ့အောနြတောပါ – လကတြှေ့မှာတော့ လောဘြီငှားပီးရပတြညတြဲ့အဆင့ပြါ ။

ဖိအားလွှော့ပေါကြ
————————-
ကှနဂြရကတြှနြးအားနဲ့ UN ဘကကြ resolution ထှကလြာပီး ၂ လ ကှာတဲ့အခါ ၁၉၉၄ ဖဖေောဝြါရီမှာတော့ နဝတဟာ ဒေါအြောငဆြနြးစုကှညကြို ပှညပြကိုယစြားလှယအြဖှဲ့နဲ့ ပထမဦးဆုံးအကှိမအြဖှဈတှေ့ဆုံခှင့ပြေးလိုကပြါတယြ ။ Bill Richardson ဦးဆောငတြဲ့ ကိုယစြားလှယအြဖှဲ့ဟာ ဒေါဆြောငဆြနြးစုကှညနြဲ့တှေ့ဆုံရာမှာ ဒေါစြုက ထိရောကတြဲ့ပိတဆြို့ဒဏခြတမြှုတှခမွှေတဖြို့ တောငြးဆိုပါတယြ ။ Bill Richardson ကတော့ ” ဒေါစြုနဲ့စဈတပကြှား တှေ့ဆုံဆှေးနှေးပှဲဖှဈလာလိမ့မြယြ ” လို့ သတိနဲ့အကောငြးမှငပြါသတဲ့ ။ နဝတအဖို့ကတော့ ဒီလိုအကောငြးမှငခြှငြးဟာ သူတို့လိုခငွတြဲ့ဖိအားလွှော့ဖို့ဖှဈသှားပီဆိုတာကို ရိပမြိလိုကပြါတယြ ။ ကိုယစြားလှယအြဖှဲ့ ပှနသြှားတာနဲ့ နဝတက ဒေါအြောငဆြနြးစုကှညကြို ၆ လတိုးခွုပတြဲ့အမိန့ထြုတလြိုကပြါတယြ ။
ဗိုလခြွုပခြငညြှန့ကြ ” ဒီမိနြးမဟာ အဖှူကောငကြိုလကထြပထြားပီးတော့ နိုငငြံခှားမှာပဲ နှဈ ၃၀ လောကနြလောတဲ့သူ ” လို့ ရနထြောငပြါသတဲ့ ။ ဒေါစြုနဲ့ နိုငငြံခှားကိုယစြားလှယတြှကေိုတှေ့ဆုံခှင့ပြေးခှငြးဖှင့ြ သူတို့အပေါတြငနြတေဲ့ဖိအားတှလွေော့သှားအောငြ ကစားလို့ရကှောငြး ပထမပှဲမှာတငြ ဗိုလခြွုပတြှကေ သိလိုကပြီလေ ။

သံအမတရြုပသြိမြးခှငြး
——————————
ဗိုလခြွုပခြငညြှန့ရြဲ့နှုတသြီးကောငြးလွှာပါးစကားအပီးမှာတော့အမရေိကနအြစိုးရကိုယတြိုငကြ သံခငြးတမနခြငြးဖိအားတိုးပေးတဲ့အနနေဲ့ မှနမြာနိုငငြံသို့ သံအမတစြလှေှတခြှငြးကို ရပဆြိုငြးလိုကပြါတယြ ။ Moynihan တုနြးက လုပထြုံးလုပနြညြးနဲ့ ဂွောငကြပထြားတဲ့ သံအမတကြှီးနရောကို တရားဝငမြူဝါဒနဲ့ရပဆြိုငြးလိုကပြါပီ ။ ဂှကတွာက ခငညြှန့ကြလညြး ဒါကို မွှောလြင့နြတောဗွ ။ သူက လာသမွှအမရေိကနသြံအမတတြှကေို စီအိုငအြလေို့ထငနြတော ။ တိုကဆြိုငသြလားတော့မသိ – သံအမတကြှီးခန့အြပဖြို့လွာထားခဲ့ဖူးတဲ့ Vreeland ကလညြး စီအိုငအြမှော နှဈပေါငြးမွားစှာအလုပလြုပခြဲ့သူဗွ ။

kyawhlaoo ရေးသညြ

ဓါတပြုံ – ရဈခကွဆြငနြြ

ဒို့မမှုပီတဲ့လား – ၁၂
—————————
လဖှငေ့ဖြိသညြ ဒိုမမှုပီ
—————————–
အမရေိကနနြိုငငြံခှားရေးဌာနက ထိုငြးနှင့မြှနမြာဆိုငရြာဒါရိုကတြာ John Finney ဟာ ၁၉၉၄ မတမြှာ ရနကြုနကြို ရောကလြာပီး အမရေိကနအြစိုးရဘကကြ ဖိအားတိုးပေးတော့မှာဖှဈကှောငြးပှောပါတယြ ။ နဝတကတော့တိုးပေးလာမဲ့ဖိအားဟာ သံခငြးတမနခြငြးဖိအားလောကသြာဖှဈတာကို ခန့မြှနြးမိနပေီမို့ သိပဖြှုံမပှပါဘူး ။ ဒေါစြုနဲ့ ရဈခကွဆြငနြတြို့တှေ့ဆုံပှဲပီးကတညြးက သံတမနဖြိအားတော့လာနိုငတြယြ ; ပိတဆြို့ ဒဏခြတတြာတော့မလာနိုငသြေးလို့ နဝတက တှကမြိနပေါပီ ။

ပိတဆြို့ဖို့ဖှဈမလာသေး
———————————
၁၉၉၄ ဇှနလြကုနြ အောကလြှှတတြောြ ဆပကြောမြတီကှားနာပှဲမှာတောငြ မှနမြာနိုငငြံအပေါပြိတဆြို့ဒဏခြတဖြို့ ပါမလာသေးပါဘူး – အဲ့ဒီအစား ” ဒေါအြောငဆြနြးစုကှညလြှတမြှောကရြေးနဲ့ အာဏာလှှဲပေးရေး ” ကိုပဲ resolution ထုတဖြို့ အားသနကြှပါတယြ ။ resolution မှာ ထူးခှားလာတာတခုကတော့ ” အမရေိကနပြှညထြောငစြုက မှနမြာနိုငငြံအပေါခြမွှတထြားတဲ့ လကနြကဝြယခြှင့ပြိတဆြို့မှုကို နိုငငြံတကာသပိတပြုံစံဖှဈအောငထြိလုပဖြို့ ” တောငြးဆိုထားတာပါ ။ နဝတလကထြဲက အာဏာဟာ အလှယတြကူနဲ့လွှောထှကလြာမယလြို့ အိမဖြှူတောရြော ကှနဂြရကအြမတတြှကရေော ထငနြကှတောပါ ။

ကှားနာပှဲမှာ ပူပူနှေးနှေးဗမာပှညကြပှနလြာပီး ထှကဆြိုခကွပြေးတဲ့ Bill Richardson က ” နဝတဟာ ပှောငြးလဲလာနိုငကြှောငြးနဲ့ ဗိုလခြွုပခြငညြှန့ဟြာ ခေါငြးမာဂိုဏြးသားတှရေဲ့ နောကပြှနဆြှဲခံနရတေယြ ” လို့ ထှကဆြိုသှားပါတယြ ။ ဒါပမေဲ့ သူက ပိတဆြို့ဒဏခြတမြှုတှလေိုအပတြယလြို့တော့ သခွောထှကဆြိုသှားပါတယြ ။

နိုငငြံခှားရေးဌာနအရာရှိ Thomas C . Hubbard က ” မူးယဈဆေးဝါးနှိမနြငြးရေးကိဈစဟာ လူ့အခှင့အြရေးကိဈစအပေါြ မလှှမြးမိုးစရတေော့ဘူး ” လို့ထှကဆြိုခကွပြေးသှားပါတယြ ။ ဒါဆို အမရေိကနအြစိုးရပိုငြးရဲ့ ရပတြညခြကွပြှောငြးသှားသလား ?

မထငပြါနဲ့ ! Thomas C . Hubbard က ဆကလြကထြှကဆြိုရာမှာ ” မှနမြာပှညနြဲ့ပတသြတလြို့ ရရှညေမြူဝါဒခမွှတဖြို့ကတော့ အခုမှ စဉြးစားတုနြး ” ပါတဲ့ ။ ဒါဆို အရငအြတိုငြး မူးယဈဆေးဝါးနှိမနြငြးရေးအတှကြ နဝတနဲ့ထိတှေ့ဆကဆြံရေးမူဝါဒက ဆကရြှိနရေောပေါ့ဗွာ ။

ပှငြးပှငြးထနထြနပြိတဆြို့ဒဏခြတဖြို့တောငြးဆိုသူတှကတေော့ အောကလြှှတတြောအြမတြ Rohrabacher နဲ့ အာရှလေ့လာစောင့ကြှည့ရြေးဒါရိုကတြာ Mike Jendrzejczyk ပါ ။

လှှတတြောအြမတြ Matthew G . Martinez ကတော့ ” ပိတဆြို့ဒဏခြတတြာဟာ မထိရောကဘြူး ; ကွူးဘားကိုပဲကှည့လြေ ” လို့ပှောတဲ့အတှကြ ကှားနာပှဲအတှငြး ဂှိုဟကြကွုနပြါတယြ ။ မှနမြာနိုငငြံမှာ စီးပှားရေးလုပနြတေဲ့ အမရေိကနလြုပငြနြးရှငတြှကလေညြး ပိတဆြို့ဒဏခြတတြာတှမလေုပဖြို့ ထှကဆြိုခကွပြေးသှားကှပါတယြ ။

ဒီလောကဆြိုရငြ နဝတအစိုးရ ဘာလို့အသကရြှူခွောငခြွောငနြဲ့ ရပတြညသြှားနိုငလြဲ ကိုယ့လြူတှမှငေကြှမှာပါ ။

ဓါတပြုံ – ပှငြးပှငြးထနထြနပြိတဆြို့ဒဏခြတဖြို့တောငြးဆိုသူ Rohrabacher

ဒို့မမှုပီတဲ့လား – ၁၃
—————————
အလဲအထပပြှုသောခရီးစဉြ
————————————-
၁၉၉၄ နိုဝငဘြာမှာ Thomas Hubbard ဦးဆောငတြဲ့ အမရေိကနကြိုယစြားလှယအြဖှဲ့ဟာ မှနမြာပှညကြို ရောကလြာပါတယြ ။ Hubbard ရောကမြလာခငမြှာပဲ သနြးရှှေ + ခငညြှန့ကြ ဒေါစြုနဲ့ ၂ ကှိမတြိုငတြိုငြ တှေ့ဆုံဆှေးနှေးထားပါသတဲ့ – ၆ နှဈအတှငြး နဝတထိပတြနြးခေါငြးဆောငတြှနေဲ့ ဒေါစြုနဲ့ ပထမဆုံးတှေ့ဆုံဆှေးနှေးခှငြးပါပေ ။

နဝတဟာ Hubbard ကို ဘိနြးတိုကဖြကွရြေးလုပငြနြး စဈဆေးစီစဈခှင့ပြှုပီး ICRC ကိုလညြး ထောငတြှထေဲဝငစြဈခှင့ပြှုလိုကပြါတယြ ။ ၉၀ ရှေးကောကပြှဲရလဒအြတိုငြး အာဏာလှှဲပေးဖို့ကတော့ ဘာမှဖှဈမလာပါဘူး ။ Hubbard ခရီးစဉအြတှငြး မူးယဈဆေးဝါးနှိမနြငြးရေးနဲ့ ဒီမိုကရစေီအရေးကို နဝတက ကွှမြးကွှမြးကငွကြငွြ အလဲအထပလြုပပြီးကစားသှားတာပါ ။ အိမဖြှူတောကြတော့ Hubbard ရဲ့ခရီးစဉကြို အောငမြှငတြဲ့ ခရီးစဉအြဖှဈယူဆပါသတဲ့ ။

တမှနြးတည့ကြောငြးစားကာလ
—————————————
၁၉၉၄ သှဂုတြ မှာ တရုတနြဲ့မှနမြာ နယစြပကြုနသြှယရြေးနားလညမြှုစာခွှနလြှှာကို လကမြှတရြေးထိုးလိုကပြါပီ ။ မနြးလေးမှို့မှာလညြး တရုတကြောငစြဈဝနရြုံးဖှင့ပြီးပီလေ ။

၁၉၉၄ စကတြငဘြာမှာ ဗိုလခြွုပခြငညြှန့ြဦးဆောငပြီး ဝနကြှီး ၈ ပါး ခှံရံလကွြ တရုတပြှညကြို ခစွကြှညရြေးခရီးသှားခဲ့ပါတယြ ။

၁၉၉၄ ဒီဇငဘြာမှာ တရုတဝြနကြှီးခွုပြ လီပငြး မှနမြာပှညကြိုရောကလြာပီး ဗိုလခြွုပမြှူးကှီးသနြးရှှနေဲ့ တှေ့ဆုံဆှေးနှေးပါတယြ ။ ” အဓိကပရောဂကွလြုပငြနြးတှမှော တရုတကြုမျပဏီတှကေို အားပေးဖို့နဲ့ တရုတြ – မှနမြာဆကဆြံရေးရဲ့ ဗဟိုခကွဟြာ စီးပှားရေးလုပငြနြးတှဖှဈေကှောငြး ” လီပငြးက အာရုံထားပှောသှားပါတယြ ။

၁၉၉၅ ဇှနမြှာ ကူမငြး နဲ့ ရနကြုနကြှား လကှေောငြးခရီးစဉြ စတငပြှေးဆှဲတယြ ။

ပိတဆြို့ဒဏခြတမြှုတှလညြေး ထိထိရောကရြောကမြခမွှတဖြှဈသေးတော့ ၁၉၉၅ ဖဖေောဝြါရီအထိ မှနမြာနိုငငြံမှာ ဝငရြောကလြုပကြိုငနြတေဲ့ အမရေိကနစြီးပှားရေးအဖှဲ့ပေါငြး ၁၁၀ ရှိပါသတဲ့ ။

နဝတအဖို့ ပွားရညဆြမြးကာလလို့တောငပြှောရမလားမသိ – ၁၉၉၅ မှာ မှနမြာ့စီးပှားရေးဟာ တနှဈကို ၆ % နှုနြးနဲ့ တိုးတကလြာပါသတဲ့ ။ နဝတဗိုလခြွုပတြှအဖေို့ကတော့ ခေါငြးမော့ရငကြော့နရေုံပေါ့ဗွာ – အာဏာလကလြှှတဖြို့ဆိုတာ စိတကြူးစရာတောငမြလိုတော့တဲ့ကိဈစ ။

လဖှငေ့အြပှနအြလှနတြုတကြှခှငြး
———————————————
Richardson ကတောငြ ညဉြးခငွြးခရွာမှာ __ ” နဝတဗိုလခြွုပတြှကေ ကွုပတြို့အမရေိကနတြှကေို – ငါတို့က မငြးတို့အမရေိကနတြှကေို မလိုအပဘြူး ; မငြးတို့မရှိလညြး နောကတြယောကနြဲ့အလုပဖြှဈတယလြို့ ပှောနပေါရောဗွာ ” တဲ့ ။

၁၉၉၅ ဧပှီမှာ နာမညကြှီးတဲ့ ဆီနိတတြာ ဂွှနမြကကြိနြး မှနမြာပှညကြို ရောကလြာပီး ခငညြှန့နြဲ့တှေ့ဆုံဆှေးနှေးဖှဈပါတယြ ။ ဆှေးနှေးပှဲအပီးမှာ မကကြိနြးကှီးပါးစပကြ ထှကလြာတာက ” ဒီကောငတြှေ တကဲ့လူဆိုးတှကှော ” တဲ့ ။

၁၉၉၅ စကတြငဘြာမှာ မယဒြလငြးအောဘရိုကြ ရနကြုနရြောကခြလွာပီး သတငြးစာရှငြးလငြးပှဲမှာ စဈအစိုးရကို ပယပြယနြယနြယရြှုံ့ခသွှားခဲ့ပီး ဒေါအြောငဆြနြးစုကှညကြိုခွီးကွူးသှားခဲ့ပါတယြ ။
အမရေိကနနြဲ့ မှနမြာ လနေဲ့ အပှနအြလှနရြနဖြှဈခဲ့တဲ့ကာလပါပေ ။
၁၉၉၅ ခုနှဈအထိ စဈအစိုးရအပေါြ ဥပဒတေိတိပပ ပှဌာနြးပီး ပိတဆြို့ဒဏခြတဖြို့ဖှဈမလာသေးတာကို မှငနြိုငပြါတယြ ။

ဓါတပြုံ – ဆီနိတတြာမကကြိနြး

ဒို့မမှုပီတဲ့လား – ၁၄
—————————
လဖေိအားနညျးရပျဝနျး
—————————–
၁၉၉၅ မလေတုနျးကလညျး ဆီနိတျတာ မကောျနဲတယောကျမွနျမာပွညျရောကျလာပီး မှတျခကြျပေးသှားတာက ” နဝတနဲ့ ထိတှေ့ဆကျဆံရေးမူဝါဒဟာ ကဆြုံးနပေီ ” တဲ့ ။ မွနျမာပွညျကိုရောကျလာကာ NLD ခမောကျဆောငျးဓါတျပုံအရိုကျခံပီးပွနျသှားတဲ့ မကောျနဲဟာ ဆီးနိတျကို ရောကျတာနဲ့ ပိတျဆို့ဒဏျခတျဖို့ ဥပဒကွေမျးကိုတငျသှငျးပါတော့တယျ – တငျသှငျးတဲ့ဥပဒကွေမျးနာမညျက ” Free Burma Act of 1995 ” တဲ့ ။

၁၉၉၅ ဇှနျလ တရကျမှာ ကှနျဂရကျလှှတျတောျအမတျ ၆၁ ယောကျက ကလငျတနျဆီစာရေးပီး ” မွနျမာပွညျဆီ ရငျးနှီးမွုပျနှံမှုအသဈတှေ မရောကျရှိရေး ” တောငျးဆိုကွပါတယျ ။

ပိတျဆို့ဒဏျခတျဖို့ဥပဒကွေမျးဟာ အတညျဖွဈနိုငျခြရှေိကွောငျးပေါျလှငျသှားပါတယျ ။
နဝတဟာ အခြိနျသိပျမဆိုငျးရဲပဲ ၁၉၉၅ ဇူလိုငျ ၁၀ မှာ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျကို နအေိမျအကယြျခြုပျကနေ လှှတျပေးလိုကျပါတော့တယျ ။
စဈအစိုးရဟာ ပိတျဆို့ဒဏျခတျမှုမုနျတိုငျးကို အံတုရဲဖို့မပွောနဲ့ ; လဖေိအားနညျးရပျဝနျးပေါျလာတာကိုတောငျ အလေးထားတုန့ျပွနျလေ့ရှိကွောငျး ဒီဖွဈရပျက သကျသပေါပဲ ။

တနျးပီးအောငျမွငျတာမဟုတျ
—————————————
မကောျနဲတငျသှငျးတဲ့ Free Burma Act of 1995 ဟာ အတောျထိရောကျပါတယျ – ဒီဥပဒကွေမျးမှာ –
၁ -အမရေိကနျပွညျထောငျစုမှ ရငျးနှီးမွုပျနှံ့မြားနှင့ျအကူအညီမြားမွနျမာပွညျသို့မရောကျရှိရေး
၂ – ကုနျသှယျရေးဆိုငျရာအခှနျကငျးလှတျခှင့ျမြားရုပျသိမျးရေး
၃ – မွနျမာပွညျမှ အမရေိကနျသို့ပို့ကုနျမြားကို တားမွဈရေး
၄ – မွနျမာနှင့ျ အမရေိကနျကွား ခရီးသှားလာခှင့ျကိုကန့ျသတျရေး
၅ – ဘကျပေါငျးစုံ အပွညျပွညျဆိုငျရာ အကူအညီမြား မွနျမာပွညျမရရှိရေး
စသဖွင့ျ ထောင့ျစုံအောငျပါဝငျပါတယျ ။ ဒီဥပဒအေတိုငျးသာဆိုရငျတော့ နဝတဟာ အခြိနျတိုအတှငျး ဒူးထောကျကသြှားမှာပါ ။ ဒါ့ကွောင့ျလညျး မပွဌာနျးဖွဈအောငျ နဝတဟာ ဒေါျစုကို အခြိနျမှီလှှတျပေးလိုကျတာပါ ။

ဒေါျစုကိုလညျးလှှတျပေးလိုကျရော Free Burma Act of 1995 ဟာ မပွဌာနျးဖွဈတော့ပဲ အဲ့ဒါထကျ ပြော့တဲ့ ပိတျဆို့မှုဥပဒစောပိုဒျတခြို့သာ ” အမရေိကနျပွညျထောငျစု၏နိုငျငံခွားထောကျပံ့ကူညီခွငျးဥပဒေ ” မှာ ပါလာပါတော့တယျ ။ အဲ့ဒီပါလာတဲ့စာပိုဒျတှမှောတော့ ” အမရေိကနျပွညျထောငျစုက ကုလသမဂ်ဂဖှံ့ဖွိုးရေးရနျပုံငှသေို့ ပေးအပျတဲ့အကူအညီမြားအား မွနျမာပွညျမရရှိစရေ ” ဆိုတာလောကျပဲ ပါလာပါတော့တယျ ။ အမြားကွီးအားပြော့သှားတာပေါ့ဗြာ ။

မကောျနဲကတော့ မွနျမာ့ဒီမိုကရစေီအရေးကို တတျနိုငျသမြှ အားဖွည့ျပေးဖို့ ကွိုးစားပါတယျ – နဝတကို ပိတျဆို့မရတော့ ဒီမိုကရစေီအငျအားစုတှကေို ငှကွေေးပံ့ပိုးပေးဖို့ ဥပဒစောပိုဒျထည့ျသှငျးပေးပါတယျ ။ ရနျသူကိုပိတျဆို့မရတော့ မိတျဆှကေိုကူတဲ့သဘောပေါ့ ။ အဲ့ဒါကွောင့ျ ၁၉၉၅ မှာ မွနျမာ့ဒီမိုကရစေီအငျအားစုတှဟော ဒေါျလာ ၂ သနျး ရရှိခဲ့ပီး ၁၉၉၆ မှာ ဒေါျလာ ၂ သနျးခှဲရရှိခဲ့ပါတယျ ။ နောကျနှဈတှမှောလညျး အမရေိကနျနိုငျငံခွားရေးဌာနက တိုးမွှင့ျပီးပေးသှားခဲ့ပါတယျ ။

၁၉၉၅ ဒီဇငျဘာ အမရေိကနျအောကျလှှတျတောျက resolution တခုထုတျပွနျပါတယျ – စဈအစိုးရအနနေဲ့တှေ့ဆုံဆှေးနှေးရေးတံခါးဖှင့ျဖို့ ; နိုငျငံရေးအကဉြျးသားတှလှေှတျပေးဖို့ ; မူးယဈဆေးဝါးကို ထိနျးခြုပျဖို့ ။ ဒါပမေဲ့ လှှတျတောျတရပျတညျးက ထုတျဆင့ျတဲ့ resolution ဟာ ဥပဒအောဏာသကျရောကျမှုမပါတဲ့အတှကျ ပိတျဆို့ဒဏျခတျမှုဥပဒတှေလေိုတော့ မထိရောကျပါဘူး ။

ဓါတျပုံ – မကောျနဲ

 

 

 

သူတို့ ဘာကို ဖြည်ထုတ်ချင်နေတာလဲ ?

by | Sep 8, 2019 | ARTICLES

ဒီရက်ပိုင်း ရိုဟင်ဂျာပြန်လည်လက်ခံရေးနဲ့ပတ်သတ်ပီး ပြည်တွင်းမှာ ဟော့နေတဲ့ဖြစ်စဉ်ကတော့ DVB စကားဝိုင်းပါ ။

အဲ့ဒီစကားဝိုင်းမှာ ဆရာမကြီးတယောက်က ” လ၀ကငယ်စာရင်းအခိုင်အမာရှိရက်နဲ့ ဖျောက်ထားလို့ စိတ်ကောင်းလေးတွေမွေးကြပါ ” လို့ ထောက်လိုက်တာကနေ ရေရေလည်လည် ဟော့သွားပါတယ် ။

မနေ့က အဲ့ဒီစကားဝိုင်းဗီဒီယိုတခုမှာ ထပ်တွေ့တာက လူကယ်ပြန်၀န်ကြီးဌာနက ညွှန်မှူး ဒေါက်တာအောင်သူရိန်ကလည်း ” လ၀ကငယ်စာရင်းရှိရင် ; နံပါတ်ပြောနိုင်ရင် ” ဆိုပီး စကားသံထွက်လာပါတယ် ။

ဒီကိစ္စဟာ ရိုဟင်ဂျာတွေအတွက်တော့ မက်စရာဘာမှမရှိပေမဲ့ နိုင်ငံတကာရာဇ၀တ်မှုရှု့ထောင့်က စဉ်းစားစရာ တချက်ရှိပါတယ် ။

ရိုဟင်ဂျာတွေရဲ့ စာရွက်စာတမ်းတွေ ပျောက်ပျက်မှုဟာ သာမန်ပြေးရင်း လွှားရင်း ကျပျောက်တာမဟုတ်ပါဘူး ။ တမင်တကာကို သိမ်းယူဖျက်ဆီးခံလိုက်ရတာပါ ။ အထူးသဖြင့် ၂၀၁၇ ဩဂုတ်ဖြစ်စဉ်အတွင်း ရိုဟင်ဂျာတွေပိုင်သမျှ ပုဂ္ဂိုလ်ရေးစာရွက်စာတမ်း အိမ်ခြံမြေဂရံတွေကို သိမ်းယူပီးဖျက်ဆီးတာပါ ။ ရိုဟင်ဂျာတွေကို မသတ်ခင်လေးမှာတင် ; မောင်းထုတ်ခါနီးလေးမှာတင် ” စာရွက်စာတမ်းအထောက်အထားတွေရှိရင် ထုတ်ပေးစမ်း ” လို့တကူးတကတောင်းယူပီး ဖျက်ဆီးတာပါ ။

ဒီကိစ္စကို ICC ရုံးတော်ကလည်း သူ့အမှုတွဲတွေမှာ သေချာထည့်ရေးထားပါတယ် ။ တူလာတိုလီအစုလိုက်အပြုံလိုက်သတ်ဖြတ်မှုမှာ လူတွေကို မသတ်ခင် ရှိတဲ့စာရွက်စာတမ်းတွေကို သိမ်းဆည်းလိုက်ပီး သတ်လို့လည်း ပီးရော အလောင်းတွေကို မီးရှို့ ရာမှာ အဲ့ဒီစာရွက်စာတမ်းတွေကိုပါ တပါတည်း‌ရောပီး မီးရှို့ပစ်ခဲ့ကြောင်း ICC အမှုတွဲမှာ သေချာထည့်ရေးထားပါတယ် ။

ICC အမှုတွဲမှာ ထည့်ရေးရတာက အကြောင်းရှိပါတယ် ။ ဒီလို လူတွေရဲ့ စာရွက်စာတမ်းအထောက်အထားတွေကို ဖျောက်ဖျက်မှုဟာ သာမန်ကာလျှံကာဖြစ်စဉ်တခုမဟုတ်ပဲ သီးသန့်နိုင်ငံတကာရာဇ၀တ်မှုတခု အဖြစ်သတ်မှတ်ထားလို့ပါ ။ ဒါကို identity cleansing လို့ ခေါ်ပါတယ် ။

ဒီလို ဖြစ်စဉ်မျိုး ကိုဆိုဗိုမှာလည်း ဖြစ်ခဲ့ပီး ဖြစ်ဖြစ်ချင်း ကနဦးတုန့်ပြန်မှုအနေနဲ့ နိုင်ငံတကာဘက်က လုပ်ခဲ့ရတာက ထွက်ပြေးကိုဆိုဗားအလ်ဘေးနီးယန်းဒုက္ခသည်တွေကို register လုပ်ရာမှာ ဆွေမျိုးအသိုင်းအဝိုင်းချိတ်ဆက်မှု နဲ့ မူရင်းဒေသအသေးစိတ်ကိုပါ ထည့်သွင်းပေးခဲ့ရတာပါ ။ ဒုက္ခသည်တွေကို အထောက်အပံ့ပစ္စည်းဝေငှဖို့ သပ်သပ် register လုပ်တာမကတော့ပဲ သူ့ရဲ့ identity ကိုပါ တပါတည်း ပြန်လည်တည်ဆောက်ပေးထားတာပါ ။ ဘကုန်းဘက်က ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်တွေကိုလည်း UN က ကိုဆိုဗိုတုန်းက ပုံစံအတိုင်း register လုပ်ပေးထားပါတယ် ။
* ဒါက identity cleansing ဖြစ်ခဲ့ကြောင်း ကမ္ဘာက သိထားတယ်ဆိုတဲ့ အနေအထားပါ ။ *

ဒီနေ့ လ၀က ငယ်‌မွေးနံပါတ်ကိစ္စ ပြည်တွင်းစကားဝိုင်းမှာ အသံထုတ်လာတာ တိုက်ဆိုင်မှုသပ်သပ် မကလောက်ပါဘူး ။

အထူးသဖြင့် ညွှန်မှူးအဆင့်က ထုတ်ပြောတယ်ဆိုတာ ဘာကို ဖြည်ထုတ်ချင်တာလဲ ?
ညွှန်မှူးဆိုတာ ၀န်ထမ်းပါ – ၀န်ထမ်းဆိုတာ နိုင်ငံရေးရာထူးယူထားသူမဟုတ်တဲ့အတွက် မူဝါဒပိုင်းဆိုင်ရာကို ပြောခွင့်မရှိပါဘူး ။ အလွန်ဆုံးပြောခွင့်ရရင် အချက်အလက်ကိုပဲ ပြောခွင့်ရှိပါတယ် ။ ဒါတောင်မှ သူ့အထက်က မီးစိမ်းပြထားမှပါ ။

” အခု ရိုဟင်ဂျာ‌တွေရဲ့ ငယ်မွေးနံပါတ်တွေရှိပါတယ် ” လို့ ထွက်ပြောလာတာဟာ ဆိုင်ရာ၀န်ကြီးဌာနအနေနဲ့ identity cleansing ဆိုတဲ့ နိုင်ငံတကာရာဇ၀တ်မှုနဲ့ ညိသွားမှာ ကြောက်လို့ ဖြည်ထုတ်တာလည်း ဖြစ်နိုင်ပါတယ် ။

ရိုဟင်ဂျာတွေအတွက်ကတော့ မြန်မာပြည်ကဘယ်ကဒ် ဘယ်နံပါတ်ကမှ ရင်ခုံစရာ မရှိ‌တော့ပါဘူး ။
မြန်မာပြည်ကအာဏာပိုင်‌တွေသာ သူတို့လုပ်ထားတဲ့ ရာဇ၀တ်မှုတွေအတွက် သူတို့ဖာသာ ‌ခြေမကိုင်မိ လက်မကိုင်မိဖြစ်နေတာပါ ။
ကိုယ့်လူတွေ မြင်တတ်ဖို့လိုပါတယ် ။

kyawhlaoo ရေးသည်

 

Ethnic Cleansing ရွင်းတမ်း

by | Aug 3, 2019 | ARTICLES

Ethnic Cleansing

၁၉၈၇ ကိုဆိုဗိုဒသမှော ဆာဘအြာဏာပိုငတြှကေ ကိုဆိုဗားအလဘြေးနီးယနြးတှကေို လူမိုးစုအလိုကြ ပဈမှတျထားပီး ကြောငြးထုတြ အလုပျထုတြ ထောငျခြ နိုငငြံရေးပိတျပငြ တိုငြးပွညျကနနှငျေထုတြ သတဖြွတျတာတှေ စတငျလုပဆြောငျခဲ့တယြ ။ ဆားဘီးယားသမျမတမီလိုဆီဗဈကတော့ ဒီလိုရကျစကကြှမြးကှုတျတဲ့ လုပရြပတြှကေို လူမိုးရေးသနြ့စငသြှားစရနေရြှငြးလငြးမှု (Ethnic Cleansing) ရယျလို့ နာမညျလှလှလေးပေးလိုကျပါတယြ။ Genocide လို့ နာမညျတပျခံရမဲ့အစား Ethnic Cleansing ဆိုတဲ့ ခပပြြော့ပြော့နာမညျနဲ့ Terminology တိုကျပှဲကို ထိုးဖောကျလိုကျတာ မီလိုဆီဗဈပါ။ မီလိုဆီဗဈရဲ့ ဒီ ethnic cleansing ဆိုတဲ့ စကားလုံးကို ကမျဘာ့သံတမနတြှကလေညြး သံယောငျလိုကပြွောရငြး နိုငငြံရေးစငမြွငြ့ပေါကြို တငပြေးမိကှပါတယြ ။ Ethnic Cleansing ဆိုတဲ့ စကားလုံးဟာ အဲ့ဒီအခိနျကစပီး Genocide အစားထိုး အလှတသြဘောသုံးစှဲတဲ့စကားလုံးဖွဈလာပါတယြ။

ဥပဒရေေးရာကဏျဍတိုကရြိုကျမရှိသျလောညြး

Ethnic Cleansing ဟာ Genocide ကဲ့သို့ နိုငငြံတကာဥပဒစောခြုပျစာတမြးနဲ့ခညြနြှောငျမှု မရှိသျလောညြး Ethnic Cleansing မှာ Moral Responsibility ဆိုတာ ရှိတယြ။ မထငျမှတျဘဲ အဲ့ဒီ စကားလုံးဟာ အမရေိကနြ အစိုးရ အတှကြ သညြးခွကှေိုကြ စကားလုံး ဖွဈသှားခဲ့တယြ။ အမရေိကနြ အစိုးရ အနနေဲ့ Genocide ဆိုတဲ့ Term ကို သုံးလိုကရြငြ- သူ့မှာ ခကြျခငြြး လကငြငြး တိုကရြိုကြ ဝငရြောကြ စှကျဖကရြမယြ ဆိုတဲ့ ဥပဒေ က ရှိနတောကိုး။ ဒါကှောငြ့ Genocide စကားလုံးဟာ အမရေိကနြ အတှကြ အရေးယူရမယြ့ နိုငငြံ သို့မဟုတြ လူမိုးကို ဘယျလို ကိုငျတှယရြမယြ ဆိုတဲ့ ပွငျဆငျခိနြ၊ ဗြူဟာခမြှတျခိနြ မလုံလောကျဘူး။ ပှီးတော့ ကမျဘာ့ အသိုငြးအဝိုငြးက သူနဲ့ အတူ ပါဝငသြညြ ဖွဈစေ မပါဝငသြညြ ဖွဈစေ တဈကိုယတြောြ မိုကကြှေးခှဲ ဝငရြမယြ့ အွခအေနမေိုး ဖွဈသှားတယြ။ နရောတကာမှာ ဝငရြောကျစှကျဖကျတဲ့ ကမျဘာ့ ပုလိပကြှီး အဖွဈက အခွားနညြးကို အစားထိုးဘို့ရာ Ethnic Cleansing ဆိုတဲ့ Term က အမရေိကနြ အတှကြ အသုံး အငျမတနြ တဲ့တဲ့ စကားလုံး တဈခုပါ။
ခေါငြးရှောငျလို့လညြး မရ
ဒါပမယြေ့ Ethnic Cleansing ဆိုတဲ့ စကားလုံးမှာကိုလညြး အမရေိကနျက အလှယျတကူ မသုံးပွနျပါဘူး။ Genocide ဆိုတဲ့ Term လို ခကြျခငြြး လကငြငြး ဝုနြးဒိုငြး ဝငရြောကျစှကျဖကြ စရာ မလိုပမယြေ့ – Ethnic Cleansing ကို အမရေိကနြ အစိုးရ အနနေဲ့ သုံးမိရငျလညြး ခေါငြးရှောငျလို့ မရတဲ့ ဖွရှေငြးပေးရမှုတှကေ ရှိလာပွနျပါတယြ။ Genocide ဖွဈပှီဟေ့ ဆိုရငြ အမရေိကနြ အနနေဲ့ ဘယသြူ့ကိုမှ အဖေါစြပနြဘေို့ မလိုဘဲ အရေးယူရပမေယြ့ Ethnic Cleansing ဖွဈပှီဟေ့ ဆိုရငတြော့ – အရေးယူကို ယူရမယြ ဒါပမယြေ့ အမရေိကနြ တဈနိုငငြံတညြး တာဝနျမဟုတြ- ကမျဘာ့ အသိုငြးအဝိုငြးမှာလညြး တာဝနရြှိတယြ။ ဒီကိဈစကို ဖွရှေငြးဘို့ ပူးပေါငြးပါဝငကြှ ဆိုတဲ့ အဓိပျပါယျကို ဖေါပြွပါတယြ။ (မွဖရှေငြးလို့ မရတဲ့ ကိဈစ တဈခု ဖွဈတယြ ဖွရှေငြးပေးဘို့ မဟာမိတတြှေ လိုတယြ လို့ ဆိုလိုတာပါ။)
မဟာမိတတြှေ ဘာကှောငြ့ လိုတာလဲ?

Genocide ဖွဈတယြ ဆိုတာ လူမိုးတူ (ဘာသာမတူ၊ အယူအဆ မတူ) လို့ ဖွဈနိုငျတယြ။ လကျနကြ အငအြားမြားသူက နညြးသူကို ကြူးလှနျတာ ဖွဈနိုငျတယြ။ အတူနထေိုငရြာ ဒသတှေငြးမှာ ဖွဈနိုငျတယြ။ ဒါကှောငြ့ Genocide ကြူးလှနသြူတှကေို အရေးယူ လိုကျတဲ့ နညြးနဲ့ ဖွရှေငြးပေးလို့ ရတယြ။ သို့သောြ Ethnic Cleansing ဖွဈပှီဟေ့ ဆိုရငတြော့ — မထငျမှတျဘဲ ပွသနာက ပိုကယြပြွနြ့သှားတာပါ။ (မထငျမှတျဘဲ ဆိုတာက Ethnic Cleansing ဆိုတဲ့ Term ကို စသုံးလိုကျတဲ့ မီလိုဆီဗဈ ကိုယျတိုငရြော၊ သူ့ စကားလုံးကို နောကျက သံယောငြ လိုကျတဲ့ သံတမနတြှရေော မထငျထားလိုကျတဲ့ အဓိပျပါယြ ကယြပြွနြ့မှုကို ဆိုလိုတာပါ။) Ethnic Cleansing ရဲ့ ဝေါဟာရ စကဝြနြးထဲမှာ – “လူမိုးစု တဈစုကို သူတို့၏ မူလ ပိုငျဆိုငျခဲ့ရာ နရောဒမှေ ရှငြးထုတပြှီး အခွားသူမြားက နယမြွလေုယူခွငြး” ဆိုတဲ့ အဓိပျပါယြ ပါဝငသြှားတာပါ။ ဒီ အတှကြ Ethnic Cleansing ကြူးလှနျခံရတဲ့ လူမိုးစုကို သူတို့ရဲ့ မူလဒသေ မှာ ဘေးကငြးလုံခှုံစှာ ပွနျလညြ နရောခပြေးရမယြ ဆိုတဲ့ Safe Zone ပါဝငျလာမှုပါပဲ။ အလှယျတကူ မွငျနိုငျဘို့ အတှကြ ဥပမာ က- Genocide ကြူးလှနျခံရတဲ့ ဂြူးလူမိုးတှကေို ဂငြျနိုဆိုကြ ကြူးလှနြ ခဲ့တဲ့ နရော ဂြာမဏီမှာ နရောပွနပြေးခဲ့ခွငြး မရှိဘူး။ သို့သောြ Ethnic Cleansing ကြူးလှနျခံရပါတယျလို့ သတျမှတျခံရတဲ့ လူမိုးတိုငြး နရော တိုငြးဟာ Safe Zone တှေ ဖနျတီးပေးခွငြးကို ရရှိခဲ့ကှတယြ။ ကြူးလှနသြူတှကေို အရေးယူယုံမြှ မက ကြူးလှနျခံရသူမြား အတှကြ နယမြွေ ကိုယျစီ ရရှိသှားတာပါ။ ကြူးလှနျခံရသူမြား အတှကြ ကိုယျပိုငြ လုံခှုံရာ နယမြွေ ဖနျတီးပေးဘို့ရာ ကမျဘာ့ အသိုငြးအဝိုငြး ဖွဈတဲ့ UN ကို ရှေ့တငျလုပရြတာမိုး ဖွဈတဲ့ အတှကြ မဟာမိတျက မရှိမဖွဈ လိုအပျလာပါတယြ။

ဒီအတှကြ ထငရြှားတဲ့ ဥပမာကတော့ ဘော့ဈနီးယားပါပဲ ။ ဘော့ဈနီးယားကို ဂငြျနိုဆိုဒအြဖွဈ တရားဝငသြတျမှတျမှုက ပှဲပီးလို့နှဈအတောကြှာမှ ICTY ရုံးတျကော သတျမှတျတာပါ ။ ဖွဈစဉအြတှငြးဝငရြောကျစှကျဖကျမှုတှမှောတော့ Ethnic Cleansing ခေါငြးစဉအြောကနြပေဲ လုပဆြောငသြှားခဲ့ပါတယြ ။ Ethnic Cleansing လို့ နာမညျတပျပီးတဲ့နောကျမှာ ဗငြ့ဈ – အိုဝငြ အစီအစဉအြတိုငြး ၁၉၉၃ ဧပွီမှာ နယမြွခှေဲဝဖေို့လုပပြေးပါတယြ ။ မအောငမြွငတြော့ ၁၉၉၃ မလမှော ဘော့ဈနီးယားနိုငငြံအတှငြး UN Safe Area ၆ ခု သတျမှတပြေးတာမိုးဖွဈလာပါတယြ ။ ” Ethnic Cleansing လို့ နာမညျတပျထားရငလြပေါကှာ – Genocide လိုဝငဆြျဖောို့မရှိပါဘူး ” လို့ထငနြရငြေ မှားပါတယြ ။ ကိုဆိုဗိုဖွဈစဉျမှာ တိုကရြိုကဝြငရြောကျစှကျဖကျမှုမွနျဆနျခဲ့ပါတယြ ။ ဗုံးကှဲစဈဆငရြေးစတငျတဲ့ ညမှာ အမရေိကနသြမျမတကလငျတနျက ဘဲဥပုံခမြးမကနေ ဟိုလိုကော့ဈနဲ့ နှိုငြးယှဉပြွောဆိုခဲ့ပါတယြ ။ ICTY ရုံးတျကောတော့ ကိုဆိုဗိုဖွဈစဉျကို Ethnic Cleansing လို့ပဲ နာမညျတပျခဲ့ပါတယြ ။ ကိုဆိုဗိုဒသကေတော့ အလဘြေးနီးယနြးတှလကျေထဲ အပီးအပိုငရြောကရြှိသှားပါပီ။
Ethnic Cleansing နဲ့ Genocide ရဲ့ အဓိပျပါယျကတော့
“သား ရှှအေိုး ထမြးလာတာကို မွငျခငြျတယြ” ဆိုတဲ့ စကားလုံးနဲ့ “ဘာဖွဈဖွဈ ငါ့သား အသကရြှငရြငြ တောပြှီကှာ” ဆိုတဲ့ အဓိပျပါယျမိုး ဖွဈပါတယြ။

ကွှနတြျတောို့ CRM ကတော့ အားမရပါဘူး-
ခုလညြး အမရေိကနြ ဒုသမျမတ မိုကျပငြ့ဈ ကိုယျတိုငျက Ethnic Cleansing လို့ ထုတပြွောပှီ ဆိုတော့ ကြူးလှနျခံရသူမြား အတှကြ (၁) Safe Zone သခြောတယြ။ (၂) ကြူးလှနသြူမြားကို အရေးယူဘို့ သခြောတယြ။ ဆိုတဲ့ အဆငြ့ကို ရောကသြှားခဲ့ပါပှီ။ သို့သောြ-
UN ကို ရှေ့တငြ ဖွတသြနြးရတာ အခိနပြေးရပါတယြ။ (ခု အွခအေနမှော အခိနပြေးရတာ မွနျတဲ့ အနအေထားကို ရောကသြှားပါပှီ) သို့သောြ ကွှနတြျတောို့ CRM အနနေဲ့ကတော့ US ကို ရှေ့ထှကြ (ဘယသြူ့မှ အဖေါမြစပျဘဲ) ဝုနြးဒိုငြး ဖွရှေငြးစလေိုတာပါ။ ဒီ အတှကျလညြး ဆကျတှနြးသှားမှာပါ။

အမရေိကနြ အနနေဲ့ Ethnic Cleansing လို့ပဲ သုံးတယဟြေ့ ရယျလို့ စိတျဓါတျကသြူတှေ ရှိနနေိုငျလို့ ဒီ ရှငြးတမြးကို ရေးသားတာပါ။

Safe Zone သခြောတယြ။ ကြူးလှနသြူမြားကို အရေးယူမှာ သခြောတယြ။

မုဟမျမဒျတှာဟရြေ (ဌေးလှငြဦး)
ဦးဆောငျလှုပရြှားမှု တာဝနျခံ
Civil Rights Movement

 

ကောင်းကင်ယံထက်ဝဲပျံရင်း ဂျင်နိုဆိုဒ်ကိုတိုက်ဖျက်သူ အပိုင်း 1-10

by | Nov 16, 2018 | ARTICLES

ကောငှးကငယှံထကဝှဲပှံရငှး ဂငှနွိုဆိုဒကွိုတိုကဖွကှသှူ အပိုငှး – ၁
ခေါငှးမာသူ
၁၉၇၀ ပှည့နှှဈ ဗီယကနွမှ စဈမှပှငတွေနရော __
ခှလငှတွေပခွှဲ တခုကို ဦးဆောငတွဲ့ အမရေိကနစွဈဗိုလှ တယောကဟှာ ဗီယကကှောငှးတှလကွခကှေနွဲ့ သှေးသံရဲရဲဖှဈနပေါတယှ ။
သူ့ကိုယမွှာတော့ ဗီယကကှောငှးတှပဈထေဲ့လိုကတွဲ့ အကေေ – ၄၇ ကညှဆွံ ၄ ခုက ဖောကဝှငနှတောပါ ။
ဒါပမေဲ့ စဈဗိုလဟှာ နောကဆွုတဖွို့မစဉှးစားပဲ သူ့တပခွှဲနဲ့ ရှေ့တကပွီး ရနသှူကို ခှမှေုနှးဖို့သာ အမိန့ဆှကပှေးပါတယှ ။
သူ့ရဲ့မိုကမွိုကကွနှးကနှး အမိန့နှဲ့ တပခွှဲဟာရှေ့တိုးပီး ရနသှူကို တနပှှနတွိုကစွဈဆငှ ခှမှေုနှးပီးခိနမွှ အဲ့ဒီစဈဗိုလဟှာ စဈမှပှငရှေှေ့တနှးဆေးရုံကို တကသှှားပါတယှ ။
ညာဘကှ ပုခုံး လကှ တငပွါး နဲ့ ခှထေောကှ ၄ နရောမှာ ဒဏရှာရထားပမေဲ့ chain of command ကို မပကှစှပေဲ ဆကလွကတွိုကပွှဲဝငပွီးရနသှူကို ခှမှေုနှးနိုငတွဲ့ အဲ့ဒီစဈဗိုလဟှာ ငှကှယွတေံဆိပှ ခှီးမှှင့ခှံရပါတယှ ။
အဲ့ဒီ စဈဗိုလနွာမညကွတော့ ” ဝကဈွလေ ကလခှ ” ပါ ။
ရာထူးအဆင့ဆှင့ှ တိုးလို့ ကှယလှေးပှင့ရှ ဗိုလခွှုပဖှှဈတဲ့အခနွိမှာ ဥရောပက NATO တပရှဲ့ အကှီးအကဲ ဖှဈလာသူပါ ။
ကိုဆိုဗိုဗုံးကှဲစဈဆငရှေးကို ဦးဆောငခွဲ့ရသူ ” ဗိုလခွှုပကွလခှ ” လို့ နာမညှ ကှီးလာသူ တယောကပွါ ။
ထိခိုကဒွဏရှာရနပမေေဲ့ နောကမွဆုတတွမှး ဆကလွကတွိုကပွှဲဝငတွတတွဲ့ ဗီယကနွမတွုနှးကတညှးက သူ့ရဲ့ခေါငှးမာစိတကွို ကိုဆိုဗိုမှာ လညှး လာတှေ့ရပှနပွါတယှ ။
အဲ့ဒီ ခေါငှးမာမှုနဲ့ပဲ လူမိုးကှီးဝါဒီ မီလိုဆီဗဈကို ဦးခိုးပဈခဲ့သူပါ ။
အတှငှးသဘောကိုသိသူ
ဘော့ဈနီးယားပှညတွှငှးစဈနဲ့ ဂငှနွိုဆိုဒကွို အဆုံးသတပှေးတဲ့ ဒတနွစောခှုပှ ခှုပဆွိုပှဲမှာ ဆားဘီးယားသမမွတ မီလိုဆီဗဈ ဟာ အရေးပါအရာရောကတွဲ့ သံတမနတွယောကအှဖှဈ အသုံးတခွောံပါတယှ ။
လူကှီးလူကောငှးပီသသော နိုငငှံရေးသမားတယောကဟှနနွဲ့ ဒတနအှစေညှးအဝေးကို တကလွာတဲ့မီလိုဆီဗဈကို ဂငှနွိုဆိုဒရှာဇဝတကှောငအှဖှဈ ယူဆဖို့ သံတမနအှတွမောှားမှားက လကတွှန့နှခေိနမွှာ ဗိုလခွှုပကွလခကွ ” ဒီကောငမွီလိုဆီဗဈဟာ သားသတသှမားလိုစိတနွဲ့ ကောငဗွှ ” လို့ ဒဲ့ဒိုးပှောခဲ့သူပါ ။

ဝငဖွမှးပဈ

ဒတနဆှှေေးနှေးပှဲမတိုငခွငှ ဘော့ဈနီးယားမှာရှိတဲ့ ဆာဘစွဈတပကွို NATO က ၃ ပတလှောကဗွုံးကှဲခဲ့ရပါတယှ ။
ဗိုလခွှုပကွလခကွတော့ ဗုံးကှဲစဈဆငရှေးပီးခါစ ဆာဘတွပတှှအှခယေေိုငနှတေုနှး ကာရာဒဈဇှ တို့ ရတခွိုမလာဒဈတို့လို ဆာဘရှာဇဝတကှောငတှှကေို ဝငဖွမှးပဈဖို့ ဆောသှှသူပါ ။
ဒါပမေဲ့ နိုငငှံရေးသမားတှကေ အပဈအခတရှပဆွဲရေးပကှသှှားမှာကှောကလွို့ မဖမှးပဲ လှှတထွားပေးမိလိုကပွါတယှ ။
ဗိုလခွှုပကွလခကွိုလညှး ” ကှိုးပေးမဲ့ တရားခှငမွှာ ကှိုးအကှောငှးမှပောသေးတာ ကောငှးတယှ ” လို့ နှဈသိမ့ထှားလိုကပွါတယှ ။
အပှဈပေးအရေးယူခှငှးမရှိလသေောအခါ
ဘော့ဈနီးယနှး ၂ သိနှးလောကကွိုသတဖှှတှ ဂငှနွိုဆိုဒလွုပပွီး တစုံတရာအရေးယူခံရခှငှးမရှိတဲ့အခါမှာတော့ မီလိုဆီဗဈဟာ လကရှဲဇကရှဲ နဲ့ ကိုဆိုဗိုဂငှနွိုဆိုဒကွို မီးအရှိနမှှှင့ပှါတော့တယှ ။
ဒါပမေဲ့ ဒီတခါမှာတော့ အခိနသှိပမွဆှဲလိုတဲ့ US အပါအဝငှ အနောကနွိုငငှံတှဟော ဆာဘတှှအပေေါှ ဗုံးကှဲစဈဆငရှေးစဖို့ အမှနပှှငဆွငပွါတယှ ။
၁၉၉၉ မတလွမှာ ဥရောပတဝှမှးက NATO တပတှှကေို တပလွှန့ထှားပီး လယောဉတှှကေိုလညှး ဗုံးတှဒေုံးတှတပွဆငေကွာ ပှေးလမှးပေါအှသင့တှငထွားလိုကပွီး activation order ထုတဆွင့ထှားလိုကပွါတယှ ။
ဒီအခိနမွှာ ဥရောပက NATO တပပှေါငှးစုရဲ့ အကှီးအကဲအဖှဈ တာဝနယှူထားရသူကတော့ ဗိုလခွှုပကွလခှ ပါပဲ ။
ရနဘွူယေးဆှေးနှေးပှဲမှာ ဗိုလခွှုပကွလခကွ ဆာဘကွိုယစွားလှယကွို ” Activation Order ထုတထွားပီးပီ ; အမနွိ့ရှတာနဲ့ တပှိုငနွကှ ခငဗွှားတို့ကိုကှုပကွတော့ ပဈမှာပဲ ” လို့ ဒဲ့ဖှဲခဲ့ပါသတဲ့ ။
ကဲ ! ဆာဘတှှေ ဘယလွို ရငဆွိုငမွလဲ ?
ကောငှးကငယှံထကဝှဲပှံရငှး ဂငှနွိုဆိုဒကွိုတိုကဖွကှသှူ အပိုငှး – ၂
ဆာဘတှှေ စဈပှငပွီ
————————
အရနအှငအှားအပါအဝငှ ရှိသမှှ လကနွကကွိုငတှှစေုပေါငှးလိုကမွယဆွိုရငှ စဈသား ၁.၂ သနှးရှိတဲ့ ဆာဘတှှကလညှေး အလှှော့မပေးပါဘူး ။
US အထူးသံတမနှ ဟိုးလဘွရုခကွ ဆှေးနှေးပှဲတှကေို ရပဆွိုငှးလိုကပွီလို့ မကှငှောမီ နာရီအနညှးငယကွတညှးက ဆားဘီးယားအစိုးရဟာ နိုငငှံတောအှရေးပေါအှှခအနေေ ကှှငောလိုကပွါတယှ ။
ဒါက ၁၉၉၉ မတလွ ၂၃ ရကနှေ့မှာပါ ။
NATO ရဲ့ ဗုံးကှဲစဈဆငရှေးကို တုန့ပှှနနွိုငဖွို့ ဆာဘလှကှေောငှးကာကှယရှေးအငအှားကိုလညှး အသင့ပှှငထွားလိုကပွါတယှ ။
Surface to Air Missiles = SAM = မှပှငမွှေဝဟငေပွဈဒုံးပှံတပဖွှဲ့တှကေို တပလွှန့ထှားပါတယှ ။
SAM – 2 တပရှငှး ၃ ရငှး ;
SAM – 3 တပရှငှး ၁၆ ရငှး ;
SAM – 9 တပရှငှးကှီး ၆ ရငှး
စုစုပေါငှးလကှေောငှးကာတပရှငှး ၂၅ ခုဟာ ဟာ NATO ဗုံးကှဲလယောဉတှှကေို ရငဆွိုငဖွို့ အသင့ဖှှဈနပေါပီ ။ ရှှေ့ပှောငှးနိုငတွဲ့စဈပဈစညှးတှကေို ကညှကွှယရှာနရောတှမှော သိမှးဆညှးပဈပါတယှ ။ မရှေှ့ပှောငှးနိုငတွဲ့ပဈစညှးတှကေို ဖုံးကှယပွီးမကှကွှယရှအောငလွုပကှှပါတယှ ။ NATO သုံးတဲ့ သတတွု + အပူအာရုံခံစနဈတှကေို လှည့စှားဖို့ ပဈမှတတွုတှဖနွတေီးပီး ဓါတုဆေးပဈစညှးတှနေဲ့သုတလွိမှးတာအထိ ကယှကွယှပှှန့ပှှန့ှ လုပကှှပါတယှ ။
လကနွကအှငအှားအနနေဲ့ ပှနတွှကကှှည့ရှငှ ယာဉတွငှ
SAM – 9 အစငှး ၁၀၀ အပါအဝငှ သာမနလှယောဉပွဈလကနွကှ ၁၈၀၀ ကှောအှထိပိုငဆွိုငထွားပီး အငတွာနကခွိတဆွကရှဒေါတှကေိုပါ ဖှန့ကှကှခွထှားတဲ့ ဆာဘလှကှေောငှးကာကှယရှေးဟာ အတောတှောင့တှငှးတယလွို့ပှောရမှာပါ ။
အမရေိကနဗွိုလခွှုပှ Ryan ကတော့ စဈပှဲမစခငကွှနဂွရကလွှှတတှောကှှားနာပှဲမှာ ဆာဘလှကှေောငှးကာကှယရှေးအငအှား အတောကှောငှးမှနတွယလွို့ ဝနခွံသှားပါတယှ ။
ပငတွဂှနကွ ဗိုလခွှုပတှှကတေော့ ဆာဘလှကှေောငှးကာစနဈကို ဖှိုဖို့ NATO အနနေဲ့ လယောဉှ ၁၀ စငှးလောကတှော့ ရငှးရလိမ့မှယှ လို့ ခန့မှှနှးကှပါသတဲ့ ။
ဗိုလခွှုပကွလခကွို ပေးထားတဲ့အမိန့မှှာတော့ NATO ဘကကွ အထိအခိုကအှကအှဆုံးမရှိစရေ တဲ့ဗှာ ။
ဘယလှောကပွဲ လှှို့ဝှကှ လှှို့ဝှကှ
ဆာဘတှှဘကွကေ လကှေောငှးကာကှယရှေးတပကွို အသင့ပှှငတွာအပှငှ နောကထွပတွပဖွှဲ့တှကေိုလညှး နရောခထှားနပေါတယှ ။
ပှငသှဈနိုငငှံ ရနဘွူယေးမှာ ဆာဘကွိုယစွားလှယကွ အခိနဆွှဲဆှေးနှေးနစဉအှတှေငှး ဆာဘဗွိုလခွှုပှ Pavkovic ဦးဆောငတွဲ့ အမှတှ ၃ ဆာဘတွပမွတောဟှာ ကိုဆိုဗို နယစွပမွှာ လှှို့ဝှကတွပခွပှီး အသင့စှောင့နှတောပါ ။
သူနဲ့အတူ စဈသား ၁၁၄ ၀၀၀ ; ရဲ့နဲ့ပှညသှူ့စဈ ၃ သောငှးခှဲအပါအဝငှ တင့ကှား + သံခပှကွာ အစငှး ၄၀၀ ရှိနပေါတယှ ။
ဆာဘတှှအနနေေဲ့ ဘယလှောကပွဲ လှှို့ဝှကပွီး လုပလွုပှ CIA ကတော့ ဒီတပတှှေ စုရုံးနတောကို ထောကလွှမှးမိပါတယှ ။ ဒါ့အပှငှ ဒီ အမှတှ ၃ ဆာဘတွပမွတောရှဲ့ တပဖှှန့ပှုံဟာ NATO ကိုရငဆွိုငဖွို့ ; သမရိုးကှ စဈပှဲတခုကို ဆငနွှှဲဖို့ထကှ အစုလိုကအှပှုံလိုကလွူသတပွှဲတှကေိုနှှဲဖို့ ပှငဆွငနှတေဲ့ အကှောငှး CIA ညှှနမွှူ း George Tenet က ဗိုလခွှုပကွလခကွို ပှောပှထားပါတယှ ။
ခှိမှးခှောကစွကား
———————
အမှတှ ၃ ဆာဘတွပမွတောရှဲ့ ရညရှှယခွကှ ဘာလဲဆိုတာ သိပကှှာကှာဆနှးစဈစရာမလိုပါဘူး ။
ဆားဘီးယား ဒု – ဝနကှှီးခှုပှ Vojislav က လူထုရှေ့မှာ
” NATO က ဆားဘီးယားကို ဗုံးကှဲလို့ကတော့ ကိုဆိုဗိုက အလဘှေးနီးယနှးတှေ တယောကမွှ မကနှအှောငှ ဖှဈသှားစရမယှေ ” လို့ကွှမှိးဝါးနတောပါ ။
အမှတှ ၃ ဆာဘတွပမွတောရှဲ့ တပမွှူ း Pavkovic ကတော့ အလဘှေးနီးယနှး တယောကမွကနှအှောငှ သတပွဈမယလွို့ခှိမှးခှောကပွါသတဲ့ ။
ဆားဘီးယားသမမွတ မီလိုဆီဗဈ ကလညှး အလဘှေးနီးယနှးတှကေို မောငှးထုတခွငှရှငှ ၅ ရကတွညှးနဲ့ ပှဲပှတတွယှ လို့ ဗိုလခွှုပကွလခှ ကို ကလိ ပါသေးတယှ ။
ကဲ ! ဗိုလခွှုပကွလခှ နဲ့ ဆာဘတှှေ ဘယသှူပိုခေါငှးမာသလဲ ကှည့ရှသေးတာပေါ့ ။
video ကို BBC – Documentary ” The Fall of Milosevic ” မှ ဖှတယှူပါသညှ ။
video ပါ အကှောငှးအရာ >> ကိုဆိုဗိုက အလဘှေးနီးယနှးတှကေို တယောကမွှ မကနှအှောငလွုပပွဈမယလွို့ ဆာဘှ ဒု – ဝနခွှုပှ Vojislav ကဆာဘလွူထုကို မှှောကပွင့ပှေးနစဉှေ ။
( စဈပှဲလညှးပီးရော Vojislav ဟာ သူကိုယတွိုငှ ခုံရုံးမှာသှားအဖမှးခံပီး ဖောကှောငလွုပခွဲ့တယှ ။ )

ကောငှးကငယှံထကဝှဲပှံရငှး ဂငှနွိုဆိုဒကွိုတိုကဖွကှသှူ အပိုငှး – ၃
——————————————————————–
NATO ရဲ့စဈဆငရှေးစီမံခကှ
စဈဆငရှေးရဲ့ နာမညကွ Operation Allied Force ။
NATO ဟာ ၁၉၉၉ မတလွမှာ ဗုံးစကှဲဖို့အတှကှ စဈဆငရှေးစီမံခကှကွို ၁၉၉၈ နှဈဦးပိုငှးကတညှးက ရေးဆှဲနတောပါ ။ ကိုဆိုဗိုဒသကေိုသာမက ဆားဘီးယားပှညမွကှီးရဲ့ ၄၄ မဉှးပှိုငတှောငပွိုငှးနယနွိမိတတှှကေိုပါ ဗုံးကှဲစဈဆငရှေးနယမှှအဖှဈေသတမွှတထွားပါတယှ ။
စဈဆငရှေးရဲ့ရညရှှယခွကှ
———————————
– ကိုဆိုဗိုဒသကေ ဆာဘလွကနွကကွိုငမွှားခှှငှးခကှမွရှိထှကခွှာရနှ
– အမောငှးထုတခွံအလဘှေးနီးယနှးဒုကခွသညမွှား အား ကိုဆိုဗိုဒသရှေိ ၎င်းငျးငြးငွးငှးတို့၏နအေိမမွှားသို့ပှနလွညဝှငရှောကနှထေိုငခွှင့ရှရနှ
– ကိုဆိုဗိုဒသကေို မူလအတိုငှး ဆားဘီးယားအခှုပအှခှာအာဏာပိုငနွကအှတှငှး အလဘှေးနီးယနှးကိုယပွိုငအှုပခွှုပခွှင့ရှဒသအဖှေဈ ပှနလွညသှတမွှတရှနှ
– ယငှးအှခအနမှေေားခိုငမွာစရနှေ NATO တပမွှား ကိုဆိုဗိုဒသေ သို့ ဝငရှောကတွပစွှဲရနှ
စဈဆငရှေးအှခခေံအခကှတှှအဖှဈေ
——————————————-
၁ – အရပဘွကကွို မထိခိုကစှပေဲ ဗဟာဗှူ ဟာပဈမှတမွှားကို ထိရောကစွှာဖကှဆွီးနိုငစွှမှး
၂ – ရာဇဝတကှောငမွီလိုဆီဗဈ နှင့ှ သာမနဆွာဘလွူထုကို ခှဲခှားနိုငစွှမှး
၃ – NATO ၏ အပှတအှသတသှာလှနသှော လကှေောငှးစှမှးအား
၄ – ဆာဘနွိုငငှံ၏ ဗဟိုဟနခွကှကွို ယိုးယှငှးစနေိုငသှညမွှစ၍ အလုံးစုံဖကှဆွီးနိုငသှညအှထိ အဆင့ဆှင့ှ တိုကခွိုကနွိုငစွှမှး
စတာတှကေို အှခခေံထားပါတယှ ။
NATO ဟာ ဒီစဈဆငရှေးကို လကှေောငှးအငအှားသပသှပနွဲ့ အနိုငယှူမယှ ; မိမိဘကကွ အထိအခိုကအှကှ အဆုံးမရှိစရေ လို့ မူဝါဒခမှှတထွားပါတယှ ။
ဒီမူဝါဒအရ NATO လယောဉတှှဟော ဆာဘလှယောဉပွဈလကနွကတှှေ လကလွှမှးမမှီရာ အမှင့ပှေ ၁၅ ၀၀၀ အထကကွနေ ပှံသနှးတိုကခွိုကရှမှာဖှဈပါတယှ ။
( ဆာဘလှကှေောငှးကာတပဖွှဲ့က အမှင့ပှေ ၁ သောငှးအထိကို သတကွှငှး = killing zone အဖှဈသတမွှတထွားတာကိုး ။ )
အငအှားခငှး နှိုငှးယှဉကှှည့ရှငှ NATO ဟာ ဆာဘစွဈတပထွကှ ၃၅ ဆ ပိုအငအှားကှီးတာမို့ တှကခွကှထွားတဲ့အတိုငှး ကှကတွိဝငလွာလိမ့မှယှ ; စဈဆငရှေးဟာလညှး ၃ ရကှ ပဲကှာမယှ ။ အလှနဆွုံးကှာရငှ တပတပွဲလို့ တှကခွကှကှှပါတယှ ။
ကိုယ့စှိတကွူးနဲ့ကိုယှ
NATO ဘကကွ အလှယတွှကသှလို ဆာဘတှှဘကွကလေညှး ခပပှေါ့ပေါ့ တှကထွားတာ ရှိပါတယှ ။ ဆာဘတှှထငွတောက ဗုံးကှဲစဈဆငရှေးဟာ ၂၄ နာရီပဲကှာမယှ လို့ တှကထွားတာပါ ။
ဆာဘတှှေ ခေါငှးမာပှရငှ NATO ဘကကွလကလှှော့သှားလိမ့မှယှ လို့ တှကထွားပါသတဲ့ ။
ကှှငောခကှ
၁၉၉၉ မတလွ ၂၄ ရကနှေ့ည ဗုံးကှဲစဈဆငရှေး စစခငှး အမရေိကနှ သမမွတကလငတွနကွ ကှှငောခကှ ထုတပှှနပွါတယှ
၁ – ဒီကိဈစကို ကိုငတွှယရှာမှာ NATO ရဲ့အလေးထားမှုကို ဖထွောုတရှနှ
၂ – မီလိုဆီဗဈရဲ့ ရကစွကကှှမှးကှုတမွှုမှားကို တားဆီးရနှ
၃ – ( ခေါငှးမာတယဆွိုရငှ ) ဆာဘတွပမွတောရှဲ့ စဈရေးစှမှးရညကွို လုံးဝဥသုံ ရိုကခွိုးဖကှဆွီးပဈရနှ
စကားလုံးမှားနဲ့အတူ
ကလငတွနရှဲ့ စကားလုံးတှနေဲ့ အတူပှံတကလွာတာကတော့ တိုးမဟော့ခှ ၁၀၉ လုံးပါ ။
အဒရေီယားတဈ ပငလွယပှှငထွဲက စဈသငှဘွောတှနေဲ့ ရငေုပသှငှဘွောတှဆေီကနေ ပဈလှှတလွိုကတွဲ့ တိုးမဟော့ခတှှဟော ကိုဆိုဗိုမှို့တကွော လှှပစွဈစကရှုံကို ကှကတွိဝငမွှနပွီး တမှို့လုံး အမှောငအှတိကှ သှားပါတယှ ။
ကိုဆိုဗိုက ဆာဘရှဒေါတှေ အလုပလွုပမွရတော့အောငဖှှဈသှားပါတယှ ။
ဒါ့အပှငှ အရေးကှီးတဲ့ လဆေိပတှှေ နဲ့ ဆာဘလှတပအှှခေစေိုကှ စခနှးတှကေိုလညှး တပှိုငနွကဝှငမွှနပွါတယှ ။
တိုးမဟော့ခတှှအပေီးမှာတော့ NATO လဟောဉတှှေ ပှံတကလွာခဲ့ပီး ဆာဘလှကှေောငှးကာစခနှးတှနေဲ့ ရဒေါတှကေို ပဈပါတယှ ။
ဆားဘီးယားနိုငငှံရဲ့ နယစွပမွဉှးအပှငဘွကကွနေ ပတပွှံတဲ့ B – 52 လယောဉတှှကေ အခိုငမွာဆုံးဆာဘလှကှေောငှးကာစခနှးတှကေို ပဈပါတယှ ။
မတလွ ၂၄ ရကှ ပထမည ပဈခတမွှုမှာ ပဈမှတပှေါငှး ၄၀ ကို တပှိုငနွကပွဈတာပါ ။
ပထမ တည တညှးတငှ အကှိမပှေါငှး ၄၀၀ ပှံသနှးတိုကခွိုကခွဲ့ပီး ဆာဘလှတပွစခေနှး ၅ ခု ပှောငတွလငှးခါသှားပါတယှ ။
ကနှတွဲ့ ရဒေါစခနှး ; ဆကသှှယရှေးစခနှး ; ခဲယမှးသိုလှောငရှုံတှေ နဲ့ ဆာဘတွပစွခနှးတှကေိုလှှပစွဈဓါတအှားဖှန့ခှှဲပေးတဲ့ ဓါတအှားပေးစကတှှလညှေး ပှားပှားဝပကွုနပွါတယှ ။
ဆားဘီယား နဲ့ ကိုဆိုဗိုမှာ ရှိတဲ့ ဆာဘတွပစွခနှးတှေ နဲ့ အမိန့ပှေးဌာနခှုပတှှကေိုလညှး ပဈခှငှးပါတယှ ။
ဆားဘီးယားနိုငငှံတှငှးသာမက အိမနွီးခငှးမှနတွီနီဂရိုးမှာရှိတဲ့ Podgorica က ရဒေါကိုလညှး ပဈခှငှးလိုကပွါတယှ ။
မှနတွီနီဂရိုးဟာ အဲ့ဒီအခိနတွုနှးက ဆားဘီးယားနဲ့ပူးတှဲပီး ယူဂိုဆလားဘီးယားအဖှဈ ဆကလွကရှပတွညနှတေုနှးပဲကိုး ။
ဗိုလခွှုပမွှားကိုသာ
ဒီ ပထမ ညမှာ ပဈတဲ့ပဈမှတတှှကေို ကှည့ရှငှ ရှေ့တနှးမှာ ရှိတဲ့ ဆာဘတွပတှှထကှေ နောကပွိုငှးမှာရှိတဲ့ မဟာဗှူ ဟာမှောကပွဈမှတတှှကေိုပဲ ဦးခိုးပဈခတှ တဲ့သဘောပါ ။
NATO အနနေဲ့ သာမနှ ဆာဘခှှလငှစွေဈသားတှကေိုတောငှ မလိုအပရှငှ မခှမှေုနှးဖို့ ရညရှှယထွားပါတယှ ။
နောကတွနှး ကညှလွှတမှှမှော အေးဆေးသကသှာ အခန့သှားထိုငပွီး အမိန့ပှေးနတေဲ့ ဆာဘဗွိုလခွှုပတှှကေိုပဲ ပဈမှတထွားခှမှေုနှးတဲ့သဘောပါ ။
video ကို BBC – Documentary ” The Fall of Milosevic ” မှ ဖှတယှူပါသညှ ။

ကောငှးကငယှံထကဝှဲပှံရငှး ဂငှနွိုဆိုဒကွိုတိုကဖွကှသှူ အပိုငှး – ၄
————————————————————————
အသေးစိတကှှည့ရှှု့ညှှနကှှား
ဒီ ပထမ ည ဗုံးကှဲစဈဆငရှေးကို အိမဖှှူ တကွောနေ အခိနနွဲ့ တှပေးညီ ကှည့ရှှု့နသေူတှကတေော့ အမရေိကနသှမမွတကလငတွနှ ; ကာကှယရှေးဝနကှှီး ကိုဟငနွှ နဲ့ ကှယှ၅ပှင့ှ ဗိုလခွှုပကှှီး ရှယလွတွနှ တို့ပါပဲ ။
တိုကခွိုကမွှု မစတငခွငမွှာ တခို့ပဈမှတတှှဟော ဆာဘအှရပသှားနထေိုငရှာတှေ နဲ့ နီးလှနှးလို့ သူတို့ကပယဖွကှပွဈကှပါသေးသတဲ့ ။
အဲ့ဒါအပှငှ ထုံးစံအတိုငှးသုံးနကှေ ပေါငှ ၂၀၀၀ ပှငှးအားဗုံးတှကေို မသုံးစပေဲ ပေါငှ ၅၀၀ ပှငှးအားရှိတဲ့ ဗုံးတှကေိုပဲ သုံးဖို့ ညှှနကှှားထားပါသတဲ့ ။
NATO အနနေဲ့ ပဈမှတတွခုခငှးကို ၁၀၀ % နီးပါးကှကတွိပဈခတနွိုငမွှတော့ ပေါကကွှဲအားကို လှှော့ခပှဈတဲ့ သဘောပါ ။
ဘေးထှကပွကှစွီးမှုကို နညှးနိုငသှမှှ နညှးပီး အရပသှားတှမထေိခိုကအှောငှ ကှံဆောငကှှတာပါ ။
ဆာဘလှကှေောငှးကာတပဖွှဲ့
ဆာဘလှကှေောငှးကာကှယရှေးပါရဂူတှဟော စဈပှဲမစတငခွငကွတညှးက ၁၉၉၁ ပငလွယကှှေ့စဈပှဲမှာ အမရေိကနကွို ရငဆွိုငခွဲ့တဲ့ ဆကဒွမရှဲ့လကှေောငှးကာတပမွှူ းတှဆေီသှားပီး အကှံဉာဏတှောငှးထားကှပါသတဲ့ ။
ဆကဒွမ့တှပမွှူ းတှပေေးတဲ့ အကှံကတော့ ” တို့တှရေဲ့ လကှေောငှးကာစနဈဟာ အမရေိကနလှတပွကေိုဖှိုခဖှို့ မစှမှးနိုငပွါဘူး ။ ဒါကို ငါတို့က ထည့မှတှကပွဲ ဇှတပွဈတော့ တို့နရောတှကေို လယောဉတှှကေ အတိအကှ သိသှားပီး တို့တှေ ရရလညေလွေညကွို ခံလိုကရှတာပဲ ” တဲ့ဗှာ ။
ဒီအခကှကွို သငခွနှးစာယူပီး ဆာဘလှကှေောငှးကာတပဖွှဲ့ဟာ ပထမ ညမှာ SAM တှနေဲ့ တခကှမွှ မပဈပါဘူး ။
ဆာဘလှကှေောငှးကာတပဖွှဲ့ရဲ့ ရညရှှယခွကှဟှာ မိမိနိုငငှံရဲ့ ဝဟငွကေို ကာကှယဖွို့ထကှ မိမိတပမွပကှရှေးကိုသာ ဦးတညသှှားတဲ့သဘောပါ ။
ဆာဘလှကှေောငှးကာတပရှှိနသရှေေ့ NATO လတပအှပေေါှ ခှိမှးခှောကမွှု တခု အဖှဈဆကလွကတွညရှှိနပေီး လယောဉတှှဟော အမှင့ပှေ ၁သောငှးခှဲအထကကွနေ ဆကလွကပွှံသနှးရတော့မှာ ဖှဈပါတယှ ။
စဈဆငရှေး တလှှောကလွုံး ဒီလို ကန့သှတခွကှကွို တောကလှှကဖှှဈေပေါနှစဖေေို့ ဆာဘလှကှေောငှးကာတပဟှာ အပှတအှသတပွဈခတတွာမိုးမလုပပွဲ နှောကယှှကပွဈခတတွာမိုး လုပဖွို့ပဲ ရညရှှယထွားလိုကပွါတော့တယှ ။
မခငှ့မှရဲဖှဈနရသေူ
ဗိုလခွှုပကွလခှ အနနေဲ့ ပထမညမှာတငှ သတမွှတထွားတဲ့ အှခစေိုကပွဈမှတတှှအေားလုံးကို ပဈခတဖွကှဆွီးနိုငခွဲ့တဲ့အတှကှ ကှနပမွေိပမေဲ့ ဆာဘလှကှေောငှးကာတပရှဲ့ ငှိမသှကနှမှေုအပေါမှှာတော့ မခငှ့မှရဲဖှဈမိပါသတဲ့ ။
ဆာဘလှတပှေ
ဆာဘလှတပွမှော စဈလယောဉှ အစငှး ၂၃၀ ကှောရှှိပီး ရုရှားထုတှ MIG – 29 ၁၅ စငှး နဲ့ MIG – 21 ၆၄ စငှးအပါအဝငှ ကိုယတွိုငထွုတှG – 4 Supergaleb မှပှငတွေိုကခွိုကရှေးလယောဉတှှလညှေး အစငှး ၈၀ ကှောရှှိနပေါတယှ ။
အာသာပှစရော
ဗိုလခွှုပကွလခအှတှကှ အာသာပှစရောကတော့ ဆာဘလှတပွကေ MIG – 29 ၄ စငှးဟာ စဈဆငရှေးရဲ့ ပထမညမှာ လပေေါပှံတကလွာခဲ့တာပါ ။
၄ စငှးထဲက ပထမ တစငှးဟာ အငဂွငှခွို့ယှငှးလို့ ခကှခွငှးပှနဆွငှးသှားရပါသတဲ့ ။
နောကထွပှ ၃ စငှးကိုတော့ NATO လယောဉတှှကေ ပဈခှ လိုကပွါတယှ ။
အမရေိကနှ F -15 တှကေ ပဈခတလွိုကလွို့ MIG – 29 ၂ စငှးဟာလပေေါတှငပှေါကကွှဲပကှစွီးသှားပီး နယသှာလနှ F – 16 နဲ့ ရငဆွိုငရှတဲ့ MIG – 29 ၁ စငှးဟာ အရေးပေါပှှနဆွငှးသှားရပါတယှ ။ ဒီလယောဉဟှာ ဆငှးနကှေ ကှငှးမှာ ဆငှးဖို့လုပပှမေဲ့ အဲ့ဒီကှငှးကို NATO က ကှိုပီးဗုံးကှဲထားလိုကပွါပီ ။ ဒီအတှကှ ပိုဝေးတဲ့ နီကိုလာတကဈွလာ လယောဉကွှငှးအထိ ဆကပွှံရပီးမှ ဆငှးနိုငပွါတော့တယှ ။ ဒါပမေဲ့ နောကထွပတွကှိမပွှံတကတွိုကခွိုကနွိုငဖွို့ မဖှဈနိုငလှောကအှောငထွိ ပကှစွီးသှားခဲ့ပါတယှ ။
အမိန့ဖှီဆနကှှ
ဒီ့နောကမွှာတော့ ဆာဘလှတပွပေိုငှးလော့တှကေိုယတွိုငကွ ပှံသနှးမိန့ကှို ငှငှးဆနတွာတှေ လုပလွာတော့တာပါပဲ ။
” လယောဉအှစုတပွလုတတှှနေဲ့ ကမဘွာ့အကောငှးဆုံးလတပွကေို ယှဉမွတိုကခွိုငှးနဲ့ ။ တခိနလွုံး လတပွကေို လစှလွှူ ရှု့ခဲ့တယှ ။ ပှငထွိနှးတှသခှေောလုပမွပေးခဲ့ဘူး ။ စဈဖှဈခါနီးမှ ဖုတပွူမီးတိုကှ MIG – 29 တခို့ထုတပှေးပီး ကှုပတွို့အသကကွို အခှောငှ မစတေးနဲ့ ” ဆိုတဲ့ ခံယူခကှတှှဟော ဆာဘလှတပွထေဲမှာ စတငှ ပှံ့နှံ့သှားပါတော့တယှ ။
ကောငှးကငယှံထကဝှဲပှံရငှး ဂငှနွိုဆိုဒကွိုတိုကဖွကှသှူ အပိုငှး – ၅
————————————————————————
ပှဲဦးထှကှ အခငှးခငှးပဈမိ
ဒုတိယညမှာ ဆာဘလှတပအှပှေငှ ဆာဘလှကှေောငှးကာတပကွလညှး ပှနလွှနပွဈခတတွာတှလေုပလွာပါတယှ ။
ဒုတိယညမှာ ဆာဘလှကောတပဟှာ SAM ဒုံးပှံ ၁၀ လုံးကို ပဈလှှတခွဲ့ပီး NATO လယောဉတွစငှးကိုမှ မထိခဲ့ပါဘူး ။ အဲ့ဒီ ၁၀ လုံးထဲကမှ ၁ လုံးဟာ ကိုယ့လှယောဉကွိုယပှှနပွဈမိသှားခဲ့ပါသေးတယှ ။
ဖှဈစဉကွတော့ ဒုတိယညမှာ MIG – 29 တစငှးဟာ စပှံတကခွါစမှာပဲ electric generator ပကှသှှားပီး အောကမွှာရှိတဲ့ ဆာဘရှဒေါတှနေဲ့ အဆကအှသှယပှှတသှှားပါတယှ ။ အကိုးဆကကွတော့ ဆာဘလှကှေောငှးကာတပတှှကေိုယတွိုငကွ အဲ့ဒီလယောဉကွို ရနသှူ့လယောဉနွဲ့ မှားပီး ပဈခှ လိုကမွှိပနပွါတယှ ။ ဆာဘလှတပွထေဲမှာ ပှံသနှးမိန့ကှို ငှငှးဆနမွှုဟာ တိုးသထကတွိုးလာပါတယှ ။
သကညှှာနတေုနှးပဲ
NATO လတပွကတေော့ ဒုတိယရကမွှာလညှး ရှေ့တနှးမှာ ရှိတဲ့ သာမနဆွာဘစွဈကှောငှးတှကေို မပဈသေးပါဘူး ။ နောကပွိုငှးလုံခှုံရာမှာခိုအောငှးနတေဲ့ ဆာဘဗွိုလခွှုပတှှေ နဲ့ သူတို့ရဲ့ အမိန့ပှေးဌာနခှုပတှှကေိုပဲ ပဈသေးတာပါ ။
ဆာဘလှယောဉကွှငှးတှေ လကှေောငှးကာစခနှးတှေ ရဒေါတှေ ခဲယမှးသိုလှောငရှုံတှေ ကိုတော့ ရရလညေလွေညှ ပဈခှငှးပါတယှ ။
စာအုပကှှီးအတိုငှး
စဈပှဲမစတငခွငကွတညှးက အမှတှ ၃ ဆာဘတွပမွတောရှဲ့တပဖှှန့ခှှဲပုံ မူမမှနတွဲ့အကှောငှး CIA က ဗိုလခွှုပကွလခှ ဆီကို အစီရငခွံခဲ့ပီးသားပါ ။
စဈပှဲလညှးစတငရှော အမှတှ ၃ ဆာဘတွပမွတောဟှာ ကိုဆိုဗိုဒသကေို နရောအနှံ့ကနစေိမ့ဝှငလွာပီး အှခပှေုနရောယူတာတှေ လုပတှော့တာပါပဲ ။
ဗိုလခွှုပကွလခှ အနနေဲ့ သှကသှှကလွကလွကှ ဝငကွိုငပွဈခငှပှမေဲ့ NATO နိုငငှံရေးသမားတှကေ စီမံခကှရှေးဆှဲတဲ့ အတိုငှးပဲ ဗုံးကှဲစလေိုတာမို့ သညှးခံနရပေါတယှ ။
စီမံခကှအှတိုငှးဆိုရငှ ၁ ပတတွိတိ မဟာဗှူ ဟာမှောကပွဈမှတတှှကေိုသာ ပဈခတရှမှာဖှဈပါတယှ ။
ဒီလို ပထမ ၁ပတှ ပဈခတမွှုကို phase – 1 လို့သတမွှတထွားပါတယှ ။
တတိယညမှာလညှး NATO ဟာ ထုံးစံအတိုငှး ဆာဘလှကှေောငှးကာတပှ လတပှေ နဲ့ အမိန့ပှေးဌာနခှုပတှှကေိုပဲ ဆကပွဈနတေုနှးပါပဲ ။
အထကကွဇှတဖွိပီး အမိန့ပှေးလို့ ဆာဘှ MIG – 29 ၂ စငှးဟာ တတိယနေ့မှာ လပေေါပှံတကလွာခဲ့ပါတယှ ။ ဒါပမေဲ့ NATO လယောဉတှှကေို ရငမွဆိုငခွငှလွို့ MIG ပိုငှးလော့တှကေ ရှောငထွှကပွှံသနှးပမေဲ့ ဒါမိုးဆိုပဈခငှလွှနှးလို့စောင့နှတေဲ့ NATO ပိုငှးလော့တှကတေော့ ဘယလွကလွှှတခွံလိမ့မှလဲဗှာ ။ MIG – 29 ၂ စငှးလုံးကို ရအောငပွဈခှ လိုကတွာပေါ့ ။
ဒီ့နောကမွှာတော့ စဈဆငရှေးတလှှောကှ ဆာဘတွိုကလှယောဉပွှံတှဟော နောကထွပှ ပှံတကတွိုကခွိုကမွှုတကှိမမွှတောငှ ထပမွလုပရှဲတော့ပါဘူး ။
သကညှှာမှုကို အခှင့ကှောငှးယူ၍
စဦး ၃ ရကအှတှငှး တိုကရှိုကတွိုကခွိုကခှှငှးမခံရတဲ့ အမှတှ ၃ ဆာဘတွပမွတွကော စဈကှောငှးတှဟော ကိုဆိုဗိုဒသေ အနှံ့အပှားမှာ အှခစေိုကမွိနပေါပီ ။
ဒီနောကမွှာတော့ အမှတှ ၃ ဆာဘတွပမွတွနောဲ့အတူလိုကလွာတဲ့ ဆာဘရှဲ ၂ သောငှးဟာ ကိုဆိုဗိုရဲ့ မှို့ပှတှမှော တအိမတွကဆွငှး လူဖမှးပှဲ သတပွှဲ လုယကပွှဲတှေ စလုပနှပေါပီ ။
ဆာဘပှှညသှူ့စဈ ၁ သောငှးခှဲဟာလညှး ကိုဆိုဗိုက အလဘှေးနီးယနှးကှေးရှာတှကေို စီးနငှးတိုကခွိုကပွီး လူသတှ မီးရှို့ မုဒိနှးကငှ့ှ တာတှေ စလုပနှပေါပီ ။
အမှတှ ၃ ဆာဘတွပမွတောဟှာ နိုငငှံတကာအသိအမှတပှှု အမှဲတမှးတပမွတွတောရပရှဲ့ ဂုဏသှိကခွာနဲ့ ညီစှာ ကငှ့ကှှံရငှး ရနသှူကို ရဲရဲဝံ့ဝံ့တိုကခွိုကရှမဲ့အစား လကနွကမွဲ့ အရပသှားတှပေေါမှှာ မတွမောတရားပှုကငှ့ပှီး ယုတမွာရကစွကမွှုတှကှေူ းလှနဖွို့ ခှလှမှေး စတငလွိုကပွါပီ ။
ဒါတှဟော မတွတောဆ ခှလှနလွေကလွှနလွုပမွိတာမိုးမဟုတပွဲ သခှောကို ရညရှှယခွကှရှှိရှိနဲ့ စနဈတကှ ကှိုတငှ အစီအစဉဆွှဲပီး ကှူ းလှနတွဲ့ ရာဇဝတမွှုကှီး ဖှဈပါတယှ ။
ဆာဘတှှဟော NATO ရဲ့ Operation Allied Force ကိုတုန့ပှှနဖွို့ Operation Horseshoe ဆိုပီး အလဘှေးနီးယနှးတှအပေေါစှနဈတကှ အကှကခွပှီး ရကရှကစွကစွကှ နှိပကွှပတွာပါ ။
ဗိုလခွှုပကွလခှ အနနေဲ့ ဆာဘတှှရေဲ့ ငရဲခနှးစဈဆငရှေး Operation Horseshoe ကို တားဆီးနိုငပွါ့မလား ?
ကောငှးကငယှံထကဝှဲပှံရငှး ဂငှနွိုဆိုဒကွိုတိုကဖွကှသှူ အပိုငှး – ၆
————————————————————————
Operation Horseshoe
( က ) အစုလိုကအှပှုံလိုကသှတဖှှတခှှငှးမှား

ဗုံးကှဲစဈဆငရှေးစပီးလို့ တပတအှကှာ ၁၉၉၉ ဧပှီလ ၂ ရကှ နေ့မှာ ဆာဘစွဈကှောငှး တခုဟာ ကိုဆိုဗိုဒသေ မလဈရှိဗို ရှာကို ဝငရှောကလွာပါတယှ ။
ရှာထဲမှာရှိတဲ့ အလဘှေးနီးယနှးတှဟော ရှာကနထှကပှေှေးကှပါတယှ ။
မှပေးနိုငပွဲ ကနှရှဈသူ ; ပှေးတာနောကကွပှီး ဆာဘတွပဖွှဲ့တှရေဲ့ ဖမှးဆီးခံရသူတှဟော ဘယလွိုကံကကမွှာနဲ့ ရငဆွိုငရှပါသလဲ ?
မလဈရှိဗို ရှာသား Bali Tachi ဟာ ဆာဘစွဈကှောငှးပှနလွညထွှကခွှာသှားခိနမွှာ ရှာထဲကို ပှနဝှငလွာပါတယှ ။ သူ့အိမအှပါအဝငှ အိမအှတွမောှားမှားကိုပါ ဆာဘတှှကေ မီးရှို့သှားတာပါ ။
ဒါပမေဲ့ အိမတွခို့ဟာ လုံးဝပှာကှ သှားတာ မဟုတတွာမို့ တခို့ပဈစညှးတှကေို အကောငှးအတိုငှးပှနရှလိုကတွာရှိပါတယှ ။ အဲ့ဒီထဲကမှ အဖိုးတနတွာကတော့ ကငမွရာပါ ။
အကောငှးအတိုငှးကနှနှတေဲ့ ကငမွရာကို သုံးပီး Bali ဟာ ဆာဘတှှလေုပသှှားတာတှကေို မှတတွမှးတငပွါတော့တယှ ။ သတဖှှတခွံလိုကရှတဲ့ အလောငှးတှကေို တောကလှှောကမွှတတွမှးတငပွါတယှ ။ ထှကပှှေးရငှး ဆာဘတှှဖမှေးဆီးတာ ခံလိုကရှတဲ့ ရှာသားတှအစေုလိုကအှသတခွံထားရတာကိုလညှးမှတတွမှးတငနွိုငခွဲ့ပါတယှ ။
တပှိုငနွကတွညှးမှာပဲ အနီးနားက Buri ရှာမှာ ဆာဘတှှဟော ဒီလိုလူသတပွှဲလုပသှှားတယလွို့ သတငှးကှားရပါတယှ ။ Buri ရှာဟာ Bali ရဲ့ဦးလေး ခိုလှုံနတေဲ့ရှာပါ ။
Bali အနနေဲ့ ဆာဘစွဈကှောငှးတှကေို ရှောငရှှားရငှး Buri ရှာကို ၃ နာရီကှာအောငှ လမှးလှှောကသှှားရပါတယှ ။ ရောကတွာနဲ့ ကငမွရာကို ထုတပွီး တောကလှှောကမွှတတွမှးတငတွာပါ ။ မှတတွမှးတငတွာကိုကှားထဲမှာ ရပမွပဈပါဘူး ။ fake video လုပတွယလွို့ အစှပစွှဲမခံနိုငလွို့ပါ ။ ဆာဘတှှဟော အလဘှေးနီးယနှးရှာသား ၃၆ ယောကကွိုသတဖှှတသှှားပါတယှ ။ တောကလှှောကမွရပတွနှး တလောငှးခငှးကို အသေးစိတမွှတတွမှးတငရှငှး Bali နောကဆွုံးတှေ့ရတဲ့ အလောငှးကတော့ သူ့ဦးလေးအလောငှးပါပဲ ။ ဆာဘတှှဟော သူ့ဦးလေး လညပွငှးကို လှီးဖှတရှုံတငမွကပဲ လှီးဖဲ့ယူသှားတာပါ ။
အလောငှးတိုငှး အလောငှးတိုငှးကိုလညှး အဲ့ဒီလို ပုံပကှပွနှးပကှဖှှဈအောငှ ဖကှဆွီးခဲ့တာခညှ့ပှါပဲ ။
Bali ရဲ့ မှတတွမှးဟာ အတွတောာသှားပါတယှ ။
Unique Record of Serb’s Ethnic Cleansing = ဆာဘတှှရေဲ့လူမိုးရေးရှငှးလငှးမှုကို ဖကပှှိုငှ ( ငှငှးဆနလွို့မရအောငှ ) မှတတွမှးတငပွီးသားဖှဈသှားပါတယှ ။
Bali ရဲ့မှတတွမှးဗီဒီယိုကှောင့ှ ” NATO ဗုံးကှဲလို့ လူတှထှကပှှေေးရတယှ ” ဆိုတဲ့ ဆာဘတှှရေဲ့ဝါဒဖှန့မှှုဟာ အလိမအှညာဖှီးလုံးသာဖှဈကှောငှးပေါလှှငသှှားပါတယှ ။
ရနသှူရဲ့ အစိုးရအဆင့ဝှါဒဖှန့စှကားကို သာမနရှှာသားတယောကရှဲ့ ဗီဒီယိုကငမွရာလေးက ခှဖကှပွေဈလိုကတွာပါ ။
ကိုယ့လှူတှရေဲ့ လကထွဲက ဖုနှးတှကေို အားအပှည့သှာဖှည့ထှားပါ ။အဲ့ဒီမှာ ကငမွရာရော ရီကဒွောါရော အငတွာနကခွိတဆွကမွှုတှပေါ ပါပါတယှ ။
လကနွကကှှီးတခုဆိုတာ မမေ့ပါနဲ့ ။
ဆာဘတွပဖွှဲ့တှဟော ဒီလိုအစုလိုကအှပှုံလိုကသှတဖှှတမွှုတှကေို ရာနဲ့ခှီ ပှု လုပခွဲ့ပါတယှ ။
ဝဟငပှေေါမှှာ NATO လယောဉတှှေ တဝီဝီပှံနတေုနှး မှပှငပှေေါမှှာ ဆာဘစွဈကှောငှးတှကေ လူသတပွှဲတှေ နှှဲကှတာပါ ။
NATO ဗုံးကှဲနစဉအှတှေငှး ဆာဘတှှလကွခကှေနွဲ့ အလဘှေးနီးယနှး အရပသှား ၁ သောငှးကှောှ အသကဆွုံးရှုံးခဲ့ရပါတယှ ။
အမရေိကနှ ရှေ့နမှေားအသငှးရဲ့ ခန့မှှနှးခကှအှရ Operation Horseshoe ကှောင့ှ အလဘှေးနီးယနှး အရပသှား ၁၀၅၀၀ သဆေုံးခဲ့ရပါတယှ ။
ဆာဘတှှဟော ဒီလို အစုလိုကအှပှုံလိုကလွူသတပွှဲနှှဲဖို့ စဈကှောငှးထှကတွဲ့အခါ ဆာဘတွပမွတောယှူနီဖောငှးကို မဝတပွဲ အရပဝှတတှှှပေောငှးဝတပွါတယှ ။ မကှနွှာဖုံးတှစညှေး သိုးမှေးခေါငှးစှပတှှေ စှပပွီး ရုပဖွကှကှှပါတယှ ။ NATO လယောဉတှှကေ ပဈမှာကှောကလွို့ ဆာဘတွပမွတောသှုံးထရပကွားတှကေိုတောငှ မသုံးပဲ အလဘှေးနီးယနှးဒုကခွသညတှှသေုံးတဲ့ ထရပကွားစုတတှှနေဲ့ စဈကှောငှးထှကကှှပါသတဲ့ ။ ထရပကွားပေါမှှာ UN က ဒုကခွသညတှှအတှကပှေေးတဲ့ မိုးကာတဲတှကေိုတောငှ ခိတဆွှဲထားတာမိုးတှေ လုပကှှပါသတဲ့ ။
အမှဲတမှးတပမွတွတောရပရှဲ့ ဂုဏသှိကခွာနဲ့မလှောညှီတဲ့ ပှုကငှ့မှှုတှကေို ဆာဘစွဈသား ယကှေားရင့မှကှီးတှကေ သူရဲဘောကှောငစွှာ ကှူ းလှနခွဲ့ကှတာပါ ။
ingunjawa ရေးသညှ
video ကို BBC – Documentary ” The Fall of Milosevic ” မှ ဖှတယှူပါသညှ ။
ကောငှးကငယှံထကဝှဲပှံရငှး ဂငှနွိုဆိုဒကွိုတိုကဖွကှသှူ အပိုငှး – ၇
————————————————————————
( ခ ) အထောကအှထားမှားကိုဖှောကဖွကှခှှငှး
Bali တို့လို အလဘှေးနီးယနှးရှာသားတှကေ အထောကအှထားမှတတွမှးတှယေူနိုငတွဲ့အခါမှာတော့ ဆာဘတှှဟော အထောကအှထားတှကေို ဖှောကဖွကှဖွို့လုပပွါတော့တယှ ။
ဆာဘတွပဖွှဲ့တှဟော လူတှကေို သတပွီးရငှ အလောငှးတှကေို ရုပပွကှဆွငှးပကှဖှှဈအောငဖွကှဆွီးပီးတော့ အငွကြှ ီတှေ လှှဲဝတပှေးတာ ; မှမမှေုပခွငှ အလောငှးတှကေို မီးရှို့ပဈတာ ; မှုပထွားတာတှှပနဖှပွေောီး တခှားနရောတှမှော ရှှေ့မှုပတွာ ; သတထွားတဲ့အလောငှးတှကေို သဘာဝအတိုငှးသဆေုံးသူတှှမေုပနွှံထားတဲ့ သငွခြှ ိုငှးဟောငှးတှမှော ရောမှုပတွာ တှေ လုပကှှပါတော့တယှ ။
ဒါတှကေို လုပတွာဟာ အောကခှှဆောဘတွပသှားတှလေောကကွ လုပတွာမဟုတပွဲ ဗဟိုဆားဘီးယားအစိုးရကိုယတွိုငရှဲ့ညှှနကှှားခကှနွဲ့လုပတွာပါ ။ ပှဲစဉတှှအပေီးမှာ ဆာဘပှှညထွဲရေးဝနကှှီးကိုယတွိုငကွ သဲလှနစွတှဖှေောကဖွကှဖွို့လမှးညှှနအှမိန့ဟှာ သမမွတမီလိုဆီဗဈကိုယတွိုငထွုတဆွင့ခှဲ့တာဖှဈကှောငှး ဖောကှောငလွုပပွါတော့တယှ ။ [ မီလိုဆီဗဈအစိုးရအဖှဲ့ဟာ အလဲလဲအကှဲကှဲလညှးဖှဈရော တရားရုံးမရောကသှေးခငမွှာတောငှ ဒီလိုဖောကှောငတှှေ ပှနလွုပကှှတာ အကှိမကှှိမှ မှငရှပါလိမ့မှယှ ။ ]
၁၉၉၉ မတလွ ၂၉ ရကနှေ့ Trnje မှာ ဆာဘတွပဖွှဲ့တှဟော လှနခွဲ့တဲ့ ၄ ရကကွ သူတို့သတသှှားတဲ့ လူ ၃၀ ရဲ့အလောငှးတှကေို ထရပကွားနဲ့ လာသယထွုတသှှားပါတယှ ။ အဲ့လိုပှနလွာသယမွှပဲ မကှမှှငသှကသှတှေေ ပိုရကုနပွီး witness တှကေ နိုငငှံတကာကို အကှောငှးကှားပါတော့တယှ ။
၁၉၉၉ ဧပှီလ ၁၆ မှာ ဆာဘတွပဖွှဲ့တှဟော Slovinje ရှာမှာ အရပသှား ၁၆ ယောကကွို သတသှှားပါတယှ ။ အသကရှှငကွနှနှရဈတေဲ့ ရှာသားတှကေ အလောငှးတှကေို မှုပနွှံခဲ့ပါတယှ ။
နောကရှကမွှာ ဆာဘတွပတှှကေ အဲ့ဒီအလောငှးတှကေို ပှနဖှပွောီး ထရပကွားနဲ့ သယယှူသှားပါသတဲ့ ။
ဒီနရောမှာ သငခွနှးစာယူစရာက အလောငှးတှကေို မှုပပှေးရုံတငသှာမကပဲ မမှုပခွငှ မှုပနှစဉှေ နဲ့ မှုပပွီးခိနတှှမှော ပါ ဗီဒီယို မှတတွမှးတငသှင့ပှါတယှ ။
ရနသှူက ပှနလွာဖပွောီးယူသှားနိုငတွယဆွိုတာကိုလညှး မှှလွောင့ထှားရပါမယှ ။ လိုအပရှငှ ရနသှူပှနအှလာကို စောင့နှပေီး မှတတွမှးတငဗွီဒီယိုရိုကဖွို့ပါပှငထွားသင့ပှါတယှ ။ တတနွိုငရှငှ ရနသှူပှနအှထှကမွှာ ခှုံခိုတိုကပွှဲဆငသှင့ပှါတယှ ။ KLA တပတှှကတေော့ အဲ့လိုခှုံခိုတိုကတွာမိုး လုပလှေ့ရှိပါတယှ ။
၁၉၉၉ ဧပှီ ၁၇ Poklek ရှာမှာ ဆာဘတှှကေ အရပသှားတှကေို အုပစွုလိုကအှိမထွဲမောငှးသှငှး လကပွဈဗုံးနဲ့ထုပီး အိမတှှကေို မီးရှို့ခှ လိုကပွါတယှ ။
ကနှရှဈတဲ့ အလဘှေးနီးယနှးရှာသားတှကေ မီးကှှမှးလို့သသှေားသူတှရေဲ့ အရိုးတှကေို စုပီးသတွတောထဲသိမှးထားခဲ့ပါတယှ ။ ပီးတေ

ာ့ HRW လကထွဲကို အပခွဲ့ပီး အမှုတှဲတညဆှောကနွိုငခွဲ့ပါတယှ ။
Kotlina ရှာမှာတော့ ဆာဘတွပတှှကေ အရပသှား ၂၂ ယောကကွို သတဖှှတခွဲ့ပီး အလောငှးတှကေို ရတှငှေးထဲပဈခှ ; ရတှငှေးကိုပါ မိုငှးကပပွီးဖကှဆွီးခဲ့ပါတယှ ။
သတဖှှတပွှဲတှလေုပပွီး အထောကအှထားတှကေို နရောမှာတငှ ဖှောကဖွကှတွာ သာမကပဲ ဆားဘီးယားပှညမွကှီးထဲကိုပါ သယထွုတသှှားတာလညှးရှိပါသေးတယှ ။
အလောငှးသယတွဲ့ ရခေဲတိုကကွားတှနေဲ့ ပှနသှယထွုတတွာပါ ။
ဆားဘီးယားနိုငငှံရဲ့ ဒငှးညူ ဗမှှဈထဲမှာ အလဘှေးနီးယနှးအလောငှး ၈၆ လောငှးပါတဲ့ ကားတစငှးသောငလွာတငတှော့ ဒီလိုသယသှှားတာတှေ ပေါလှာပါတယှ ။
ဖောကှောငလွုပပွှဲ 
ပှဲစဉအှပီးမှာ ဆာဘစွဈဘကှ အရပဘွကှ အဖှဲ့ဝငတှှဟော ဒီလို သတဖှှတမွှုနဲ့ အလောငှးဖှောကမွှုတှကေို သူတို့အခငှးခငှးလကညှိုးထိုးအပှဈပုံခဖှောကှောငလွုပကှှပါတော့တယှ ။
အမညမွဖလွောိုတဲ့ ဆာဘထှောကလွှမှးရေးအရာရှိတဦးက Trepka ဒသမှော အလောငှးပေါငှး ၁၅၀၀ လောကကွို ဖှောကဖွကှပွဈခဲ့ကှောငှး ဖောကှောငလွုပပွါတယှ ။
၂၀၀၁ ဇူလိုငှ မှာတော့ အသဈတကလွာတဲ့ ဆားဘီးယားအစိုးရကိုယတွိုငကွ ဆားဘီးယားပှညမွကှီးထဲမှာ အလဘှေးနီးယနှး ၁၀၀၀ ကှကွောို စုပီးမှုပထွားတဲ့ သငွခြှ ိုငှး ၄ ခု ထပတှှေ့ကှောငှး ကမဘွာသိ ကှှငောလိုကပွါတယှ ။
မီလိုဆီဗဈကို ICTY ရုံးတမွောှာ စီရငဖွို့လုပနှခေိနမွို့ အဆငှးဘီးတပပှေးတဲ့ အနအထေားပါ ။
ဆာဘအှခငှးခငှး ဖောကှောငလွုပရှငှး ပှနဆှောကှှတာပါ ။
ingunjawa ရေးသညှ
ကောငှးကငယှံထကဝှဲပှံရငှး ဂငှနွိုဆိုဒကွိုတိုကဖွကှသှူ အပိုငှး – ၈
ဖထွောုတတှှေ့ရှိမှုမှား
လူတယောကကွိုသတလွိုကတွယှ ။ ပီးတော့ အလောငှးကိုဖှောကလွိုကတွယှ ။ ဒီလိုဖှဈစဉမွှာတော့ ရာဇဝတမွှုကို ဖုံးကှယနွိုငကှောငှး ဖုံးကှယနွိုငပွါလိမ့မှယှ ။
ဆာဘတှှအနနေေဲ့ ဒီလိုအစုလိုကအှပှုံလိုကသှတဖှှတပွီး အလောငှးတှကေို ပုံပကှအှောငလွုပတွာ ; မီးရှို့တာ ; နရောပှောငှးမှုပတွာ ; ဖှောကဖွကှပွဈတာတှကေ အလောငှးတခုခငှးစီအတှကှ ဘယသှူဘယဝှါလို့ ရှာဖှသတွမှတေဖွို့ခကခွဲသှားစပေါတယှ ။ 
case တခုခငှးစီအတှကှ အထောကအှထားရဖို့ခကသှှားစပေါတယှ ။ ဒါပမေဲ့ ရာဇဝတမွှုကှီးတှှဖဈပှေားကှောငှးခှုံငုံသုံးသပဖွို့ကတှော့ အခကှအှလကတှှေ ပိုမိုခိုငမွာသှားစပေါတယှ ။ ဒီလိုဖကှဆွီးဖှောကဖွကှမွှုတှကှေောင့ှ ဒီရာဇဝတမွှုကှီးတှဟော စဈတိုကရှငှးမတွတောဆ ဖှဈတာမဟုတပွဲ ရညရှှယခွကှရှှိရှိနဲ့ စနဈတကှ ကှူ းလှနခွဲ့တာဖှဈကှောငှး ငှငှးမရတော့ပါဘူး ။
ပှဲစဉတှှအပေီးမှာ ဆာဘအှခငှးခငှး ဖောကှောငလွုပတွာရှိသလို နိုငငှံတကာဘကကွ အထောကအှထားအခိုငအှမာနဲ့ ဖထွောုတနွိုငတွာတှရှေိပါတယှ ။
၁၉၉၉ နိုဝငဘွာလမှာ ICTY ရုံးတကွော အလောငှးပေါငှး ၂၁၀၀ ကို စုမှုပထွားတဲ့ သငွခြှ ိုငှး ၁၉၅ ခုကို ဖထွောုတနွိုငခွဲ့ပါတယှ ။
၂၀၀၀ ပှည့နှှဈ နိုဝငဘွာ မှာလညှး ICTY ရုံးတကွော အလောငှးပေါငှး ၁၅၀၀ ကှကွောို စုမှုပထွားတဲ့ သငွခြှ ိုငှး ၃၂၅ ခုကို ထပမွံဖထွောုတနွိုငခွဲ့ပါတယှ ။
နောကပွိုငှး Izbica ; Trepka ; Mala Krusha ; Crkolez ဒသတှမှေော ဆကတွိုကထွပပွီး ဖထွောုတနွိုငခွဲ့ပါတယှ ။
ဆာဘတှှအနနေေဲ့ ရာဇဝတမွှုတှကေို တခုခငှးဖုံးကှယဖွို့ ကှိုးစားအားထုတရှငှး ဖှဈစဉအှားလုံးကို ရညရှှယခွကှရှှိရှိ စနဈတကနှဲ့ ကယှကွယှပှှန့ပှှန့ှ ကှူ းလှနခွဲ့ကှောငှး ဝနခွံသလိုဖှဈသှားတာပါ ။
( ဂ ) ကှူ းလှနရှခှငှးရဲ့ ရညရှှယခွကှ
ဆာဘတှှအနနေေဲ့ ဒီလိုအစုလိုကအှပှုံ လိုကသှတဖှှတမွှုတှကေို လုပရှတဲ့ ရညရှှယခွကှကွတော့
အလဘှေးနီးယနှးတှကေို ကိုဆိုဗို ဒသကနေေ အပှီးတိုငှ မောငှးထုတခွငှလွို့ပါပဲ ။
Operation Horseshoe ရဲ့ စဈဆငရှေးရညမွှနှးခကှမွှာလဲ အဲ့ဒီအတိုငှး အတိအလငှးရေးထားတာပါ ။
Operation Horseshoe ရဲ့ စဈဆငရှေးစီမံခကှတွခုလုံးကို ဘူလဂှေးရီယားထောကလွှမှးရေးက ရရှိခဲ့ပီး NATO အဖှဲ့ဆီ လှှဲပှောငှးပေးခဲ့ပါတယှ ။
ထူးခှားတာက NATO ဗုံးမကှဲခငကွတညှးက ဆာဘတှှဟော ဒီလိုအစုလိုကအှပှုံလိုကသှတဖှှတမှောငှးထုတတွဲ့ စဈဆငရှေးကို လုပဖွို့ပှငဆွငနှတောပါ ။
NATO ဗုံးကှဲလို့ လကစွားခှတေဲ့အနနေဲ့ လုပတွာမဟုတပွဲ အစကတညှးက လုပဖွို့ ဆာဘတှှကေ စီမံကိနှးခထှားတယှ ဆိုတာလညှး ထငရှှားသှားပါတယှ ။
ကိုဆိုဗားအလဘှေးနီးယနှး ၁.၇ သနှးအနကှ ၁.၃ သနှးကို ဆာဘတှှကေ မောငှးထုတခွဲ့ပါတယှ ။
ဒီလိုမောငှးထုတရှာမှာ ဆာဘတှှဟော လူသတတွာအပှငှ မုဒိနှးကငှ့တှာ ; နအေိမတှှကေိုဖကှဆွီးတာ ; ပဈစညှးဥဈစာတှကေို လုယူတာတှေ ကယှကွယှပှှန့ပှှန့ှ ကှူ းလှနခွဲ့ပါတယှ ။
ဒီနရောမှာ ထူးခှားတာလေး တခုကို ထည့ပှှောခငှပွါတယှ ။
ဆာဘတှှဟော ရှေှငှအဖေိုးတနှဥဈစာပဈစညှးတှကေို သိမှးဆညှးရုံတငမွကပဲ ကိုဆိုဗားအလဘှေးနီးယနှးတှရေဲ့ လူပုဂဂွိုလတွဦးခငှးနဲ့ ပတသှတတွဲ့ စာရှကစွာတမှးအထောကအှထားတှကေိုလညှး မလှတတွမှး သိမှးယူဖကှဆွီးပဈတာပါ ။
( ဃ ) identity cleansing = ( တဦးခငှးစီ၏ ) ပုဂဂွလအမှတသှညာအထောကအှထားမှားကိုဖကှဆွီးခှငှး
အလဘှေးနီးယနှးတှပေိုငဆွိုငတွဲ့ ပကဈွပို့တှ လိုငစွငှ မှတပွုံတငှ သနှးခေါငစွာရငှးနဲ့ လိုငစွငပှှားတှပေါမခနှ ဆာဘတွပဖွှဲ့က သိမှးယူလိုကပွါတယှ ။
ဒီစာရှကစွာတမှးတှဟော ငှကှေေးအားဖှင့ှ လကဝှတလွကစွားတှလေို အဖိုးတနတွာမရှိပမေဲ့ အလဘှေးနီးယနှးတှနေဲ့ ကိုဆိုဗိုဒသရေဲ့ ဆကနွှှယမွှုကို ခိုငခွိုငမွာမာ ဖောပှှနတေော့ ဆာဘတှှကေ သိမှးဆညှးပဈတာပါ ။ ပီးတာနဲ့ ဖကှဆွီးပဈပါတော့တယှ ။
ဒီလိုဖှဈစဉတှှေ မှနမွာပှညမွှာ ထပခွါထပခွါ ဖှဈခဲ့ပါတယှ ။ အထငရှှားဆုံးကတော့ ရိုဟငဂွှာတှဆေီက ပနှးရောငကွဒတှှကေို သိမှးဆညှးပီး ဝှိုကကွဒတှှထေုတပှေး ; သိနှးစိနလွကထွကမွှာ အဲ့ဒီဝှိုကကွဒတှှကေိုပါ သိမှးဆညှးပီး ဘာကဒမွှထုတမွပေးတော့ပဲ အထောကအှထားဖှောကဖွကှပွဈတာပါ ။ တူလာတိုလီအစုလိုကအှပှုံလိုကသှတဖှှတမွှုမှာလညှး သတဖှှတပွီးတဲ့ရိုဟငဂွှာအလောငှးတှကေို မီးရှို့ရငှး အိမထှောငစွုဇယားတှေ အိမဂွရံမှဂရေံတှကေိုပါ ရောပီး မီးရှို့ပဈခဲ့တယလွို့ သိရပါတယှ ။
ဒီစာရှကတှှကေို အလောငှးတှမေီးရှို့ဖို့မီးမှေးရာမှာသုံးခဲ့တယလွို့ ICC အမှုတှဲ RoC46(3)-01/18 မှာ ဖတရှပါတယှ ။
ဒီလို အထောကအှထားတှကေိုဖှောကဖွကှခှှငှးတှဟော စာရှကစွာတမှးပှသနာ မဟုတပွါဘူး ။
ဒါဟာ identity cleansing လုပတွာပါ ။
Identity Cleansing ဟာ Genocide ရဲ့အစိတအှပိုငှးတရပဖှှဈပီး forced disappearence လို့ခေါတှဲ့ နိုငငှံတကာရာဇဝတမွှုမှောကတွဲ့ လုပရှပရှဲ့ ကနဦးခှလှမှေးအဖှဈလညှး သုံးသပလွို့ရပါသေးတယှ ။
ပှညမွထဲမှာ တဦးခငှးအလိုကှ လဝကအမှုတှဲပှောကဆွုံးတာတှေ ; ဘာမှပောညာမှပောနဲ့ မှတပွုံတငသှိမှးခံရတာတှဟောလညှး ဘယလှောကထွိကယှကွယှပှှန့ပှှန့ှ ဖှဈနသလေဲ ဆနှးစဈစရာပါ ။
ဆနှးစဈပီးလို့ အထောကအှထားခိုငရှငတှော့ နိုငငှံတကာရာဇဝတမွှုအဖှဈ အမှုတှဲတညဆှောကရှတော့မှာပါ ။
ကိုယ့လှူတှအနနေေဲ့ ကှုံ ခဲ့ရသမှှ ကို မှတတွမှးလုပတွတတွဲ့အကငှ့လှေး ရှိစခှငွပေါတယှ ။
ကောငှးကငယှံထကဝှဲပှံရငှး ဂငှနွိုဆိုဒကွိုတိုကဖွကှသှူ အပိုငှး – ၉
——————————————————————–
( င ) ပဈမှတထွားသုတသှငခှှငှး
ဆာဘတှှဟော ကှေးလကဒှသတှမှေော အဲ့ဒီလို အစုလိုကအှပှုံလိုကသှတဖှှတမွှုတှကှေူ းလှနခွဲ့သလို မှို့ပှဒသတှမှေောလညှး အလဘှေးနီးယနှးတဦးခငှးစီကို ပဈမှတထွားသုတသှငသှတဖှှတခွဲ့ပါတယှ ။ အဲ့ဒီလိုသတဖှှတဖွို့ ဆာဘရှဲတပဖွှဲ့ကို အှခခေံပီး special hit squad = အထူးလုပကှှံသတဖှှတရှေးတပဖွှဲ့ ကို ဖှဲ့စညှးခဲ့ပါတယှ ။ ဒီ့နောကမွှာတော့ ဆာဘတှှဟော မှို့ပှက အလဘှေးနီးယနှးပညာတတတှှကေို တအိမတွကဆွငှး ရှာဖှသတဖှှတေတွာတှေ လုပတှော့တာပါပဲ ။
ရာနဲ့ခှီတဲ့ အလဘှေးနီးယနှး နိုငငှံရေးတကှှကှလှုပရှှားသူတှေ ; ဆရာဝနတှှေ ; ရှေ့နတှေေ ; OSCE နဲ့ ပူးပေါငှးဆောငရှှကသှူတှဟော Operation Horseshoe အတှငှး သတဖှှတခွံရပါတယှ ။
ထငရှှားတဲ့ လုပကှှံသတဖှှတခွံရသူတှကတေော့
– Bajram Kelmendi နှင့ှ သားနှဈယောကှ ။
ရှေ့နေ Kelmendi ဟာ အလဘှေးနီးယနှးနိုငငှံရေးအကဉှးသားတှအတှကှေ အမှုလိုကပှေးသူ ; ထငရှှားတဲ့ အလဘှေးနီးယနှးသတငှးစာ Koha Ditore အတှကှ အမှုလိုကပှေးသူ ; ICTY ရုံးတောအှတှကှ အခကှအှလကတှှေ ပှငဆွငပှေးသူ ဖှဈပါတယှ ။
ဗုံးကှဲစဈဆငရှေးစတဲ့ ၁၉၉၉ မတလွ ၂၄ မှာ ယူနီဖောငှးဝတမွထားတဲ့ ဆာဘရှဲ ၅ ယောကဟှာ Kelmendi တို့အိမတွံခါးကို ခိုးဖကှဝှငရှောကခွဲ့ပီး Kelmendi နဲ့သူ့သား၂ ယောကကွို ဖမှးဆီးသှားခဲ့ပါတယှ ။ နောကရှကမွှ ကားလမှးဘေးမှာ သားအဖ ၃ ယောကလွုံးရဲ့အလောငှးတှကေို အနီးကပတှေ့ပဈခံရတဲ့ ဒဏရှာတှနေဲ့ တှေ့ရပါတော့တယှ ။
ဒီသတဖှှတမွှုဟာ အလဘှေးနီးယနှး ပညာတတတှှကေို လှုပနွိုးလိုကသှလိုဖှဈသှားပီး တောတှမွောှားမှားက မှို့ပှကနေ ထှကပှှေးသှားကှပါတယှ ။
– ၁၉၉၉ မတှ ၂၅ မှာ Djakovica ဒသကေ Dr.Izet Hima ; Urim Texha နဲ့ Mark Malota တို့ကို ဆာဘတှှကေ သတဖှှတခွဲ့ပါတယှ ။ သူတို့မိသားစုဝငတှှရှေေ့မှာကို ပဈခတသှတဖှှတခွဲ့တာပါ ။
– ၁၉၉၉ မေ ၆ မှာ LDK ခေါငှးဆောငှ Fehmi Agani ကို သတဖှှတခွဲ့ပါတယှ ။ မီးရထားနဲ့ မကဆွီဒိုးနီးယားကို ထှကခွှာနစဉှေ ဆာဘရှဲတှဟော ရထားကိုရပတွန့စှပေီး Agani ကို ဖမှးခေါသှှားတာပါ ။ နောကရှကမွှ သူ့အလောငှးကို လမှးဘေးမှာတှေ့ရပှနပွါတယှ ။
– ထငရှှားတဲ့ အလဘှေးနီးယနှးကဗှာဆရာ Din Mehmeti နဲ့ စာရေးဆရာ Teki Dervishi တို့လညှး အသတခွံရပါတယှ ။
– အဆိုးဆုံးကတော့ Berisha မိသားစု ၂၄ ယောကကွို သတဖှှတပွဈတာပါ ။ ကလေး ၁၁ အပါအဝငှ တမိသားစုလုံး သဆေုံးခဲ့ရပါတယှ ။
အာဇာနညတှှေ မလိုခငှဘွူး
ဒီလိုပဈမှတထွားသတဖှှတမွှုတှေ ရာခှှီဖဈခဲ့ပါတယှ ။ နာမညတွခို့ကို ထည့ရှေးနတောက အဲ့ဒီ အာဇာနညတှှကေို ကိုယ့လှူတှအမှတရှေစခငှလွေို့ပါ ။ ဒါပမေဲ့ကိုယ့လှူတှထေဲကနတေော့ အာဇာနညတှှေ မလိုခငှပွါဘူး ။ ပါးပါးနပနွပနွဲ့ ကှိုတငရှှောငထွှကကှှပါ ။
သတဖှှတမွှုကှူ းလှနတွဲ့ ဆာဘရှဲတပဖွှဲ့ဝငတှှဟော ပှဲစဉလွညှးပီးရော ဆားဘီးယားပှညမွကှီးထဲကို ပှေးဝငကှှပီး လှတအှောငရှှောငကှှပါတယှ ။
ဒီမှာ အဲ့ဒါမိုးလုပခွဲ့ရငတှော့ ပှနပှှေးဝငစွရာမှမရှေိစရပေါဘူး ။ ကှူ းလှနတွဲ့ကောငှ တကောငခွငှးစီနောကကွို အမဲလိုကသှလို ပှနလွိုကပွီး ပုံစံမိုးစုံနဲ့တုန့ပှှနစွီရငဖွို့ သံဒိဌာနခွှ အစီအစဉကှှိုဆှဲထားပါတယှ ။
အာဏာရူးတှဆေိုတာအတူတူပါပဲ
မီလိုဆီဗဈရဲ့ အထူးလုပကှှံသတဖှှတရှေးတပဖွှဲ့ဟာ အလဘှေးနီးယနှးတှကေိုသာ လုပကှှံတာမဟုတပွါဘူး ။ မီလိုဆီဗဈကို အတိုကအှခံလုပတွဲ့ ဆာဘနွိုငငှံရေးသမားတှေ နဲ့ ဂှာနယလွဈတှကေိုလညှး သတဖှှတပွါတယှ ။
Slavko Curuvija ဟာဆိုရငှ မီလိုဆီဗဈပှဌာနှးတဲ့ ဆငဆွာဥပဒကေို ဝဖနွမေိတဲ့ ဂှာနယလွဈတယောကပွါ ။ ဆာဘရှဲတှကေ သူ့ကို အနီးကပတှေ့ပီး ပဈသတခွဲ့ပါတယှ ။ Curuvija ရဲ့မိနှးမကိုပါ ပဈသတပှမေဲ့ မသပေဲကနှခွဲ့လို့ ဖှဈကှောငှးကုနစွငကွို ကမဘွာကှီးက သိရတာပါ ။ ဒီလုပကှှံသတဖှှတမွှုဟာ စဈဖှဈနတေဲ့ကိုဆိုဗိုဒသမှောဖှဈပှားခဲ့တာ မဟုတပွဲ ဆားဘီးယားနိုငငှံရဲ့မှို့တောှ ဘဲလဂွရိတမွှာ ဖှဈပှားခဲ့တာပါ ။
Curuvija လုပကှှံခံရပီးခိနမွှာတော့ ကနှတွဲ့ ဆာဘနွိုငငှံရေးသမားတှဟော မှနတွီနီဂရိုးကို ထှကပှှေးကှပါတော့တယှ ။ အထငရှှားဆုံးထှကပှှေးရသူကတော့ Zoran Djindjic ပါ ။ သူဟာ Curuvija ရဲ့အသုဘက အပှနမွှာ အိမကွိုပှနမွဝငရှဲပဲ မှနတွီနီဂရိုးထိ မောငှးပှေးရပါတယှ ။ သူကံကောငှးသှားတာပါ ။ သတဖှှတဖွို့စာရငှးထဲမှာ သူဟာ နံပါတစွဉှ ၂ ပါ ။
အလဘှေးနီးယနှးတှကေို သတဖှှတပွီးဂငှနွိုဆိုဒလွုပတှော့ ဆာဘအှတိုကအှခံတှေ မီဒီယာသမားတှဟော အာဏာရမီလိုဆီဗဈနဲ့ သှေးစညှးညီညှတခွဲ့ပှခဲ့ပါတယှ ။
ဗုံးကှဲခံရခိနမွှာတော့ ဒီသှေးစညှးညီညှတမွှုဟာ အတုအယောငဖှှဈကှောငှး ပေါလှှငလွာပါတယှ ။
အာဏာရှိသူက အာဏာဆကရှဖို့ အခငှးခငှးလညှးသတဖှှတတှော့တာပါပဲ ။ လူသတသှမားတှရေဲ့ မှှားဦးမှာ လူမိုး ဘာသာ တံဆိပတွပမွထားပါဘူး ။ အာဏာရူးပီဆိုရငှ အခငှးခငှးလညှး ဆတွောာပါပဲ ။
ကောငှးကငယှံထကဝှဲပှံရငှး ဂငှနွိုဆိုဒကွိုတိုကဖွကှသှူ အပိုငှး – ၁၀
———————————————————————–
( စ ) မုဒိနှးမှုကှူ းလှနခှှငှးမှား
ဆာဘတွပဖွှဲ့တှရေဲ့ အဆိုးဝါးဆုံး အပှု အမူကတော့ အလဘှေးနီးယနှးအမိုးသမီးတှအပေေါမှှာ မုဒိနှးမှုတှေ ကှူ းလှနတွာပါ ။
မုဒိနှးမှုတှကေို အုပစွု ၃ စု ခှဲကှည့လှို့ရပါတယှ ။
– အိမတှှကေို ဝငရှောကစွီးနငှးစဉကွှူ းလှနခှှငှး
– ထှကပှှေးနသေောအမိုးသမီးမှားကိုလမှးပေါမှှာကှူ းလှနခှှငှး
– ဖမှးထားတဲ့အမိုးသမီးမှားအပေါှ အခှုပခွနှးအတှငှး ကှူ းလှနခှှငှး
တို့ပါပဲ ။
တဦးခငှးမုဒိနှးကငှ့တှာကနေ အုပစွုဖှဲ့မုဒိနှးကငှ့တှာမိုးလို ပုံစံအမိုးမိုးနဲ့ ကှူ းလှနကှှပါတယှ ။
ဒါပမေဲ့ တရားဝငှ အမှုတှဲအဖှဈ တငနွိုငတွဲ့ မုဒိနှးမှုပေါငှး ၉၆ မှုသာ ရှိခဲ့ပါတယှ ။
အမိုးသမီးတှအနနေေဲ့ ရှကလွို့ပှနမွပှောဖှဈတာတှကှေောင့ပှါ ။
( တခှားအကှောငှးအရာတှရှေိပမေဲ့ ဒီနရောမှာရေးဖို့မသင့တှာကှောင့ှ ခနှထွားရဈခဲ့ပါတယှ ။ )
( ဆ ) နအေိမမွှား နှင့ှ ဝတကှောငှးတမွောှားကိုဖကှဆွီးခှငှး
ဆာဘတှှရေဲ့ အတှေးက ကိုဆိုဗိုဒသေ မှာရှိတဲ့အလဘှေးနီးယနှးတှရေဲ့ တညရှှိမှုသကငွှတေ တှကေိုဖကှဆွီးပဈခငှတွာပါ ။
ကိုဆိုဗိုဒသကေ အလဘှေးနီးယနှးအိမယှာ ၂၃၇ , ၈၄၂ အနကကွ အိမယှာ ၄၄ , ၇၆၈ လုံး ဟာ လုံးဝပှားပှားဝပဖွကှဆွီးခံခဲ့ရပါတယှ ။
လုံးဝ ပှားပှားဝပမွသှားတောငှ ပုံစံပကှအှောငဖွကှဆွီးခံရတဲ့ အိမခှှကေ ၄၆ , ၄၁၄ ရှိပါတယှ ။
စာသငကှောငှးပေါငှး ၆၀၀ ကှဖွောကှဆွီးခံခဲ့ရပါတယှ ။
ဆာဘတှှဟော အလဘှေးနီးယနှးရှာတှကေ ရတှငှေးတှကေိုပါ အဆိပခွပတွာမိုးတှေ လုပပွါတယှ ။
နယစွပတှှမှော မှမှေုပမွိုငှးတှထေောငပွီး ထှကပှှေးနတေဲ့အလဘှေးနီးယနှးတှေ ဒုကခွရောကအှောငလွညှး လုပကှှပါတယှ ။ စုစုပေါငှး မှမှေုပမွိုငှးပေါငှး ၅ သောငှးကှောှ ထောငခွဲ့ပါတယှ ။
( ဇ ) မှို့ပှလုယကမွှုမှား
ဆာဘတှှဟော ကှေးလကကွ အလဘှေးနီးယနှးရှာတှကေို အဲ့သလိုဖကှဆွီးပဈသလို မှို့ပှမှာရှိတဲ့ အလဘှေးနီးယနှး အိမတှှေ နဲ့ ဆိုငတှှကေို ဝငရှောကဖွကှဆွီးလုယူတာတှေ လုပကှှပါသေးတယှ ။
ကှေးလကနွဲ့ မတူတာက မှို့ပှမှာ ဆာဘနွဲ့ အလဘှေးနီးယနှးအိမတှှဟော ရောယှကတွညရှှိနတောပါ ။
ဆာဘတှှကေ သူတို့အိမတွံခါးတှမှော ” S ” သကငွှတကေို ရေးထားပီး အလဘှေးနီးယနှးအိမတှှနေဲ့ကှဲပှားအောငလွုပပွါတယှ ။
မှငအှောငပှှောရရငှ ” ၉၆၉ ” တံဆိပကွပသှလိုပေါ့ ။
ပီးရငတှော့ လုယကသှောငှးကနှးဖကှဆွီးမိုးစုံအောငှ ဆာဘတှှကေ လုပကှှပါတော့တယှ ။
ဒီလိုလုပရှာမှာ ဆာဘတွပဖွှဲ့ဝငတှှသောမက သာမနဆွာဘအှရပသှားတှကပေါ ပါဝငကွှူ းလှနကှှတာမို့ ဆာဘတွပတှှေ ဆုတခွှာရခိနမွှာ ဆာဘအှရပသှားတှဟောလညှး ကိုယ့မှနောကိုယှ မလုံပဲ ဆားဘီးယားပှညမွကှီးထဲကို လိုကပွါသှားခဲ့ပါတယှ ။ ဒီလိုနညှးနဲ့ ပှဲစဉလွညှးပီးရော ကိုဆိုဗိုဒသရေဲ့ မှို့ပှတှမှော ဆာဘကွငှးစငသှလိုဖှဈသှားခဲ့တာပါ ။ တရပကွှကတွညှး အတူတူနတေဲ့ မိတဆှှအခငှေးခငှးကို မကှနွှာမထောကပွဲ လုယကတွဲ့ ဆာဘအှရပသှားတှဟော သူတို့နှဈပေါငှးရာခှီနထေိုငခွဲ့တဲ့ ကိုဆိုဗိုဒသကေို သူတို့ဖာသာစှန့ခှှာရတဲ့ အနအထေား ဆိုကရှောကသှှားပါတယှ ။ ဘယသှူမပှု မိမိမှု လို့ပဲ ပှောရမှာပါ ။
( ဈ ) ဖမှးဆီးခှငှးနှင့ှ လူသားဒိုငှးကာလုပခှှငှး
ဆာဘတွပဖွှဲ့တှဟော အလဘှေးနီးယနှးအရပသှားတှကေို ထောငခွှီဖမှးဆီးပီး ဗုံးကှဲခံရနိုငတွဲ့ စကရှုံ အဆောကအှဦတှမှော ခှုပထွားပီး NATO ရဲ့ဗုံးကှဲစဈဆငရှေးကို အခကအှခဲတှေ့အောငလွုပပွါတယှ ။
ဒါပမေဲ့ NATO ဗုံးကှဲလယောဉတှှဟော ဒုတိယကမဘွာစဈတုနှးက လယောဉတှှမဟေုတပွါဘူး ။
စကရှုံကို ရပဆွိုငှးသှားအောငှ လုပရှာမှာ ဒုတိယကမဘွာစဈတုနှးကလို လယောဉအှုပလွိုကကှှီးနဲ့ ဗုံးလာကှဲစရာမလိုပါဘူး ။
F – 15 ဂကှဖွိုကတွာ ၂ စငှးလောကကွ စကရှုံရဲ့ ဂငှနွရတော နဲ့ အဓိက အငဂွငှထွားတဲ့အခနှးတှကေို တခကှလှောကစွီဝငပွဈလိုကရှငှ ပှဲပှတတွာမို့ လူသားဒိုငှးကာ လုပခှှငှးဟာ စဈဆငရှေးလမှးကှောငှးကိုထိခိုကသှညအှထိ မသကရှောကပွါဘူး ။
ဒုတိယကမဘွာစဈအတှငှးတုနှးက ဗုံးတလုံးရဲ့တိကမှှုဟာ တဈ စတုရနှးမိုငှ အတှငှးဖှဈပါတယှ ။ လယောဉပှေါကှ ပဈလိုကတွဲ့ဗုံးဟာ ပဈမှတရှဲ့ ၁ မိုငပွတခွှာလညအှတှငှး ကခှငှတွဲ့နရောကို ကနှိုငတွာမို့ အမှနတွကယပွဈမှတကွို ဖကှဆွီးဖို့ လယောဉအှုပအှမှားကှီးနဲ့ ဗုံးအလုံးရေ ရာခှီသုံးရပါတယှ ။
ကိုဆိုဗိုစဈဆငရှေးအတှငှးသုံးတဲ့ စမတဗွုံးတှကတေော့ အငဂွငှအှခနှး ဂငှနွရတောအခနှးတှရေဲ့ ပှတငှးပေါကတှှကနေေ ဝငခွသှှားပီး အခနှးထဲရောကမွှ ကှကတွိပေါကကွှဲတာပါ ။
ကလိမကွကဈှနောကတွမိုးကှံ
ဒီမှာတငှ ဆာဘတှှကေ နောကတွမိုးကှံစညပှှနပွါတယှ ။
ဖမှးထားတဲ့ အလဘှေးနီးယနှးအရပသှားတှကေို ဆာဘတွပဖွှဲ့ယူနီဖောငှးဝတပှေးပီး ဆာဘတွပစွခနှးတှရေဲ့ လူမှငသှူမှငနှရောတှမှော ထိုငခွိုငှးထားတာပါ ။
ဒီမှာတငှ ဗိုလခွှုပကွလခကွ လူတယောကခွငှးစီကို ခှဲခှားသိနိုငပွီး တိုကခွိုကဖွို့ အနီးကပတှေ့ပဈနိုငတွဲ့ ဟယလွီကပွောတာတှေ ထုတသှုံးတော့တာပါပဲ ။
ingunjawa ရေးသညှ။
ဆကလွကတွငပှှပါမညှ။

ဘယ္လိုလူ႔အဖြဲ႕အစည္းမွာ ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္ျဖစ္သလဲ ?

by | Aug 23, 2018 | ARTICLES

အပိုင္း (၁)

ရြံရွာစက္ဆုပ္
——————


3rd year တုန္းက အိမ္ျပန္ေရာက္တာနဲ႔လြယ္အိတ္ခ်ၿပီး TV ဖြင့္။ Auswitch : Nazi’s Final Solution to the Jewish Problem ဆိုတာၾကည့္။ တစ္ရက္ကို ၁၅ မိနစ္စာေလာက္ျဖည္းျဖည္းခ်င္းၾကည့္တယ္။ နာဇီေတြအာဏာရခါစအခ်ိန္ ဂ်ဴးေတြကို ဒုတိယတန္းစားႏိုင္ငံသားအျဖစ္ေလ်ွာ့ခ်တဲ့ ႏ်ဴရင္ဘတ္ဥပေဒေတြထုတ္ျပန္တာကေန ေအာ့ခ်္ဝဇ္အက်ဥ္း စခန္းကို ဆိုဗီယက္တပ္ေတြဝင္သိမ္းၿပီး အက်ဥ္းသားေတြ လြတ္ေျမာက္တဲ့အထိ ၾကည့္ျဖစ္တယ္။ ဇာတ္ကြက္ေတြကေတာ့ အစံုအလင္ပဲ။
စိတ္ထဲ စြဲစြဲထင္ထင္ျဖစ္ေနတဲ့ အခန္းေတြကေတာ့အမ်ားႀကီးေပါ့။ ဥပမာ ဂ်ာမန္ေတြက ဆိုဗီယက္ကိုဝင္သိမ္းၿပီး အေရွ႕ဥေရာပတစ္ခုလံုးဟာ နာဇီလက္ ေအာက္က်ေရာက္သြားခ်ိန္မွာ အဲဒီေဒသက ဂ်ဴးေတြခံစားရတဲ့ဒုကၡကိုၾကည့္ၿပီး အေတာ္လန္႔မိတယ္။ ဂ်ာမန္ေတြက ျမိဳ႕တစ္ျမိဳ႕ကို ဝင္သိမ္းလိုက္မယ္။ ၿပီးရင္ဂ်ဴးေတြကို ဖမ္းဖို႔လုပ္ၿပီ။ ကၽြန္ေတာ္တုန္လႈပ္မိတာက အဲဒီျမိဳ႕ခံေတြကိုယ္တိုင္က နာဇီေတြနဲ႔ ပူးေပါင္းၿပီး ဂ်ဴးေတြကို ႏွိပ္စက္တာဗ်။
တကယ္ေတာ့ ဂ်ာမန္ေတြက သူတို႔ျမိဳ႕ကို မတရားက်ဴးေက်ာ္သိမ္းပိုက္တာေလ။ သူတို႔က မုန္းရင္းမုန္း ဂ်ာမန္ေတြကိုပဲမုန္းရမွာေလ။ အခုေတာ့သူတို႔က ဂ်ာမန္ေတြနဲ႔ေပါင္းၿပီး ဂ်ဴးေတြကို ႏွိပ္စက္ေနပါေရာလား။ လူ႔စိတ္ဗ်။ အဲဒါ အားႀကီးသူကိုဖားယားၿပီး အားနည္းသူကိုဖိေထာင္းတဲ့ လူေတြရဲ႕ သာရာကပ္တဲ့စိတ္ဗ်။ ကၽြန္ေတာ္တအားရြံမိတယ္။
ဂ်ဴးေတြကို ေဒသခံေတြကိုယ္တိုင္က ႐ုိက္ပုတ္ေနတာကိုၾကည့္ၿပီး ရြံလြန္းလို႔။ ဘာကိုရြံတာလဲဆိုေတာ့ လူျဖစ္ရတာကိုရြံတာ။
ဂ်ဴးျဖစ္ျခင္း၊ ဂ်ာမန္ျဖစ္ျခင္း စသျဖင့္ လူမ်ိဳးတစ္မ်ိဳး ဘာသာဝင္တစ္ခုခု ကိုရြံတာမဟုတ္ဘူး။ ပုခံုးႏွစ္ဖက္ၾကားေခါင္းထြက္ၿပီး ေျခလွမ္းမတ္မတ္ေလ်ွာက္ လက္မကို ကၽြမ္းကၽြမ္းက်င္က်င္အသံုးခ်တတ္တဲ့ Homo sapiens ဆိုရင္ကို ရြံတာ။ ကိုယ့္ဘာသာကိုယ္လဲရြံတယ္။ အေတာ္က်က္သေရမရွိတဲ့ “လူ”ဆိုတဲ႔ သတၱဝါပါလား။
ေခြးေတြ ဘယ္ေတာ့မွ အခ်င္းခ်င္းဂ်င္ႏိုဆိုဒ္မလုပ္ဘူး။ က်ားေတြအခ်င္းခ်င္း သတ္ကုန္လို႔ က်ားမ်ိဳးျပဳတ္တယ္ဆိုတယ္ဆိုတာရွိလား? မရွိဘူး။ အကုန္လံုးလူကခ်ည့္ပဲလုပ္တာ။ ဒီလိုရြံတဲ့စိတ္ေတြဝင္လာၿပီဆို ဘယ္သူနဲ႔မွစကားမေျပာခ်င္ေတာ့ဘူူး။ တစ္ေယာက္တည္းပဲထိုင္ၿပီးတနံု႔နံု႔နဲ႔စဥ္းစားတယ္။ လူေတြဘာလို႔ ဒီလိုအခ်င္းခ်င္း ရက္ရက္စက္စက္လုပ္ၾကတာလဲ။
ဘာသာမတူလို႔၊ လူမ်ိဳးမတူလို႔ဆိုတာက အေပၚယံဆန္လြန္းတယ္။ ဘာသာမတူ လူမ်ိဳးမတူဘဲ စုေပါင္းေနထိုင္ၿပီး ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္မျဖစ္တဲ့ လူ႔အဖြဲ႕အစည္း ေတြလည္းအမ်ားႀကီး။ ဘာသာတူသူအခ်င္းခ်င္း လူမ်ိဳးတူသူအခ်င္းခ်င္း ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္
လုပ္တာေတြလည္းရွိတယ္။
ဒီမွာတင္ ဒါမ်ိဳးေတြကို ဆက္စူးစမ္းခ်င္စိတ္ေပၚလာတယ္။

စူးစမ္းလ်ွာရွည္
——————–
အဲ့မွာတင္ ဒုတိယကမ႓ာစစ္အတြင္း နာဇီေတြနဲ႔ အျပိဳင္ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္လုပ္ေန တဲ့ေနာက္ထပ္အဖြဲ႕အစည္းတစ္ခုရွိေနပါေရာလား။ ဆိုဗီယက္ေတြဗ်။ နာဇီေတြရဲ႕ ဟိုလိုေကာ့စ္က လူသိမ်ားသေလာက္ဆိုဗီယက္ေတြရဲ႕ ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္က လူသိမမ်ားလွဘူး။ ဒုတိယကမ႓ာစစ္မွာ ဆိုဗီယက္ေတြအႏိုင္ျပန္ရလာတဲ့အခ်ိန္က်ေတာ့ ဆိုဗီယက္ေခါင္းေဆာင္ စတာလင္ဟာ တိုင္းျပည္တြင္းက လူမ်ိဳးစုငယ္ေတြအေပၚ ပစ္မွတ္ထားေခ်မႈန္းေတာ့တယ္။ အဓိက ခံလိုက္ရတဲ့ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းေတြကေတာ့ –
ေကာ့ေကးဆပ္ေတာင္တန္းမွာေနထိုင္တဲ့ ေခ်ခ်င္းလူမ်ိဳး၊ ကာလ္မစ္ လူမ်ိဳးနဲ႔ က႐ိုင္းမီးယားကၽြန္းဆြယ္က တာတာလူမ်ိဳးေတြ။ စတာလင္ရဲ႕ NKVD ပုလိပ္တပ္ဖြဲ႕ဟာ ေကာ့ေကးဆပ္ေတာင္တန္းကို ျဖန္႔ခြဲဝင္ေရာက္လာၿပီး သာမန္စစ္ေရးေလ့က်င့္ဖို႔ေနရာယူသလိုနဲ႔ ျမိဳ႕ရြာအားလံုး မွာ ျဖန္႔က်က္ေနရာယူထားလိုက္တယ္။ ေဒသခံေတြဟာ ဘာမွမသိေတာ့ ေအးေအးေဆးေဆးပဲေပါ့။
ေနာက္ရက္လင္းအားႀကီးခ်ိ္န္မွ အိမ္တံခါးေတြကို ေဆာင့္ကန္ဖြင့္ခံ လိုက္ရၿပီး တံခါးဝမွာ မရွင္းဂန္းကိုင္ထားတဲ့ NKVD တပ္သားေတြကိုျမင္လိုက္မွ ေဒသခံလူမ်ိဳးစုငယ္ေတြဟာ အေျခအေနကို သေဘာေပါက္လိုက္တယ္။ ေအာ္ဟစ္ အကူအညီေတာင္းဖို႔မႀကိဳးစားနဲ႔၊ ကူမယ့္သူမရွိဘူး။ ေဘးကအိမ္တိုင္းဟာလည္း ဒီလိုအဝိုင္းခံရၿပီးသားပဲ။
“၁၅ မိနစ္အခ်ိန္ရမယ္။ အထုပ္အပိုးျပင္ ဆိုင္ေဘးရီးယားကို သြားရမယ္” ဒါဟာ NKVD ရဲ႕အမိ္န္႔။ [တခ်ိဳ႕လူမ်ိဳးစုေတြက ဆိုင္ေဘးရီးယားကိုအပို႔ခံရၿပီး တခ်ိဳ႕က ကာဇက္စတန္ကို အပို႔ခံရပါတယ္။]


ျငင္းဆန္ဖို႔ႀကိဳးစားသူ၊ အခ်ိန္ဆြဲဖို႔ႀကိဳးစားသူအားလံုး NKVD ရဲ႕ မရွင္းဂန္းေအာက္မွာ အသက္ေပ်ာက္သြားတယ္။ လူတစ္ေထာင္ေက်ာ္ေလာက္ကို ခ်က္ခ်င္းပစ္သတ္လိုက္တာထိရွိတယ္။ ဒီလိုနဲ႔ ရရာအထုပ္ဆြဲပိုက္ထားတဲ့ လူမ်ိဳးစုငယ္ေတြဟာဘူတာ႐ံုေတြကို တန္းစီခ်ီတက္ရတယ္။ ခ်ီတက္တာေနွးတဲ့ သက္ႀကီးရြယ္အိုေတြဟာလမ္းတင္ ပစ္သတ္ခံလိုက္ရတယ္။ ဘူတာ႐ံုမွာေတာ့ တိရစၧာန္တင္တဲ့ တြဲရထားေတြဆိုက္ ထားတယ္။ အဲဒီတြဲေတြထဲကိုျပြတ္သိပ္ၾကပ္ညပ္ၿပီးလူေတြကိုထိုးထည့္တယ္။ တြဲေပၚမွာ ထိုင္စရာမေျပာနဲ႔ ႐ႈးေပါက္အီးပါလုပ္ဖို႔ေတာင္ ခြက္တစ္ခု မပါဘူး။ ရထားၾကမ္းခင္းတစ္ခုကို ခြာထားတဲ့ေနရာေလးဟာ အီးပါဖို႔။ လမ္းမွာ ေအးခဲေနလို႔၊ အသက္႐ွဴၾကပ္လို႔ေသတဲ့လူေတြဟာ ေခြးေသေကာင္ကိုလႊင့္ပစ္သလိုလႊင့္ပစ္ခံရတယ္။
ဆုိင္ေဘးရီးယားကိုေရာက္ေတာ့ လူသံုးပံုတစ္ပံုေသသြားၿပီ။ စားစရာမရွိ အမိုးအကာမရွိတဲ့ ဆိုင္ေဘးရီးယား ႏွင္းျပင္ႀကီးထဲမွာ ေပါင္မုန္႔တစ္ဖဲ့လာ ေကၽြးမယ့္ ဆိုဗီယက္အာဏာပိုင္ေတြကို ေက်းဇူးရွင္ကို ေမ်ွာ္သလိုေမ်ွာ္ရတယ္။ ဆိုဗီယက္အာဏာပိုင္ေတြကေတာ့ ေပါင္မုန္႔တစ္ဖဲ့စီယူလာမယ္။ ေပါင္မုန္႔နဲ႔အတူ ေပါက္တူးေတြေဂၚျပားေတြယူလာမယ္။ ကဲ…ဆိုရွယ္လစ္စီးပြားေရးစနစ္ ႀကီးတည္ေဆာက္ေရးအတြက္ လူမ်ိဳးစုငယ္ေတြအေနနဲ႔ ေပါင္မုန္႔တစ္ဖဲ့ ေရတစ္ ခြက္နဲ႔ လုပ္အားေပးေပေတာ့။ ဒီလိုနည္းနဲ႔ ဆိုဗီယက္ေတြဟာ လူမ်ိဳးစုငယ္ေတြကိုအႏိုင္က်င့္ခဲ့တယ္။
အဲဒီအခ်ိန္နဲ႔တျပိဳင္နက္တည္း အသုတ္လိုက္အသုတ္လိုက္ေသာ႐ုရွား လူမ်ိဳးေတြဟာ လူမ်ိဳးစုငယ္ေတြရဲ႕ မူရင္းေဒသေတြကိုဝင္ေရာက္လာခဲ့တယ္။ အဲဒီ ႐ုရွားေတြအတြက္ေတာ့ ေနစရာအိမ္ကအဆင္သင့္။ လမ္း၊ ေက်ာင္း၊ ေဆး႐ံု၊ အားလံုးရယ္ဒီျဖစ္ၿပီးသားေဒသတစ္ခုကို လက္ဝယ္ပိုင္ရၿပီေပါ့။ Transmigration လို႔ေခၚတယ္။
ဒါေတြဟာ စတာလင္ရဲ႕ deportation လို႔ေခၚတဲ့ ဂ်င္ႏိုဆို္ဒ္ရာဇဝတ္ မႈမ်ားထဲက တစ္ခုေပါ့။ စတာလင္အေနနဲ႔ အဲဒီလိုလုပ္ခ်င္ရာလုပ္ေနတာကို ကမ႓ာႀကီးက ဘာမ်ားအေရးယူႏိုင္မလဲ? အေရးယူဖို႔ေနေနသာသာ ဖက္ဆစ္ဂ်ာမန္ေတြကိုႏွိမ္နင္း ေပးေလေသာ ဆိုဗီယက္မဟာမိတ္ေခါင္းေဆာင္ႀကီးအျဖစ္ ခ်ီးက်ဴးခံေနရခ်ိန္ေလ။ စတာလင့္လက္ထဲက လူနည္းစုေတြရဲ႕ဘဝဟာ ကူရာမဲ့ကယ္ရာမဲ့နဲ႔ ဘယ္သူမွ အသိအမွတ္ျပဳမခံရတဲ့အခ်ိန္။
ေနာက္ႏွစ္ေပါင္း ၅၀ ေက်ာ္ၾကာမွ စတာလင္ရဲ႕ deportation ကို ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္ရာဇဝတ္မႈရယ္လို႔ ဥေရာပေကာင္စီက သတ္မွတ္ခဲ့တယ္။ ေနာက္က် လိုက္ေလျခင္း။ လူ႔အသတ္ေပါင္းမ်ားစြာနဲ႔ရင္းရေသာေနာက္က်မႈ။ အဲဒီမွာတင္ သတိထားမိတာတစ္ခုကဘာလဲဆိုေတာ့ ဂ်ာမန္လူ႔အဖြဲ႕ အစည္းနဲ႔ ဆိုဗီယက္လူ႔အဖြဲ႕စည္းတို႔ရဲ႕ ဘံုတူညီခ်က္။ နာဇီဂ်ာမန္ေတြနဲ႔ ဆိုဗီယက္ေတြဟာ မဟာရန္သူေတာ္ေတြျဖစ္ၾကေပမယ့္ တူေနတာတစ္ခုက ၂ ခုလံုးဟာ ျပင္းထန္ရက္စက္တဲ့ အာဏာရွင္စနစ္ေတြေအာက္က လူ႔အဖြဲ႕ အစည္းေတြျဖစ္ေနပါေရာလား။
အင္အားႀကီးသူက လုပ္ခ်င္ရာလုပ္ခြင့္ရွိတယ္လို႔ အသြန္သင္ခံရတဲ့ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းေတြပါလား။ အာဏာဟာ ေသနတ္ေျပာင္းဝကလာတယ္လို႔ေၾကြးေၾကာ္ေဆာင္ရြက္တဲ့သူေတြ အုပ္ခ်ဳပ္သြားတဲ့ႏိုင္ငံေတြေပါ့။
ဟာ…! ဒါဆို ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္ရာဇဝတ္မႈဟာ ဘယ္လိုလူ႔အဖြဲ႕အစည္းေတြ မွာျဖစ္သလဲဆိုတာရဲ႕ လမ္းစမ်ားလား…?

အပိုင္း (၂)

ခ်င္ပန္ဇီရဲ႕ လိုဘျဖည့္႐ံုအသိဥာဏ္
——————————————


ေရွ႕မွာေရးတာကိုျပန္ေကာက္ရရင္ တိရိစၧာန္ေတြဟာ အခ်င္းခ်င္း မ်ိဳးျဖဳတ္သတ္တာမ်ိဳးမလုပ္ဘူး။ လူေတြက လုပ္တတ္တယ္။ အဲ…! Tanzania ႏိုင္ငံက ေတာထဲမွာေတာ့ ခ်င္ပန္ဇီေတြဟာ သူတို႔အခ်င္းခ်င္း ဟိုဘက္ေတာကအုပ္စုနဲ႔ ဒီဘက္ေတာကအုပ္စု စစ္ျဖစ္တာမ်ိဳးေတာင္ရွိသတဲ့။ စစ္ျဖစ္လာၿပီဆိုရင္ တစ္ဖက္နဲ႔တစ္ဖက္ အၿငိဳးအေတးထားၿပီးသတ္ျဖတ္တာေတြ၊ ခ်င္ပန္ဇီမေတြကို မုဒိန္းက်င့္တာေတြ၊ ခ်င္ပန္ဇီေပါက္စေတြကို အျပန္အလွန္ျပန္ေပးဆြဲတာေတြ လုပ္ၾကေရာတဲ့။
evolution ဆင့္ကဲျဖစ္စဥ္အရ လူနဲ႔နီးစပ္လာၿပီး ဥာဏ္ေလးေကာင္း လာၿပီဆိုတာနဲ႔ မေတာ္တေရာ္ေတြ တတ္လာတယ္လို႔ေတာင္ ေျပာရမလိုျဖစ္ေနၿပီ။ တကယ္ေတာ့ ခ်င္ပန္ဇီေတြရဲ႕အသိဥာဏ္က ကိုယ့္လိုဘျဖည့္႐ံုသပ္သပ္ အသိ ဥာဏ္ပါ။ တိရိစၧာန္တစ္ေကာင္ခ်င္းစီမွာရွိတဲ့ ငါစားရေရး ငါ့အတြက္မိတ္လိုက္ ေဖာ္ရေရးဆိုတာကို အုပ္စုဖြဲ႕ၿပီးပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္တတ္လာတဲ့ ဥာဏ္မ်ိဳးေပါ့။ ဒါဆို လူေတြကေရာ အဲလိုအသိဥာဏ္ေလာက္နဲ႔ လုပ္ခ်င္ရာလုပ္
ေနတာဆိုတာက ဟာ…! ငါတို႔အသိဥာဏ္က ခ်င္ပန္ဇီအဆင့္မွာပဲရွိေနေသးတာလား…?
လူ႔အသိဥာဏ္ဆိုတာ ကိုယ္လိုခ်င္တာကိုရေအာင္ယူျခင္း၊ လုပ္ခ်င္တာ ကို ျဖစ္ေအာင္လုပ္တတ္ျခင္းဆိုတဲ့ လိုဘျဖည့္႐ံုအသိဥာဏ္ထက္ေတာ့ ပိုရမွာေပါ့။ ဘာေတြပိုရမလဲဆိုေတာ့ အရွက္တရားနဲ႔ အေၾကာက္တရားေပါ့ဗ်ာ။ လုပ္ သင့္တယ္၊ မလုပ္သင့္ဘူးလို႔ဆံုးျဖတ္ရာမွာ အရွက္တရားနဲ႔ထိန္းခ်ဳပ္တယ္။ ျမင္ေအာင္ေျပာရရင္ က်င့္ဝတ္ = ethic ။ လုပ္ရမယ္၊ မလုပ္ရဘူးကိုဆံုးျဖတ္ရာမွာ အေၾကာက္တရားနဲ႔ ထိန္းခ်ဳပ္တယ္။ လြယ္ေအာင္ေျပာရရင္ ဥပေဒ = Law >> ေဖာက္ဖ်က္ရင္ အေရးယူ ခံရမယ္ဆိုတဲ့ အေၾကာက္တရား။
အဲလိုထိန္းခ်ဳပ္တာေတြမပါရင္ နည္းပညာေတြ ဘယ္ေလာက္တတ္ တတ္၊ ကၽြမ္းက်င္မႈေတြဘယ္ေလာက္ရွိရွိ၊ အသိဥာဏ္က ခ်င္ပန္ဇီေတြလို တစ္ဘို႔ တည္းၾကည့္တဲ့ တစ္ေၾကာင္းစြဲအေနအထားျဖစ္ေနေရာေပါ့။ ဒါဆို ဆိုဗီယက္ေတြ နည္းပညာဘယ္ေလာက္ဖြံ႕ျဖိဳးဖြံ႕ျဖိဳး၊ နာဇီဂ်ာမန္ ေတြ သိပၸံပညာဘယ္ေလာက္ပဲေတာ္ေတာ္ ကိုယ့္လိုဘျဖည့္႐ံုသပ္သပ္ အသိ ဥာဏ္ပါလား။ အဲဒီလိုဘျဖည့္႐ံုအသိသပ္သပ္နဲ႔ ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္ေတြလုပ္ခဲ့တာေပါ့။ တကယ္ေတာ့ ဂ်ာမန္လူ႔အဖြဲ႕အစည္းမွာေရာ၊ ႐ုရွားလူ႔အဖြဲ႕အစည္းမွာပါ က်င့္ဝတ္ပိုင္းဆိုင္ရာေစာင့္ထိန္းဖို႔သြန္သင္တဲ့ ပညာရွိေတြအမ်ားႀကီး ရွိပါတယ္။ ဥပမာ – ႐ုရွားမွာဆို စာေရးဆရာႀကီး ေတာ္စတြိဳင္းဟာ အဲလိုပုဂၢိဳလ္။

ေျပာင္းျပန္အသံုးခ်
————————
ဒါေပမဲ့ နာဇီအာဏာပိုင္ေတြနဲ႔ ဆိုဗီယက္အာဏာပိုင္ေတြဟာ အေၾကာက္တရားအေပၚအေျခခံၿပီး ဥပေဒနဲ႔ ထိန္းခ်ဳပ္မႈေတြကို ေျပာင္းျပန္အသံုးခ်လိုက္တယ္။ မေကာင္းတဲ့အသိဥာဏ္ကို ထိန္းခ်ဳပ္ဖို႔ျပဌာန္းတဲ့ဥပေဒဟာ မေကာင္းမႈကိုလုပ္ကို လုပ္ရမယ္လို႔တြန္းအားေပးတဲ့ အရာျဖစ္လာတယ္။ ျမင္ေအာင္ေျပာရရင္ေတာ့ မတရားတဲ့ဥပေဒေတြကိုျပဌာန္းလိုက္တာပါပဲ။ ဂ်ဴးေတြဟာ ေသြးမသန္႔သူေတြ ေသြးေႏွာေတြ ဒုတိယတန္းစား ႏိုင္ငံ သားေတြလို႔သတ္မွတ္တဲ့ ႏ်ဴရင္ဘတ္ဥပေဒေတြထုတ္ျပန္အၿပီးမွာေတာ့ တရား ဥပေဒဟာ မတရားဥပေဒျဖစ္ခဲ့ၿပီ။


ဒါဟာ ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္ရာဇဝတ္မႈရဲ႕ လမ္းေၾကာင္းေပၚကို ထင္ထင္ရွားရွား တက္လိုက္တာပဲ (ခ်င္ပန္ဇီေတြမွာ ဥပေဒမရွိလို႔ လုပ္ခ်င္ရာလုပ္တယ္။ လူေတြ ကေတာ့ ဥပေဒကို မတရားသျဖင့္အသံုးခ်ၿပီး လုပ္ခ်င္ရာလုပ္တယ္။) ဒါေပမဲ့ ခြဲျခားဖိိႏိွပ္တဲ့ မတရားဥပေဒေတြကိုျပဌာန္းလိုက္တိုင္း လူထုတစ္ရပ္လံုးရဲ႕ မူလအခံမွာရွိေနတဲ့ က်င့္ဝတ္ပိုင္းဆိုင္ရာေစာင့္စည္းမႈေတြဟာ တန္းၿပီးေပ်ာက္ကြယ္ မသြားေသးဘူးရယ္။ ဥပမာ-နာဇီေတြကို ဆန္႔က်င္တဲ့ ဂ်ာမန္ပညာတတ္ေတြရွိေသးတယ္။ ဂ်ဴးေတြအေပၚမွာ လူမ်ိဳးေရးမုန္းတီးစိတ္ ရွိႏိုင္ေသာ္လည္းပဲ အဲဒီဂ်ာမန္ပညာတတ္ ေတြဟာ ဟစ္တလာရဲ႕လမ္းစဥ္ကို အျပည့္အဝေထာက္ခံေနတာမ်ိဳးမဟုတ္ဘူး။
အဲဒီပညာတတ္ေတြကို အသံမထြက္ႏိုင္ေအာင္၊ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းက ဖယ္က်ဥ္သြားေအာင္ နာဇီေတြဟာစနစ္တက်လုပ္ခဲ့တယ္။ နာဇီေတြကိုဆန္႔က်င္ တဲ့ ဂ်ာမန္သတင္းစာဆရာေတြ၊ ပညာတတ္ေတြဟာ သံဆူးႀကိဳးကာစခန္းေတြ ထဲကို ေရာက္ကုန္တယ္။ နာဇီေတြကိုေထာက္ခံတဲ့ ပညာတတ္ေတြဟာ ရာထူးေတြတိုးရတယ္။ ပညာေရးအခြင့္အလမ္းေတြပိုရတယ္။ “ေသြးေႏွာေတြကို ႏွိပ္ကြပ္ေပးတာဟာ ႏိုင္ငံေတာ္ကို အလုပ္အေကၽြးျပဳတာပဲ။ ဒီလိုလုပ္ေပးတဲ့သူေတြကို ႏိုင္ငံေတာ္က ျပန္လည္ေစာင့္ေရွာက္တယ္”ဆိုတာက နာဇီေတြအတြက္လ်ွိဳ႕ဝွက္ညႊန္ၾကားခ်က္ မဟုတ္ေတာ့ဘူး။ ဒါဟာ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းမွာရွိတဲ့ ေစာင့္စည္းအပ္တဲ့က်င့္ဝတ္ေတြကို ကိုယ္က်ိဳးစီးပြားနဲ႔ ခ်ိတ္ဆက္ၿပီးဖ်က္ဆီးပစ္တာပဲ။

အပိုင္း (၃)

လူေတြကိုအုပ္စုလိုက္ကိုင္တြယ္ျခင္း
——————————————-


ဒါကေတာ့ အေတာ္ရႈပ္ေထြးတဲ့အပိုင္းဗ်။ အာဏာပိုင္နဲ႔ လူထုၾကားမွာ အျပန္အလွန္သက္ေရာက္မႈရွိတဲ့ ကိစၥဗ်။
ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္ရာဇဝတ္မႈက်ဴးလြန္တဲ့ အာဏာပိုင္ေတြဟာ လက္နက္အားကိုးၿပီးတက္လာတဲ့ စစ္အာဏာရွင္ေတြလည္းျဖစ္ႏိုင္သလို ေတာ္လွန္ေရး ကေနတဆင့္ အာဏာရလာတဲ့ အာဏာရွင္ေတြလည္းျဖစ္ႏိုင္တယ္။ အဲ…! ေရြးေကာက္ပြဲကေနတက္လာတဲ့ အစိုးရေတာင္ျဖစ္ႏိုင္ေသးသဗ်ာ။ ဟစ္တလာဟာ ေရြးေကာက္ပြဲကေနတက္လာတဲ့အာဏာရွင္ဗ်။ (မဲလိမ္တာရယ္၊ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕သံုးၿပီး ျခိမ္းေျခာက္မဲယူတာ ေတြေတာ့ နာဇီေတြဟာ လုပ္ခဲ့တယ္။) ဒီေတာ့ ဟစ္တလာကို ေရြးေကာက္လိုက္တဲ့ ဂ်ာမန္လူထု ကိုယ္တိုင္ ကလည္း အနည္းနဲ႔အမ်ားေတာ့ လူမ်ိဳးေရးမုန္းတီးစိတ္ ရွိၿပီးသားပဲ။ ဒါေပမဲ့ ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္ဆို္တာလူမ်ိဳးေရးမုန္းတီးစိတ္ရွိရံုနဲ႔တင္ က်ဴးလြန္ျဖစ္တဲ့ ရာဇဝတ္မႈမ်ိဳး မဟုတ္ဘူးဗ်။
လူမ်ိဳးေရးမုန္းတီးစိတ္ကို အေျခခံထားၿပီး တရားဥပေဒယိုယြင္းျခင္း၊ မတရားဥပေဒျပဌာန္းက်င့္သံုးျခင္း၊ ေငြကုန္ေၾကးက်ခံ စည္း႐ံုးလႈံ႕ေဆာ္ျခင္း ကေန သတ္ျဖတ္ဖို႔ေနရာအေဆာက္အဦတည္ေဆာက္ျခင္း၊ လက္မရြံ႕တပ္ဖြဲ႕ ဖြဲ႕စည္းျခင္းေတြထိ အခ်ိန္ယူ အကြက္ခ်လုပ္ၿပီး အေကာင္အထည္ေဖာ္လို႔ ျဖစ္လာရတဲ့ ရာဇဝတ္မႈႀကီးဗ်။ ဘယ္ေလာက္ထိအခ်ိန္ယူရလဲဆိုေတာ့ တခါတရံ ဆယ္စု ႏွစ္အထိ အခ်ိန္ယူရတယ္ဗ်။ ဂ်င္ႏိုဆို္ဒ္ရာဇဝတ္မႈက်ဴးလြန္တဲ့ အာဏာပိုင္ေတြဟာ သူတို႔ရဲ႕ အာဏာလက္မလႊတ္ရေရးအတြက္ လူထုကို သူတို႔ဘက္မွာရွိေနေအာင္ကိုင္တြယ္ေန ေလ့ရွိတယ္။ အဲဒီလို ကိုင္တြယ္ဖို႔အတြက္ ထပ္ၿပီးအသံုးျပဳတဲ့လက္နက္ကေတာ့ “အေၾကာက္တရား” ပဲဗ်။
လူထုတစ္ရပ္လံုးဟာ အာဏာပိုင္ေတြကို တုန္လႈပ္ေျခာက္ျခားေနၿပီးငါတို႔ရဲ႕အုပ္ခ်ဳပ္သူအျဖစ္ ဒီလူေတြက လြဲလို႔ ကမ႓ာေပၚမွာ ေနာက္ထပ္ေရြးခ်ယ္စရာ မရွိေတာ့ဘူးလို႔ထင္လာရေအာင္ကို ကိုင္တြယ္ထားလိုက္တာမ်ိဳးဗ်ိဳ႕။ “အေၾကာက္တရား”အျပင္ ေနာက္ထပ္သံုးတဲ့လက္နက္တစ္ခုကေတာ့  “ျခိမ္းေျခာက္မႈ”။ ဘယ္လူမ်ိဳးစုကေတာ့ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ရန္သူ၊ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာ ဟာ ထိပါးခံေနရၿပီ စသျဖင့္ အဆက္မျပတ္ျခိမ္းေျခာက္ထားမယ္။ ဥပမာ- ဟစ္တလာက ဂ်ဴးေတြကို လက္ညိဳးထိုးျပၿပီးျခိမ္းေျခာက္တာမ်ိဳး။
မူလကတည္းက လူမ်ိဳးေရးမုန္းတီးမႈရွိၿပီးသားလူထုဆိုရင္ မိမိတို႔ကိုယ္တိုင္ အာဏာပိုင္ေတြရဲ႕နွိပ္ကြပ္ျခင္းကိုခံေနရပါလ်က္ ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္ရာဇဝတ္မႈကို ေထာက္ခံအားေပးမိတဲ့သူေတြအျဖစ္ ဝပ္ဆင္းသြားေလ့ရွိပါတယ္။ လူထု တစ္ရပ္လံုးက ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္ရာဇဝတ္မႈမွာ တိုက္႐ိုက္ပါဝင္တာမဟုတ္ပါဘူး။ ဥပမာ-ဂ်ာမန္အမ်ားစုဟာ ဒုတိယကမ႓ာစစ္ၿပီးမွသာလ်ွင္ ဂ်ဴး ၆ သန္းေက်ာ္ကို ဟစ္တလာသတ္ပစ္ခဲ့ေၾကာင္းကိုသိတာပါ။ ဂ်ာမန္ေတြဟာ ဂ်ဴးေတြကိုမုန္းတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ဟစ္တလာကိုေထာက္ခံတယ္။ ဒါေပမဲ့ အဲဲေလာက္ရက္ ရက္စက္စက္ႀကီးလုပ္လိမ့္မယ္လို႔ မသိၾကဘူး။ သို႔ေသာ္လည္းပဲ ဂ်ာမန္လူ႔အဖြဲ႕ အစည္းဟာ ဟိုလိုေကာ့စ္လုပ္တဲ့ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းအျဖစ္ သမိုင္းတြင္သြားခဲ့ပါၿပီ။ ဘီလူးကို ပုခံုးထမ္းတင္မိတဲ့ လူထုဟာ ဘီလူးရဲ႕ဂုတ္ခြစီးျခင္းကိုခံလိုက္ရတဲ့ပံုစံမ်ိဳးပါ။

ဘယ္လိုေတြကိုင္တြယ္သလဲ
————————————-
အေဝးႀကီးမၾကည့္နဲ႔။ သာေအးေက်ာျပင္ေပၚက အ႐ႈိးရာေတြပဲ ၾကည့္လို႔ ေျပာရမယ္ဗ်။ လူထုဟာ ဘယ္ေလာက္ထိတင္းက်ပ္ျပင္းထန္စြာကိုင္တြယ္ႏွိပ္ကြပ္ခံရတယ္ဆိုတာကေတာ့ ျမန္မာျပည္သူေတြကိုယ္တိုင္က အသိဆံုးပဲ။ ဆန္႔က်င္တဲ့ စကားတစ္ခြန္းမဟလိုက္နဲ႔။ ထလရ နားထဲတန္းေရာက္ ၿပီးသား။ အခ်ိန္မဆိုင္းပဲ လာကုပ္သြားမယ္။ တိုင္းျပည္ရဲ႕ ရွိသမ်ွေသာ အဖြဲ႕ အစည္းတိုင္းမွာ သတင္းေပးေတြက ထိုးေဖာက္ေနရာယူထားမယ္။ ဒါကို intelligence state = ေထာက္လွမ္းေရးႏိုင္ငံေတာ္လို႔ေခၚတယ္။
လြတ္လပ္စြာေျပာေရးဆိုခြင့္ကို လူထုၾကားက်င့္သံုးဖို႔ေနေနသာသာ သာမန္ေက်ာင္းသားေတြခ်ည္း သီးသန္႔စကားေျပာတာမ်ိဳးေတာင္ မလိုလားလို႔ သမဂၢအေဆာက္အဦကို အာဏာသိမ္းခါစ ေစာေစာစီးစီး ဒိုင္းနမိုက္နဲ႔ ေဖာက္ခြဲျဖိဳခ် ထားလိုက္တယ္။ အေဆာက္အဦးကိုျဖိဳခ်ၿပီးေျပာတဲ့ “ဓါးဓါးခ်င္း၊ လွံလွံခ်င္း”ဆိုတဲ့ မိန္႔ခြန္းဟာ အာဏာရွင္ႀကီးေဒါသထြက္လို႔ေျပာတယ္ဆိုတာထက္ပိုတယ္။ အဓိက,ကေတာ့ လူထုရင္ထဲကို အေၾကာက္တရားသြပ္သြင္းဖို႔အတြက္ စိတ္ ပညာအရစနစ္တက် တြက္ခ်က္ၿပီးေျပာတဲ့ မိန္႔ခြန္းမ်ိဳးပါ။
ဒီေနာက္မွာေတာ့ ေက်ာင္းသား၊ လယ္သမား၊ အလုပ္သမား လႈပ္ရွားမႈအားလံုးဟာ ျပင္းထန္ရက္စက္စြာျဖိဳခြဲခံရၿပီး ေတာက္ေလ်ွာက္ေသြးေျမက် ခဲ့တယ္။ တခ်ိဳ႕ေနရာေတြမွာ ညႇိႏႈိင္းေျဖရွင္းလို႔ရနိုင္ပါလ်က္နဲ႔ ေသခ်ာကို က်ည္ဆန္
ကိုပဲေရြးသံုးခဲ့တယ္။ လူထုကို အေၾကာက္တရားနဲ႔ အုပ္စုလိုက္ကိုင္တြယ္တာပါ။ တာဝန္ေက် စပါးေပးသြင္းရျခင္းနဲ႔ ပုတ္လွန္၊ က်ီလွန္စစ္ဆင္ေရး ေတြဟာ လီနင္နဲ႔စတာလင္ေခတ္ လယ္သမားေတြကိုႏွိပ္ကြပ္တာနဲ႔ ပံုစံတူတယ္။ ၁၉၆၂ အာဏာသိမ္းၿပီးခါစမွာ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီကို ဆန္႔က်င္တဲ့ ပညာတတ္ ေတြဟာ မတရားဖိအားေပးခံရၿပီး အလုပ္ထြက္တဲ့သူထြက္၊ ျပဳတ္တဲ့သူျပဳတ္၊ ႏိုင္ငံ ျခားေရာက္သူေရာက္ျဖစ္ကုန္တယ္။ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီကို ေထာက္ခံတဲ့ ပညာတတ္ေတြဟာ ေနရာရတယ္။ [ေနရာရတာမွ မ်ိဳး႐ိုးစဥ္ဆက္လိုက္ကိုရတဲ့ ပညာ တတ္မိသားစု အသိုင္းအဝိုင္းႀကီးေတြျဖစ္လာႀကတယ္။]
စက္႐ံု၊ အလုပ္႐ံုအလုပ္သမားေတြဟာ မတန္တဆနိမ့္ပါးတဲ့လခနဲ႔ အလုပ္လုပ္ရတဲ့ အေနအထားေတြျဖစ္လာတယ္။ ကုန္သည္လူတန္းစားကိုျဖိဳခြဲၿပီး အာဏာသိမ္းေကာင္စီနဲ႔ နီးစပ္သူေတြဟာ ကုန္သြယ္ေရးကိုလက္ဝါးစီးအုပ္တယ္။  ျပည္သူပိုင္သိမ္းျခင္းဟာ အက်ိဳးမဲ့တဲ့အလုပ္ပါလို႔ ကိုယ္တိုင္လုပ္ခဲ့ဖူးၿပီး ဒုကၡေရာက္ေနရတဲ့ စတာလင္ေခတ္လြန္ဆိုဗီယက္က သတိေပးေပမယ့္ စတာလင္ ေခတ္ကလိုကိုင္တြယ္မႈမ်ိဳးကို လုပ္ခ်င္ေနခဲ့တဲ့ ျမန္မာအာဏာပိုင္ေတြဟာ လုပ္ျဖစ္ေအာင္ကိုလုပ္ခဲ့တယ္။
လူတန္းစားတစ္လႊာခ်င္းစီကို သူ႔ပံုစံနဲ႔သူ ကိုင္တြယ္သြားပံုေတြဟာ နာဇီနဲ႔ စတာလင္ေခတ္ဆိုဗီယက္ေတြလုပ္ခဲ့တဲ့ ပံုစံေတြပါပဲ။ အဲဒီကိုင္တြယ္မႈ ပံုစံေတြဟာ ယေန႔ေခတ္အထိ အထိုင္မေျပာင္းေသးဘူးလို႔ ေျပာလို႔ရပါတယ္။ ၁၉၈၈ လူထုအံုၾကြမႈမွာလည္း “စစ္တပ္ဆိုတာပစ္ရင္မွန္ေအာင္ပစ္တယ္” ဆိုတဲ့မိန္႔ခြန္းဟာလည္း “ဓါးဓါးခ်င္း၊ လွံလွံခ်င္း” ဆိုတဲ့မိန္႔ခြန္းလိုပဲ။ လူအုပ္စု စိတ္ပညာအရ တြက္ခ်က္ၿပီးေျပာတဲ့ မိန္႔ခြန္းမ်ိဳးပါ။
ဒါေပမဲ့ ျမန္မာလူထုရဲ႕ နာက်ည္းမႈစိတ္အေနအထားဟာ သူတို႔တြက္ ခ်က္မႈထက္ပိုလြန္သြားခဲ့ပါၿပီ။ စစ္တပ္က ဆႏၵျပသူေတြကိုျဖိဳခြဲရာမွာ ေျခလ်င္တိုက္ပြဲ တစ္ခုကို တိုက္ခိုက္သလို ပစ္ခတ္ျဖိဳခြဲခဲ့တယ္။ အဲဒီေနာက္မွာေတာ့ ျမန္မာလူထုဟာ ၁၉၈၈ မတိုင္ခင္ကထက္ အေၾကာက္တရားေအာက္မွာ ဝပ္ဆင္းသြားပါေတာ့တယ္။

သက္ေရာက္မႈ
——————-
ဒီလို အေၾကာက္တရားေၾကာင့္ ဝပ္ဆင္းသြားျခင္းဟာ ဘယ္လိုသက္ ေရာက္မႈရွိလဲ? အဓိကသက္ေရာက္မႈကေတာ့ လူေတြကို တိရစၧာန္ေတြလို အုပ္စုလိုက္ ကိုင္တြယ္စီမံခြင့္ရသြားတဲ့ အာဏာပိုင္ေတြအေနနဲ႔ သူတို႔လုပ္ခ်င္တဲ့ ခြဲျခားဖိႏွိပ္ေရးမူဝါဒေတြကို ျပန္လွန္စစ္ေၾကာမယ့္သူမရွိတဲ့ အေျခအေနကို ဖန္တီးယူ ႏိုင္ခဲ့တာပါ။ အာဏာပိုင္ေတြဟာ ခြဲျခားဖိႏွိပ္ေရးမူဝါဒေတြကို အရွိန္ျမႇင့္ အေကာင္ အထည္ေဖာ္ရင္း သူတို႔ကိုယ္သူတို႔ တိုင္းျပည္ျပည္ခ်စ္ပုဂၢိဳလ္မ်ားအျဖစ္လည္း ပံုေဖာ္ခြင့္ရခဲ့ပါၿပီ။

အပိုင္း (၄)

အထိေရာက္ဆံုးေသာသင္ၾကားမႈ
————————————–


လူထုဟာ မတရားမႈ အႏိုင္က်င့္မႈေတြကို ရွိသမ်ွအစြမ္းကို အားကုန္ ထုတ္သံုးၿပီး႐ုန္းကန္ ေတာ္လွန္ခဲ့တယ္။ ဒါေပမဲ့ ရက္ရက္စက္စက္ျဖိဳခြဲခံရၿပီး ေနာက္မွာေတာ့ အားကုန္သြားခဲ့ၿပီ။ ကိုယ့္အိမ္ေရွ႕ကလမ္းေပၚမွာတင္ ေထာင္နဲ႔ခ်ီတဲ့လူေတြကို ရက္ရက္စက္စက္ပစ္ခတ္သတ္ျဖတ္ၿပီး ရာဇဝတ္မႈကို က်ဴးလြန္ခဲ့သူေတြဟာ တစံုတရာ အေရးယူျခင္းမခံရဘဲ လြတ္လပ္ေန႐ံုမ်ွမက တိုင္းျပည္ရဲ႕အာဏာကိုပါ စြဲကိုင္ထားႏိုင္သူေတြျဖစ္လာခဲ့ၾကၿပီ။ အဲဒီရာဇဝတ္ေကာင္ေတြရဲ႕ပါးစပ္က အျမဲမျပတ္ေၾကြးေၾကာ္ေနေလ့ ရွိတာကေတာ့ “တိုင္းျပည္ေခ်ာက္ထဲက်ခါနီးမို႔ ကယ္တင္လိုက္ရတယ္။ တိုင္းျပည္ ရဲ႕ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာ က်ဆံုးလုနီးပါးျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ ကယ္တင္လိုက္ရတယ္” ဆိုတာေတြပါ။
ဒါမ်ိဳးေၾကြးေၾကာ္မႈေတြကို ေန႔စဥ္ ႐ုပ္သံ၊ ဗီဒီယို၊ သတင္းစာေတြကတဆင့္ ထုတ္လႊင့္ေနခဲ့ၿပီး အဲဒီထုတ္လႊင့္ေနမႈေတြကို အနွစ္ခ်ဳပ္လိုက္မယ္ ဆိုရင္ေတာ့ “လက္နက္အင္အားႀကီးသူဟာ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာကိုပိုင္ဆိုင္ ခြင့္ရွိၿပီး အခ်ဳပ္အျခာအာဏာကိုကိုင္စြဲထားသူဟာ ဘာမဆိုလုပ္ခြင့္ရွိတယ္” ဆိုတာပါပဲ။
လက္ထဲမွာအာဏာရွိသူဟာ လူေထာင္ခ်ီကို သတ္ျဖတ္ပစ္လည္း တရားဥပေဒအရ အေရးယူမခံရဘူး။ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာနဲ႔ ဘာကိုမဆို ကာကြယ္ထားလို႔ရတယ္ သင္ၾကားေနျခင္းပါ။ ျပည္သူလူထုတစ္ရပ္လံုးခမ်ာ မတရားမႈ အႏိုင္က်င့္မႈေတြကို မလိုလားေသာ္လည္း၊ မႏွစ္သက္ေသာ္လည္း ေအာင့္ခါနမ္းရတဲ့ ဘဝေတြကိုပဲ ရလာခဲ့တယ္။ မတြန္းလွန္ႏိုင္တဲ့အခါမွာ လိုက္ေလ်ာညီေထြေနဖို႔ ပဲျဖစ္လာရတဲ့သေဘာပါ။
လမ္းေဘးက ေခါင္းရြက္ဗ်က္ထိုးေစ်းသည္ေလးဟာ စည္ပင္ရဲ႕ မတရားအႏိုင္က်င့္မႈကိုခံရသလို တကၠသိုလ္ကပါေမာကၡဟာလည္း သူ႔ေလာက္ပညာ မတတ္တဲ့ အာဏာပိုင္ေရွ႕မွာ ေခါင္းငံု႔ေနရၿပီ။ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ အလႊာတိုင္း အလႊာတိုင္းဟာ လက္နက္အင္အားႀကီးသူကသာလ်ွင္ အႏိုင္ရတယ္ဆိုတာကို ေန႔စဥ္ဘဝမွာ နဖူးေတြ႕ဒူးေတြ႕ ရင္ဆိုင္ေတြ႕ႀကံဳရတယ္။
အေတြ႕အႀကံဳဟာ ဆရာေကာင္းဆိုတဲ့အတိုင္း လူတိုင္းလူတိုင္းဟာ “အင္အားရွိရင္မတရားလုပ္လည္းဘာမွမျဖစ္၊ အင္အားရွိသူဟာ ဘာမဆိုလုပ္ခြင့္ ရွိတယ္”လို႔ ေန႔စဥ္နဲ႔အမ်ွ သင္ယူေနၾကရၿပီ။ ကိုယ္တိုင္မတရားမႈကို မႀကိဳက္လို႔ ဆန္႔က်င္ေတာ္လွန္ခဲ့ေပမယ့္ အေျခအေနရ လက္ခံတဲ့အေနအထားျဖစ္လာၿပီ။
ၾကပ္တည္းတဲ့ေခတ္အေျခအေနအရ အျမီးက်က္အျမီးစား ေခါင္းက်က္ ေခါင္းစားျခင္းဟာ လုပ္ခြင့္ရွိတယ္။ လုပ္လို႔ရတယ္ဆိုတဲ့ ခံယူခ်က္ဟာ လူတန္းစားအလႊာတိုင္းမွာ ေနရာယူလာၿပီး လူ႔အဖြဲ႕အစည္းတစ္ရပ္လံုးကို က်င့္ဝတ္ သိကၡာမဲ့ေသာအဖြဲ႕အစည္းအျဖစ္ တစ္စတစ္စ ပံုသြင္းေနတဲ့ကာလေပါ့ဗ်ာ။ မတရားဖိႏွိပ္မႈကို ဆန္႔က်င္သူေတြဟာ ဒုကၡေရာက္ရတာမို႔ မိမိတို႔ရဲ႕ သားသမီးမ်ားကိုလည္း “အာဏာပိုင္အဖြဲ႕အစည္းကိုေတာ့ ဘယ္ေတာ့မွ မဆန္႔ က်င္ေလနဲ႔၊ ဒုကၡေရာက္သြားလိမ့္မယ္” လို႔ပဲ ေျပာၾကားေနရၿပီ။

မခ်စ္ေသာ္လည္း ေအာင့္ခါနမ္းျခင္းမွသည္ ယုယပိုက္ေထြးျခင္းဆီသို႔
————————————————————————
အဲဒီလို မတရားမႈကို ေခါင္းငံု႔ခံဖို႔ပဲ သင္ၾကားလာလိုက္တာ မ်ိဳးဆက္ ၄ ဆက္ေလာက္ရွိလာေသာအခါ အဲဒီလူ႔အဖြဲ႕အစည္းဟာ “အင္အားႀကီးသူက အင္အားငယ္သူကို ႀကိဳက္သေလာက္အႏိုင္က်င့္ခြင့္ရွိတယ္၊ ဒါဟာ ေမြးရာပါ အခြင့္ အေရးပဲ”လို႔ ယူဆလာၾကၿပီ။ အဆင့္ဆင့္ ႀကီးႏိုင္ငယ္ညႇဥ္းလုပ္ရပ္ေတြနဲ႔သာ ေန႔စဥ္လည္ပတ္တဲ့ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းျဖစ္လာရၿပီ။ မတရားမႈေတြကို ဆန္႔က်င္ေတာ္လွန္ျခင္း၊ ႐ံႈးနိမ့္ရျခင္း၊ မႏိုင္၍ သည္းခံ ရျခင္းမွသည္ မတရားမႈေတြကို ခံုမင္ႏွစ္သက္ေသာ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းအျဖစ္ ေျပာင္းလဲသြားခဲ့ေခ်ၿပီ။ ဒီလို ေျပာင္းလဲသြားျခင္းဟာ ႐ုတ္တရက္ ေျပာင္းလဲသြား တာမဟုတ္ပဲ မ်ိဳးဆက္နဲ႔ခ်ီၿပီး တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ ေျပာင္းလဲလာျခင္းျဖစ္တဲ့အတြက္ ေတာ္တန္႐ံုနဲ႔ သတိမူမိဖို႔ မလြယ္ေတာ့ဘူး။ ျပဳျပင္ဖို႔ဆိုတာ သာေတာင္ ခက္ခဲသြားၿပီ။

အသံုးခ်ခံလူထု
——————-
အာဏာပို္င္ေတြအတြက္ကေတာ့ ဒီလိုလူ႔အဖြဲ႕အစည္းမ်ိဳးကို အင္မတန္မွ သေဘာက်တာေပါ့ဗ်ာ။ သူတို႔က်ဴ းလြန္ခဲ့တဲ့ ရာဇဝတ္မႈႀကီးေတြကို လူေတြက မသိၾကေတာ့ဘူး။ လူေရွ႕သူေရွ႕မွာပဲ လူေထာင္ခ်ီကို သတ္ျဖတ္ပစ္ခဲ့လည္း သူတို႔ကို အေရးယူမယ့္သူမရွိဘူး။ လက္ထဲမွာအာဏာရွိရင္ ရာဇဝတ္ေဘးေျပးလြတ္တယ္ဆိုတဲ့ ေမာက္မာ စိတ္ေတြ ႀကီးသထက္ႀကီးလာခ်ိန္ေပါ့။ အဲဒီေမာက္မာတဲ့စိတ္ကိုအေျခခံၿပီး ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္ရာဇဝတ္မႈႀကီးေတြကို ဆက္လက္က်ဴးလြန္ၾကေတာ့တာေပါ့ဗ်ာ။
“တစ္ႏိုင္ငံလံုးကိုေတာင္ ျငိမ္ဝပ္ပိျပားသြားေအာင္လုပ္ႏိုင္တဲ့ ငါတို႔ဟာ လူနည္းစုေတြကို ဘာေၾကာင့္မ်ိဳးမျဖဳတ္နိုင္ရမွာလဲ”ဆိုတဲ့မာနေတြ တလူလူ တက္လာတာေပါ့ဗ်ာ။ ဒီအခ်ိန္မွာ အာဏာပိုင္ေတြ ဆက္လုပ္တဲ့အလုပ္ေတြကေတာ့
၁။ ပစ္မွတ္ရွာေဖြျခင္း
၂။ အေၾကာင္းျပခ်က္ ရွာေဖြျခင္း
၃။ နည္းလမ္းရွာေဖြျခင္း
၄။ က်ဴးလြန္ျခင္း
တို႔ပါပဲ။
အဆင့္တိုင္းအဆင့္တိုင္းမွာ အာဏာပိုင္ေတြဟာ သူတို႔နင္းေျခဖိႏွိပ္ကိုင္တြယ္ထားတဲ့လူထုကို ေရွ႕ထုတ္သံုးၿပီး သူတို႔လုပ္တဲ့ ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္ရာဇဝတ္ မႈႀကီးဟာ လူထုဆႏၵနဲ႔အညီ ျပဳလုပ္ရျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း ပံုေဖာ္ေလ့ရွိပါတယ္။

အပိုင္း (၅)

ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္ရာဇဝတ္မႈ၏ထူးျခားခ်က္
—————————————


ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္ရာဇဝတ္မႈဟာ လူမ်ိဳးစုတစ္စုက ေနာက္လူမ်ိဳးစုတစ္စုကို မုန္းတီးေန႐ံုသပ္သပ္နဲ႔ ျဖစ္လာတာမဟုတ္ဘူး။ တိုင္းျပည္ရဲ႕ အထြတ္အထိပ္အခ်ဳပ္အျခာအာဏာကိုစြဲကိုင္ထားသူ ေတြကိုယ္တိုင္က ေငြေၾကး၊ လူအင္အား၊ အခ်ိန္အကုန္အက်ခံၿပီး စနစ္တက် စီမံကိန္းဆြဲၿပီး က်ဴးလြန္လို႔ျဖစ္လာရတဲ့ ရာဇဝတ္မႈပါ။ ဒါဆို အာဏာပိုင္ေတြက က်ဴးလြန္တာပဲ။ သာမန္ျပည္သူလူထုရဲ႕အခန္းက႑က ရွိမွမရွိဘဲလို႔ ေျပာလို႔ ရသလား? အဲလိုေတာ့ ေျပာမရဘူး။ ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္ရာဇဝတ္မႈကို တိုက္႐ိုက္က်ဴးလြန္ သူေတြဟာ အာဏာပိုင္ေတြျဖစ္ေသာ္လည္း အဲဒီအာဏာပိုင္ေတြဟာ ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္ လုပ္ဖို႔ သာမန္လူထုရဲ႕ အားေပးေထာက္ခံမႈကိုေတာ့ လိုကိုလိုအပ္တယ္။ အနည္း ဆံုးအဆင့္ သာမန္လူထုရဲ႕ စိတ္ထဲကေနႀကိတ္ၿပီးေထာက္ခံေနမႈကိုေတာ့ လိုအပ္တယ္။
ပါးစပ္က ထုတ္မေျပာေသာ္လည္း “ေကာင္းတယ္။ အဲဒီလူမ်ိဳးေတြကို ႏွိပ္ကြပ္ေနတာမွန္တယ္” လို႔ စိ္တ္ထဲကေန ႀကိတ္ၾကည္ႏူးၿပီး လိုလားေနတာမ်ိဳး သာမန္ျပည္သူေတြၾကားမွာ ျဖစ္ေပၚေနဖို႔လိုအပ္တယ္။ ဒါဟာ ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္ ရာဇဝတ္မႈမွာ ျပည္သူလူထုပါဝင္မႈပံုစံရဲ႕ အနိမ့္ဆံုးအဆင့္ပဲ။ ဒီလိုပါဝင္မႈမ်ိဳးျဖစ္ေပၚလာေရးအတြက္ ေရွ႕မွာေရးခဲ့တဲ့ နင္းေျခဖိႏွိပ္ ကိုင္တြယ္ခံထားရတဲ့လူထုဟာ ေရခံေျမခံေကာင္းပဲ။ အေၾကာက္တရားနဲ႔ဖိႏွိပ္ၿပီး လြတ္လပ္စြာေျပာေရးဆိုခြင့္မရွိတဲ့ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းဟာ အာဏာပိုင္ေတြရဲ႕ အသံုးခ်ခံျဖစ္ဖို႔ ပိုလြယ္ကူပါတယ္။

ထၾကြေသာင္းက်န္းျခင္းမဟုတ္ေသာ ေထာက္ျပေျပာဆိုျခင္း
—————————————————————-
ဒီမိုကေရစီရင့္က်က္ခိုင္မာၿပီး လြတ္လပ္စြာေျပာဆိုခြင့္ကို ကာလၾကာ ရွည္စြာက်င့္သံုးတဲ့ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းမွာေတာ့ အာဏာပိုင္ေတြလုပ္သမ်ွကို လူထုတစ္ရပ္လံုးက တစ္လံုးတစည္းတည္း ေထာက္ခံတယ္ဆိုတာမ်ိဳးက အင္မတန္
မွရွားပါတယ္။ အဲလိုလူ႔အဖြဲ႕အစည္းမွာေတာ့ တစ္စုမဟုတ္တစ္စုက အာဏာပိုင္ေတြကို “မင္းတို႔လုပ္တာရာဇဝတ္မႈေနာ္။ တစ္ခ်ိန္ခ်ိန္မွာ ဥပေဒအရ အေရးယူခံရမွာေနာ္” လို႔ တစ္ျပည္လံုးၾကားေအာင္ အသံျပဲျပဲနဲ႔ ေအာ္ေနပါလိမ့္မယ္။ အာဏာပိုင္ေတြဟာ ျပည္သူလူထုတစ္ရပ္လံုးကို ျငိပ္ဝပ္ပိျပားသြား ေအာင္ လုပ္လို႔မရတဲ့အတြက္ ဒီမိုကေရစီရင့္က်က္ခိုင္မာတဲ့ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းမွာ ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္ျဖစ္ဖို႔ဆိုတာ အေတာ္ခဲယဥ္းသြားပါတယ္။ ဥပမာ-အေမရိကန္ျပည္ ေထာင္စုမွာျဖစ္ခဲ့တဲ့ လူျဖဴလူမည္းျပႆနာကို ၾကည့္ရေအာင္ပါ။ လူမည္းေတြဟာ လူျဖဴေတြနဲ႔အတူ ဘက္စ္ကားအတူစီးခြင့္မရွိ။ လူျဖဴ တက္တဲ့ဘုရားေက်ာင္းကို လူမည္းတက္ခြင့္မရွိ။ လူျဖဴေတြထိုင္တဲ့ဆိုင္မွာ လူမည္း
ေတြထိုင္ခြင့္မရွိဆိုတဲ့အထိကို ခြဲျခားဖိႏွိပ္မႈေတြက ျပင္းထန္ပါတယ္။ ဒါေတြဟာ ၁၉၇၀ ပတ္ခ်ာလည္ႏွစ္ေတြအထိကို ျဖစ္ခဲ့တာပါ။ ဆန္းစစ္ၾကည့္ရင္ လူျဖဴလူမဲခြဲျခားမႈဟာ ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္ရာဇဝတ္မႈရဲ႕
အဆင့္ ၁၀ အနက္က အဆင့္ ၆ ျဖစ္တဲ့ polarization အဆင့္ထိကိုေရာက္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွာ ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္ရဲ႕အျပင္း ထန္ဆံုး အဆင့္ျဖစ္တဲ့ extermination အစုလိုက္အျပံဳလိုက္ သတ္ျဖတ္တဲ့ အဆင့္ကို ေရာက္မသြား ခဲ့ပါဘူး။
အဲလိုမေကာင္းတဲ့အဆင့္ ေတြကို တက္မသြားဘဲ လူျဖဴလူမဲျပႆနာကို ေျဖရွင္းႏိုင္ခဲ့ၿပီး ကၽြန္ေတာ္တို႔မ်က္စိေရွ႕မွာတင္ လူမဲေသြးပါတဲ့ အိုဘားမားဟာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ သမၼတျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုအေနနဲ႔ ဒီလိုေျဖရွင္းႏိုင္ျခင္းရဲ႕ အဓိကအေၾကာင္းရင္းထဲကတခုကေတာ့ အေမရိကန္ျပည္သူေတြရဲ႕ လြတ္လပ္စြာေျပာေရးဆိုခြင့္ပါပဲ။ လူမည္းေတြအေပၚဒီလို ခြဲျခားဖိႏွိပ္ျခင္းေတြဟာ “ရာဇဝတ္မႈ ေျမာက္တဲ့လုပ္ရပ္ေတြျဖစ္ေၾကာင္း၊ တရာမ်ွတမႈမရွိတဲ့ကိစၥျဖစ္ေၾကာင္း” ေထာက္ျပေျပာဆိုတဲ့ အေမရိကန္လူျဖဴ သတင္းစာဆရာေတြ၊ ဂ်ာနယ္လစ္ေတြ၊ ေရွ႕ေနေတြ၊ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြရဲ႕ စကားသံေတြ ေဆာင္းပါးေတြဟာ ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္ ရာဇဝတ္မႈကို တားဆီးခဲ့ပါတယ္။

ကိုယ့္ထမင္းကိုယ္စားၿပီး တပါးအလုပ္ဝင္လုပ္ေပးသူမ်ားေၾကာင့္
———————————————————————
ကိုယ့္ထမင္းကိုယ္စားၿပီး ကိုယ္တိုင္လည္း လူျဖဴျဖစ္ပါလ်က္ လူမည္း ေတြအတြက္ တိုက္ပြဲဝင္ေပးတဲ့သူေတြဟာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုကို စူပါ ပါဝါႏိုင္ငံအျဖစ္ ဆက္လက္တည့္တံ့ေအာင္ျမင္ေစခဲ့တာပါ။ အေမရိကန္ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းနဲ႔ ဆန္႔က်င္ဖက္ ဆိုဗီယက္လူ႔အဖြဲ႕အစည္းမွာေတာ့ အာဏာရွင္စတာလင္ရဲ႕ deportation ကို ဆန္႔က်င္ေထာက္ျပတဲ့သူ မရွိခဲ့ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္ရဲ႕အျပင္းထန္ဆံုးအဆင့္ အစုလိုက္အျပံဳလိုက္ သတ္ျဖတ္မႈေတြျဖစ္ေပၚခဲ့ၿပီး လူမ်ိဳးစုတိုင္းရဲ႕ရင္ထဲမွာ နာက်ည္းမႈဒဏ္ရာေတြ ကိန္းေအာင္းခဲ့ရပါတယ္။
“လူမ်ားစုျဖစ္တဲ့ ႐ုရွားေတြကိုယ္တိုင္လည္း အာဏာရွင္ေတြရဲ႕ ႏွိပ္ကြပ္မႈခံေနရတာပဲ” လို႔ မ်ွေခ်ခ်လို႔မရပါဘူး။ လူနည္းစုေတြရဲ႕ ျပင္းျပနာၾကည္းဖြယ္ရာစိတ္ဒဏ္ရာဟာ အခါအခြင့္သင့္ခ်ိန္မွာ ဆိုဗီယက္ျပည္ေထာင္စု ကေန ခြဲထြက္ဖို႔ ျဖစ္သြားခဲ့ပါတယ္။ စူပါပါဝါ ဆိုဗီယက္႐ုရွားဟာ အစိတ္အမႊာအမႊာ ျပိဳကြဲထြက္သြားပါေတာ့တယ္။ “မေကာင္းမႈကို လုပ္တဲ့သူေတြေၾကာင့္ လူ႔အသိုင္းအဝိုင္းပ်က္စီးသြား တာမဟုတ္ဘူး။ အဲဒီမေကာင္းမႈလုပ္ေနတာကို မတားဆီးဘဲ မဆိုင္သလိုေန တဲ့သူေတြေၾကာင့္သာ လူ႔အသိုင္းအဝိုင္းပ်က္စီးရတယ္” ဆိုတဲ့စကားကိုပဲ ထပ္ၿပီးအမွတ္ရစရာပါ။

 

အပိုင္း (၆)

လူထုတစ္ရပ္လံုးကို လက္ခုပ္ထဲကေရလို လုပ္ႏိုင္ၿပီးတဲ့ေနာက္မွာေတာ့ အာဏာပိုင္ေတြဟာ ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္ရာဇဝတ္မႈက်ဴးလြန္ရာမွာ အဆင့္ဆင့္အသံုးခ်ပါ ေတာ့တယ္။

အဆင့္ – ၁ = ပစ္မွတ္ရွာေဖြျခင္း
—————————————-
တကယ္ေတာ့ အာဏာပိုင္ေတြရဲ႕ စိတ္ကူးစိတ္သန္းထဲမွာ သူတို႔နဲ႔ ဘာသာမတူ လူမ်ိဳးမတူသူအားလံုးဟာ ပစ္မွတ္ပါပဲ။ ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္ျဖစ္ပြားပံုအဆင့္ ၁၀ ဆင့္အနက္က ပထမ အဆင့္ျဖစ္တဲ့ classification=အမ်ိဳးအစားခြဲျခားျခင္းနဲ႔ ဒုတိယအဆင့္ျဖစ္တဲ့ symbolization = တံဆိပ္ကပ္ျခင္းေတြဟာ သာမန္လူသားသဘာဝေတြျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေကာင္းတဲ့သဘာဝေတြမဟုတ္လို႔ ႀကီးထြားက်ယ္ျပန္႔မလာေအာင္ထိန္းခ်ဳပ္ထားရပါတယ္။
ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္ရာဇဝတ္မႈက်ဴးလြန္တဲ့ အာဏာပိုင္ေတြကေတာ့ သူတို႔နဲ႔လူမ်ိဳးမတူ၊ ဘာသာမတူတဲ့ လူမ်ိဳးစုေတြအားလံုးအေပၚမွာ အတန္းအစားခြဲျခား ျခင္းနဲ႔ တံဆိပ္ကပ္ျခင္းေတြကို ႀကီးထြားသည္ထက္ႀကီးထြားေအာင္ လုပ္ထားေလ့ရွိပါတယ္။ အဲလိုအာဏာပိုင္ေတြအုပ္ခ်ဳပ္တဲ့တိုင္းျပည္မွာ လူနည္းစုဘာသာ ဝင္ေတြ လူမ်ိဳးစုငယ္ေတြဟာ ေနရာတိုင္းေနရာတိုင္းမွာ အနည္းနဲ႔အမ်ား ခြဲျခား ဆက္ဆံျခင္းကို ခံေနရေလ့ရွိပါ။ အဲလို ခြဲျခားဆက္ဆံခံေနရတဲ့ လူနည္းစုထဲမွာမွ အင္အားအနည္းဆံုး လို႔ အာဏာပိုင္ေတြကယူဆထားတဲ့ လူမ်ိဳးစုဟာ ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္ရဲ႕ အျပင္းထန္ဆံုး အဆင့္အျဖစ္တဲ့ အစုလိုက္အျပံဳလိုက္သတ္ျဖတ္ခံရတဲ့ ငရဲခန္းေတြနဲ႔ ႀကံဳေတြ႕ရတာပါ။ က်န္တဲ့လူမ်ိဳးစုငယ္ေတြကေတာ့ အာဏာပိုင္ေတြက ေသြးတိုးစမ္းၿပီး လုပ္လို႔ရသေလာက္လုပ္တာကိုခံေနရင္းနဲ႔ dehumanization လူအျဖစ္မွ တဆင့္နိမ့္သူမ်ားအျဖစ္ သတ္မွတ္ဆက္ဆံခံေနရတာမ်ိဳးေတြ၊ polarization ေထာင့္စြန္းတစ္ဖက္ကို တြန္းပို႔ေဂ်ာင္ပိတ္ခံေနရတာမ်ိဳးေတြ ေတြ႕ႀကံဳခံစားေနရေလ့ရွိပါတယ္။

သတင္းစကားဆင့္ဆိုျခင္း
——————————-
အတန္းအစားခြဲျခားျခင္းနဲ႔ တံဆိပ္ကပ္ျခင္းေတြအၿပီးမွာေတာ့ ပစ္မွတ္ထားခံရတဲ့ လူမ်ိဳးစုနဲ႔ပတ္သတ္ၿပီး အမုန္းတရားေဟာတဲ့အဖြဲ႕ေတြကို အာဏာပိုင္ ေတြကိုယ္တိုင္က လႊတ္ေပးထားတာ၊ တိုက္႐ိုက္အားေပးအားေျမွာက္လုပ္တာ ေတြ ဆက္ျဖစ္လာပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ သာမန္ျပည္သူလူထုကို အဲဒီလို ေသြးထိုးေပး႐ံုနဲ႔ ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္ျဖစ္မလာေသးပါဘူး။ “အဲဒီလူမ်ိဳးစုကို တိုအစိုးရကိုယ္တိုင္က ပစ္မွတ္အျဖစ္ သတ္မွတ္ထားတယ္ေဟ့” ဆိုတဲ့ သတင္းစကားကို ထပ္ၿပီးခိုင္ခိုင္မာမာ လူထု ၾကားအျမင္ရွင္းသြားေအာင္ထပ္လုပ္ရေလ့ရွိပါတယ္။
ဥပမာ အားျဖင့္ -အရင္က မွတ္ပံုတင္လုပ္ဖို႔သြားရင္ မွတ္ပံုတင္႐ံုးမွာပဲေသြးေနွာလို႔ ခြဲျခားခံရမယ္။ ဒါေပမဲ့ ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္လုပ္ဖို႔ ပစ္မွတ္အျဖစ္သတ္မွတ္ထားၿပီဆိုရင္ ေတာ့ အဲလိုခြဲျခားမႈေတြကို လူထုၾကားမွာတင္ ေပၚတင္က်င့္သံုးတာမ်ိဳး အစိုးရ ကိုယ္တိုင္က လုပ္လာမယ္။ ေက်ာင္းေတြမွာ ဆိုင္းဘုတ္ေထာင္ထားမယ္ “ေသြးေႏွာေတြကို မွတ္ပံုတင္ လုပ္မေပးပါ” ဒါဟာ ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္ရဲ႕ polarization အဆင့္ကို အေကာင္ အထည္ေဖာ္တာပါ။
ဒီလို ေက်ာင္း၊ ေစ်းလိုေနရာေတြမွာ ခြဲျခားဖိႏွိပ္တဲ့မူဝါဒက်င့္သံုး ေၾကာင္းေၾကျငာျခင္းဟာ သာမန္လူထုႀကီးကို ရွင္းလင္းတဲ့ သတင္းစကားကို ေပးလိုက္ျခင္းပါပဲ။ ဘာသတင္းစကားလဲဆိုေတာ့ “အဲဒီလူမ်ိဳးကို အဲဒီလူ႔အဖြဲ႕ အစည္းကို ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္လုပ္ဖို႔ ပစ္မွတ္ထားတယ္ေဟ့” ဆိုတဲ့သတင္းစကားပါပဲ။ ဒီအခ်ိန္မွာ သာမန္လူထုၾကားထဲကေနၿပီးေတာ့ “မင္းတို႔ အဲလိုခြဲျခားတာေတာ့ မေကာင္းပါဘူးကြာ” လို႔ ခိုင္ခိုင္မာမာထြက္ေျပာတဲ့သူေတြရွိတယ္ဆိုရင္ အာဏာ ပိုင္ေတြအေနနဲ႔ ေရွ႕ဆက္တက္ဖို႔ ခက္သြားေလ့ရွိပါတယ္။ အေၾကာက္တရားနဲ႔ ေတာက္ေလ်ွာက္နင္းေခ်ခံထားရတဲ့ လူထုမ်ိဳးဆိုရင္ေတာ့ အဲလိုထြက္ေျပာေပးေလ့မရွိပါဘူး။ အမုန္းတရားကို အေျခခံၿပီး စိတ္ထဲကေန ဒီလိုခြဲျခားဖိႏွိပ္မႈေတြကို ႀကိတ္ႀကည္ႏူးေနတာမ်ိဳး အဲဒီထက္ ျပင္းထန္တဲ့သူေတြဆိုရင္ ေပၚတင္ေထာက္ခံတာမ်ိဳးပါ လုပ္ေလ့ရွိပါတယ္။ ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္ရာဇဝတ္မႈမွာ polarization အဆင့္ဟာ turning point ပါပဲ။ ဒီ point မွာ ဆိုင္ရာလူထုႀကီးထဲကသူတခ်ိဳ႕က ဝင္ေရာက္ေထာက္ျပေျပာဆိုလိုက္ရင္ ေနာက္ျပန္ဆုတ္ႏိုင္ေသးပါတယ္။ အဲလိုေထာက္ျပတဲ့သူေတြမရွိဘူးဆိုရင္ေတာ့ ေရွ႕ဆက္တိုးလို႔ ဆိုး သထက္ဆိုးတဲ့ ငရဲခန္းေတြလာပါေတာ့တယ္။ အာဏာရွင္စနစ္နဲ႔ ဖိနိွ္ပ္ခံရတဲ့ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းမွာေတာ့ အဲလို ေထာက္ျပေျပာဆိုမည့္သူေတြ ေပၚမလာႏိုင္ပါဘူး။ ေပၚလာခဲ့ရင္လည္း သူတို႔အသက္ အႏၲရာယ္လံုျခံဳေရးထိခိုက္တာကေန ဘဝတက္လမ္းပိတ္တာမ်ိဳး၊ မိတ္ပ်က္တာ မ်ိဳးျဖစ္ေလ့ရွိတဲ့အတြက္ ဘယ္သူကမွ အမုန္းခံၿပီးေထာက္ျပေျပာဆိုတာမ်ိဳး လုပ္ ေလ့မရွိေတာ့ပါဘူး။ အဲဒီအစား ေရစံုေမ်ွာလိုက္တဲ့သူ၊ ခြင့္သာခိုက္မွာအျမတ္ဝင္ထုတ္သူေတြပဲ ေပၚလာေလ့ရွိပါတယ္။

အပိုင္း (၇)

အဆင့္ – ၂ = အေၾကာင္းျပခ်က္ရွာေဖြျခင္း
————————————————-


တကယ့္အစစ္အမွန္အေၾကာင္းရင္းကေတာ့ လူမ်ိဳးစုငယ္ေတြကို အႏိုင္က်င့္ခ်င္တဲ့စိတ္ပါပဲ။
ဒါေပမဲ့ သာမန္လူထုႀကီးကို လႈံ႔ေဆာ္ရာမွာ အာဏာပိုင္ေတြအေနနဲ႔ “လူမ်ိဳးစုငယ္ေတြကို အႏိုင္က်င့္ၾကစို႔ေဟ့” လို႔ သြားေအာ္လို႔မရပါဘူး။ သာမန္ လူထုဆိုတာ ေန႔စဥ္ ကိုယ့္စားဝတ္ေနေရးကိစၥကိုသာ ဦးစားေပးတာပါ။ အဲဒီလိုသာမန္လူထုႀကီးကိုလႈံ႕ေဆာ္ရာမွာ “တို႔တိုင္းျပည္ရဲ႕ စီးပြားေရးကို အဲဒီလူမ်ိဳးေတြက လက္ဝါးႀကီးအုပ္ထားတယ္ေဟ့” လို႔ စတင္လႈံ႔ေဆာ္ေလ့ရွိပါတယ္။ အာဏာရွင္စနစ္ရဲ႕ဖိနွိပ္မႈေအာက္မွာဆင္းရဲၾကပ္တည္းေနရတဲ့ သာမန္လူထုရဲ႕ေဒါသကို လူနည္းစုေတြအေပၚလမ္းေၾကာင္းေဖာက္ေပးတဲ့ ဒီ လႈံ႕ေဆာ္သံဟာ ရာစုႏွစ္နဲ႔ခ်ီၿပီး မ႐ိုးႏိုင္ေသးဘဲ ထိေရာက္ေနပါေသးတယ္။
အာဏာရွင္ေတြေမြးထားတဲ့ ခ႐ိုနီလူတန္းစားမွာ လူမ်ိဳးစံု၊ ဘာသာစံု ပါေလ့ရွိၿပီး အဲဒီထဲကမွ ပစ္မွတ္ထားတဲ့အုပ္စုနဲ႔ လူမ်ိဳးဘာသာတူတဲ့ ခ႐ိုနီကို အေပၚကလႈံ႕ေဆာ္သံနဲ႔ အခ်ိန္ကိုက္ပြဲထုတ္ၿပီး လူထုေရွ႕မွာ လႈံ႕ေဆာ္တဲ့ စကားမွန္ေၾကာင္း သက္ေသထူပါေသးတယ္။ ဟစ္တလာကိုယ္တိုင္သည္ပင္လ်ွင္ ဂ်ဴးေသြးပါတဲ့သူေဌးေတြနဲ႔ မကင္းရာမကင္းေၾကာင္း ျဖစ္ခဲ့ပါေသးတယ္။

ေနာက္ထပ္ အေၾကာင္းျပခ်က္တစ္ခု
—————————————–
လူထုကို စားဝတ္ေနေရးနဲ႔ခ်ိတ္ဆက္ၿပီး လႈံ႕ေဆာ္အၿပီးမွာေတာ့ ေနာက္ထပ္ အေၾကာင္းျပခ်က္က – “အဲဒီလူမ်ိဳးေတြဟာ ကၽြန္ေတာ္တို႔တိုင္းျပည္ရဲ႕ အမ်ိဳးသားလံုျခံဳေရးကို ျခိမ္းေျခာက္ေနတယ္။ တိုင္းျပည္နဲ႔ လူမ်ိဳး၊ ဘာသာ၊ သာသနာဟာ အႏၲရာယ္ က်ေရာက္ေနၿပီ” ဆိုတာပါပဲ။ ဒါမ်ိဳးအေၾကာင္းျပခ်က္ကက်ေတာ့ ျပည္တြင္းက သာမန္လူထုေလာက္ ကို ရည္ရြယ္တာမ်ိဳးမကေတာ့ဘဲ ႏိုင္ငံတကာ အသိုင္းအဝိုင္းကိုပါ သတင္းစကား လွမ္းပါးတဲ့သေဘာပါ။ အာဏာရွင္လက္သပ္ေမြးထားတဲ့ ပညာရွင္ေတြ လံုျခံဳေရးဆိုင္ရာအႀကံေပးေတြကို ႏိုင္ငံတကာေဆြးေႏြးပြဲေတြမွာ ဒီလို အေၾကာင္းျပခ်က္ အမွားေတြနဲ႔ ဝင္ေရာက္ေဆြးေႏြးခိုင္းထားၿပီး ေပါက္ေရာက္သြားရင္ အျမတ္၊ ျပည္ပက သမာသတ္က်တဲ့ပညာရွင္က တန္ျပန္ေခ်ပ ေဆြးေႏြးရင္ – “တို႔တိုင္းျပည္ရဲ႕လံုျခံဳေရးကို ျပည္တြင္းကဒီလူမ်ိဳးေတြနဲ႔ ျပည္ပကဟိုေကာင္ေတြေပါင္းၿပီး ဖ်က္ဆီးေနၿပီ။ ႏိုင္ငံေတာ္ဟာ အႏၲရာယ္က်ေရာက္ ေတာ့မယ္၊ အခ်ိန္မွီ သုတ္သင္ရွင္းလင္းတာေတြမလုပ္ရင္ တိုင္းျပည္နဲ႔လူမ်ိဳး ပ်က္စီးရေတာ့မယ္” လို႔ ထပ္ဆင့္ဝါဒျဖန္႔ပါလိမ့္မယ္။ အာဏာရွင္လက္ေအာက္ သာမန္လူထုဆိုတာ တစ္ပင္ထက္ ႏွစ္ပင္ လိမ္တဲ့ႏိုင္ငံေရးကို နားလည္ႏိုင္စြမ္းမရွိပါဘူး။ လြတ္လပ္တဲ့ႏိုင္ငံက ပညာရွင္ ေတြရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးအကန္႔အသတ္မရွိဘဲ မညွာမတာေထာက္ျပေျပာဆိုတတ္တဲ့ သဘာဝကိုလည္း နားမလည္ပါဘူး။ “ဒီလိုျပင္းျပင္းထန္ထန္ေထာက္ျပ ေျပာဆိုျခင္းသည္” တို႔ႏိုင္ငံကို ဖ်က္ဆီးခ်င္လို႔ပဲလို႔သာ သာမန္လူထုအေနနဲ႔ နားလည္ သြားေလ့ရွိပါတယ္။

သိမ္းႀကံဳးအျပစ္ေပးျခင္း = collective punishment
————————————————————–


ဒီေနာက္မွာေတာ့ ျပည္တြင္းျပည္ပ အၾကမ္းဖက္အဖ်က္သမားမ်ား ရန္ကိုကာကြယ္ဖို႔ သုတ္သင္ရွင္းလင္းမႈေတြ လုပ္ရေတာ့မယ္။ အဲဒီအတြက္ ပစ္မွတ္ထားခံရတဲ့ လူမ်ိဳးစုတစ္စုလံုးကို သိမ္းႀကံဳးအျပစ္ေပးလို႔ရတယ္။ ဒီလိုလုပ္တာဟာ တရားတယ္လို႔ သာမန္လူထုႀကီးကို္ယ္တိုင္က ယူဆသြားပါၿပီ။ ဒီအခ်ိန္မွာေတာ့ အာဏာပိုင္ေတြရဲ႕ မူရင္းအေၾကာင္းျပခ်က္ျဖစ္တဲ့ “အႏိုင္က်င့္ၾကစို႔ေဟ့” ဆိုတာကို ေအာ္စရာမလိုေတာ့ဘဲ လက္ေတြ႕အေကာင္ အထည္ေဖာ္လို႔ရပါၿပီ။ အျပစ္ေပးအေရးယူျခင္းသေဘာတရားအရ အမွန္တကယ္ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္ေၾကာင္းထင္ရွားေပၚေပါက္မွသာလ်ွင္ က်ဴးလြန္တဲ့ပုဂၢိဳလ္ကို အျပစ္ေပးလို႔ရပါ တယ္။ လူတစ္ဦးခ်င္းစီဟာ ကိုယ္လုပ္တဲ့လုပ္ရပ္အတြက္ပဲ တာဝန္ရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္လုပ္တဲ့အခါမွာ မမွန္ကန္တဲ့ အေၾကာင္းျပခ်က္ေတြျပၿပီး လူမ်ိဳး စုတစ္စုလံုးကို သိမ္းႀကံဳးအျပစ္ေပးတာမ်ိဳးေတြလုပ္ေလ့ရွိပါတယ္။
ဥပမာ-စတာလင္ဟာ ေခ်ခ်င္းေတြ၊ တာတာေတြ၊ ကာလ္မစ္ခ္ေတြကို ရက္ရက္စက္စက္ ဆိုင္ေဘးရီးယားကိုပို႔ၿပီး သတ္ျဖတ္ျခင္းအတြက္ အေၾကာင္းျပတာက “ဒီလူမ်ိဳးစုေတြဟာ ဆိုဗီယက္ကိုဆန္႔က်င္ၿပီး နာဇီေတြနဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ ရြက္လို႔ပါ” တဲ့။ လက္ေတြ႕မွာေတာ့ ေခ်ခ်င္းေတြထဲမွာ နာဇီနဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ သူဟာ ရာဂဏန္းသာရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေခ်ခ်င္းလူမ်ိဳး ၄ သိန္းေက်ာ္လံုးကို အျပစ္ေပးခဲ့ၿပီး ေခ်ခ်င္း ၁ သိန္းခြဲေလာက္ ေသဆံုးခဲ့ရပါတယ္။ ကာလ္မစ္ခ္ေတြဆိုရင္ ဆိုဗီယက္တပ္နီေတာ္ထဲမွာကို ဝင္ေရာက္ၿပီး တာဝန္ထမ္းေဆာင္ ေနၾကတာပါ။ တခ်ိဳ႕ဆိုရင္ စတာလင္ဂရက္တိုက္ပြဲမွာ သတၱိေျပာင္ေျပာင္နဲ႔ တိုက္ပြဲဝင္ခဲ့လို႔ ဆိုဗီယက္သူရဲေကာင္းတံဆိပ္ရတဲ့သူေတြေတာင္ရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ကာလ္မစ္ခ္အားလံုး ဆိုင္ေဘးရီးယားအပို႔ခံရေတာ့ တပ္နီေတာ္ထဲက ကာလ္မစ္ခ္စစ္သားေတြလည္း လက္နက္ျဖဳတ္သိမ္းခံရၿပီး ဆိုင္ေဘးရီးယား လိုက္သြားရ ပါတယ္။
စတာလင္ရဲ႕ ပစ္မွတ္ထားတဲ့ လူမ်ိဳးစုအားလံုးကို သိမ္းႀကံဳးအျပစ္ ေပးျခင္းဟာ ဆိုဗီယက္ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕လံုျခံဳေရးအတြက္ သစၥာေဖာက္ေတြကို ရွင္းလင္းတာလို႔ အေၾကာင္းျပခ်က္နဲ႔ လုပ္ခဲ့တာပါ။ တပ္နီေတာ္ထဲက ကာလ္မစ္ခ္ စစ္ျပန္တေယာက္ရဲ႕ “အျပစ္မရွိတဲ့ လူတစ္ေယာက္ကို မွားယြင္းၿပီးအျပစ္ဒဏ္ ေပးမိတာဟာ ဆိုးဝါးတဲ့ကိစၥပါ။ အျပစ္မရွိမွန္းသိသိနဲ႔ လူတစ္ေယာက္ကို အျပစ္ ဒဏ္ေပးတာဆိုရင္ေတာ့ တအားဆိုးဝါးတဲ့ ကိစၥေပါ့။ အဲ…လူမ်ိဳးစုတစ္စုလံုးကို သိမ္းႀကံဳးအျပစ္ဒဏ္ေပးတာမ်ိဳးကေတာ့ ဘယ္ေလာက္ဆိုးဝါးေၾကာင္းေျပာဖို႔ စကားလံုးေတာင္ ရွာမရေတာ့ပါဘူးဗ်ာ” ဆိုတဲ့စကားကိုပဲ ျပန္ေျပာပါရေစေတာ့။

အပိုင္း (၈)

အဆင့္ ၃ = နည္းလမ္းရွာေဖြျခင္း
—————————————


အာဏာပိုင္ေတြဟာ ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္ရာဇဝတ္မႈကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေနခ်ိန္အတြင္း သာမန္ျပည္သူလူထုေရွ႕မွာ ႏိုင္ငံတကာဖိအားကို အေရး အရာမသြင္း ထီမထင္ဟန္လုပ္ျပရင္း သူတို႔ကိုယ္သူတို႔ အမ်ိဳးသားေရးသူရဲေကာင္း ႀကီးေတြသဖြယ္ ပံုေဖာ္ေလ့ရွိၾကပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ သူတို႔ရဲ႕အတြင္းဝိုင္းအစည္းအေဝးပြဲေတြမွာေတာ့ ႏိုင္ငံတကာရဲ႕ ဖိအားနဲ႔ တုန္႔ျပန္မႈကို ေန႔စဥ္ဆန္းစစ္ေနေလ့ရွိၿပီး လိုအပ္ရင္လိုအပ္သလို ရာဇဝတ္မႈရဲ႕အရွိန္ကို အတိုးအေလ်ွာ့ ကစားေလ့ရွိပါတယ္။ ႏို္ုင္ငံတကာရဲ႕ဖိအား လံုးဝမသက္ေရာက္တဲ့ အခ်ိန္က်ရင္ ပစ္မွတ္ထားတဲ့ လူမ်ိဳးစုငယ္ေတြဟာ အစုလိုက္အျပံဳလိုက္သုတ္သင္သတ္ျဖတ္မႈကို ႏွစ္ေပါက္ေအာင္ထိခံရေလ့ရွိပါတယ္။
ဥပမာ-အာေမးနီးယန္းေတြကို ေအာ္တိုမန္အာဏာပိုင္ေတြက ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္လုပ္တာဟာ ပထမကမ႓ာစစ္ကာလအတြင္းမွာပါ။ ႏိုင္ငံတကာအဖြဲ႕အစည္းနဲ႔ အစိုးရေတြဟာ စစ္ႀကီးအေပၚကိုသာအာ႐ံုစိုက္ေနတာမို႔ အာေမးနီးယန္းေတြဟာ လွိမ့္ပိန္႔ေနေအာင္ကို ခံလိုက္ရပါတယ္။ ဒုတိယကမ႓ာစစ္အတြင္း နာဇီေတြက ဂ်ဴးေတြကိုလုပ္တာေတြ၊ ဆိုဗီယက္ေတြက လူနည္းစုေတြအေပၚလုပ္တာေတြဟာလည္း ႏိုင္ငံတကာအာ႐ံုထားမႈကို မရခဲ့ပါဘူး။ အဲလို ႏိုင္ငံတကာရဲ႕အာ႐ံုမထားမႈဟာ ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္ရာဇဝတ္ေကာင္ ေတြအတြက္ကေတာ့ အတိုင္းထက္အလြန္ သေဘာက်စရာေပါ့ဗ်ာ။
အာဏာပိုင္ေတြရဲ႕ နည္းလမ္းရွာေဖြျခင္းဆိုတာလဲ အဲလိုႏိုင္ငံတကာက အာ႐ံုစိုက္မလာေအာင္၊ ႏို္င္ငံတကာရဲ႕အာ႐ံုကို ေထြျပားသြားေအာင္လုပ္ျခင္းပါပဲ။ အဲဒီလိုလုပ္ဖို႔အတြက္ အေကာင္းဆံုးနည္းလမ္းကေတာ့ စစ္ပါပဲ။

စစ္ပြဲပံုရိပ္ကိုအကာအကြယ္ယူေရာင္ျပန္ေတာ္လႊတ္၍
————————————————————


႐ိုး႐ိုးေလးစဥ္းစားၾကည့္ေပါ့ဗ်ာ။ ေနရင္းထိုင္ရင္း လူနည္းစုေတြကို အစုလိုက္အျပံဳလိုက္ထသတ္တာ ထက္ စစ္ျဖစ္လို႔လူေတြအမ်ားႀကီးေသကုန္တာပါလို႔ အေၾကာင္းျပၿပီး သတ္ရ တာက ရာဇဝတ္ေကာင္ေတြအတြက္ ပိုအဆင္ေျပတာေပါ့ဗ်ာ။ ဒီမွာတင္ ေအာ္တိုမန္တူရကီ၊ ဂ်ာမနီ၊ ဆိုဗီယက္တို႔လို အင္အား ႀကီးႏိုင္ငံေတြက ကမၻာစစ္ႀကီးေတြရဲ႕ပံုရိပ္္ကို အကာအကြယ္ယူၿပီး ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္ လုပ္သလို သူတို႔ေလာက္ အင္အားမေတာင့္တင္းတဲ့ ႏိုင္ငံေတြကလည္း ေဒသ ဆိုင္ရာစစ္ပြဲေတြကို အကာအကြယ္ယူၿပီး ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္လုပ္ေလ့ရွိပါတယ္။ ဒီဘက္ေခတ္အေနအထားအရ ကမ႓ာစစ္ေတြထျဖစ္ဖို႔ကလည္း မရွိေတာ့ပါဘူး။ ႏိုင္ငံအခ်င္းခ်င္းၾကား အျငင္းပြားစရာျပႆနာေတြကို ေျဖရွင္းေပးဖို႔ ႏိုင္ငံတကာအဖြဲ႕အစည္းေတြ ခံု႐ံုးေတြအမ်ားႀကီးရွိေနတာမို႔ အင္အားခ်င္းတူတဲ့ ႏိုင္ငံ အခ်င္းခ်င္း စစ္ထျဖစ္ဖို႔ကလည္း မရွိသေလာက္ပါပဲ။
ဒီေတာ့ ျဖစ္စရာစစ္က “ျပည္တြင္းစစ္” ပဲက်န္ပါေတာ့တယ္။ ျပည္တြင္း က လူနည္းစုေတြကိုႏွိပ္ကြပ္ဖို႔ ျပည္တြင္းစစ္မီးကို တမင္တကာမီးေမႊးတဲ့ အေန အထားေတြကို ျဖစ္လာပါေတာ့တယ္။ ေဘာ့စ္နီးယားျပည္တြင္းစစ္၊ ဆားဘီးယားကိုဆိုဗိုျပည္တြင္းစစ္၊ ရဝမ္ဒါျပည္တြင္းစစ္၊ ကေမ႓ာဒီယားျပည္တြင္းစစ္ေတြဟာ ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္ရာဇဝတ္မႈနဲ႔ ႏွီးႏြယ္တဲ့ ျပည္တြင္းစစ္ေတြပါပဲ။ ႏိုင္ငံတကာအေနနဲ႔ အဲဒီျဖစ္စဥ္ေတြကို သာမန္ စစ္ပြဲေတြအျဖစ္ယူဆမိလို႔ ရာဇဝတ္ေကာင္ေတြဟာသန္းနဲ႔ခ်ီတဲ့ လူေတြကို သတ္ျဖတ္ခြင့္ ရသြားခဲ့ပါတယ္။

အပိုင္း (၉)

ျပည္တြင္းစစ္? ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္နွင့္ သာမန္လူထု
—————————————————


ျပည္တြင္းစစ္တတစ္ခုမွာ ျပတ္ျပတ္သားသား အႏိုင္ရတဲ့ဘက္ဆိုတာ ရွားပါတယ္။ ၾကာေလေလ ႏွစ္ဖက္လံုး နစ္နာေလေလပါပဲ။ ဒါ့ေၾကာင့္ ေျဖရွင္း လိုတဲ့ အစိုးရဆိုရင္ ခပ္ျမန္ျမန္ပြဲျဖတ္ေလ့ရွိၿပီး ပြဲဆက္ရွည္ေနရင္လည္း စစ္ေဘာင္ က်ယ္မလာေအာင္ level တစ္ခုမွာထိန္းထားေလ့ရွိပါတယ္။ အဲလိုထိန္းမထားဘဲ ရွိသမ်ွ အားကုန္ထုတ္တိုက္ရင္ ေရွရွည္က် တိုင္းျပည္စစ္စရိတ္ေထာင္းတာပဲ အဖတ္တင္ပါတယ္။ [ဥပမာ-ထိုင္းဟာ ႏိုင္ငံေတာင္ပိုင္းက သူပုန္ေတြကို ကိုင္တြယ္ရာမွာ level တစ္ခုနဲ႔ပဲ ထိန္းၿပီးကိုင္တြယ္ပါတယ္။ သမား႐ိုးက် စစ္ပြဲတစ္ခုကိုတိုက္သလို မတိုက္ပါဘူး။ အဲလိုတိုက္ရင္လည္း တိုက္ပြဲေတြ အႀကီးအက်ယ္ျဖစ္မယ္။ လူေတြ အမ်ားႀကီးေသမယ္။ သူပုန္ေတြအမ်ားႀကီးကို သတ္ေကာင္းသတ္ႏိုင္မယ္။ ဒါေပမဲ့ စစ္ပြဲကျပတ္မွာမဟုတ္ပါဘူး။ ထိုင္းႏိုင္ငံပဲ စစ္စားရိတ္ေထာင္းၿပီးမြဲသြားမွာကို အစဥ္အဆက္ေသာထိုင္းအစိုးရေတြက သိပါတယ္။ အာဏာသိမ္းတဲ့ ထိုင္း စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေတြေတာင္ ဒီအခ်က္ကိုနားလည္ပါတယ္။]
နစ္နာေနရက္သားနဲ႔ ျပည္တြင္းစစ္ကို မၾကာၾကာေအာင္ ဆြဲဆန္႔ေနတာ၊ စစ္ေဘာင္ မက်ယ္က်ယ္လာေအာင္ လုပ္ေနတာဆိုရင္ေတာ့ ေနာက္ကြယ္မွာ တျခားေသာ ရည္မွန္းခ်က္ေတြရွိလို႔ဆိုတာ ေသခ်ာပါတယ္။ ဒီလိုေနာက္ကြယ္က ရည္မွန္းခ်က္ေတြထဲမွာ ျပည္တြင္းစစ္ဟာ စစ္တပ္ က အရာရွိႀကီးေတြအတြက္ အက်င့္ျပတ္ျခစားဖို႔ ဂြင္ေတြဖန္တီးေပးေနတယ္ ဆိုတာေလာက္ကိုေတာ့ သာမန္ျပည္သူေတြက ရိပ္မိပါတယ္။ ဒီမိုကေရစီစနစ္ေအာက္မွာဆိုရင္ေတာ့ ထိေရာက္တဲ့ စာရင္းစစ္ဌာနရဲ႕ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈနဲ႔ မီဒီယာအားကိုေပါင္းလိုက္ရင္ စစ္တပ္တစ္ခုလံုးဟာ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈကို ဒီလို ႏွစ္ေပါင္းၾကာခ်ီ စနစ္တက် အုပ္စုဖြဲ႕ၿပီး လုပ္ႏိုင္ဖို႔ ခဲယဥ္းပါတယ္။ ဒီလို ဝါးတီးဂြင္ဖန္ဖို႔ ျပည္တြင္းစစ္တစ္ခုကို ဟီးေလးဆြဲၿပီးတိုက္ေနဖို႔လည္း မလြယ္ေတာ့ပါဘူး။ ႏိုင္ရင္ႏိုင္ မႏိုင္ရင္ရပ္ဆိုတာမ်ိဳး ျဖစ္ကိုျဖစ္လာမွာပါ။ စစ္စရိတ္ပြန္းတာကို ကိန္းဂဏန္းအခ်က္အလက္နဲ႔ ျမင္ရတာကိုးဗ်။
စစ္တပ္က ဝါးတီးဂြင္ဖန္ေနတာကို စာရင္းအင္းနဲ႕ တိတိက်က် မီဒီယာမွာ ျမင္ေနရရင္ သာမန္ျပည္သူလူထုႀကီးက ငုပ္တုပ္ထိုင္ႀကည့္မေနနိုင္ပါဘူး။ လူထုအခြင့္အေရးနစ္နာေနၿပီး တိုင္းျပည္မြဲျပာက်ေစတဲ့ ျပည္တြင္းစစ္ကို ရပ္ဆိုင္း ဖို႔ ျပည္သူလူထုကိုယ္တိုင္က ေရွ႕ထြက္ေတာင္းဆိုလာၾကမွာပါ။ အဲလို စစ္ရပ္ဆိုင္းေရးကို ေတာင္းဆိုလာၾကတာနဲ႔တျပိဳင္နက္ စစ္ဆင္ေရးနယ္ေျမအျဖစ္သတ္မွတ္ခံရၿပီး ႏွိပ္ကြပ္ခံေနရတဲ့လူမ်ိဳးစုေတြဟာ အတိုင္း အတာတစ္ခုထိ သက္သာခြင့္ရလာၾကမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအေျခအေနဟာ တိုင္းျပည္တြင္းမွာရွိတဲ့ လူမ်ားစုလူထုႀကီးနဲ႔ လူနည္းစုဝင္ လူမ်ိဳးစုေတြအၾကား “အတိုင္းအတာတခုထိ” ရင္ဘတ္ျခင္း နီးစပ္ေစၿပီး ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္ရာဇဝတ္မႈ ျဖစ္ပြား ဖို႔ကို “အတန္ငယ္” အလွမ္းေဝးသြားေစပါလိမ့္မယ္။
ဥပမာအေနနဲ႔ ထိုင္းနဲ႔ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံေတြမွာ ျပည္တြင္းစစ္ဟာ ႏွစ္ေပါင္း ၄၀ ေက်ာ္ေလာက္ျဖစ္ေနေသာ္လည္း အဲဒီႏိုင္ငံေတြကို ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္ရာဇဝတ္ႏိုင္ငံ ေတြအျဖစ္ တံဆိပ္ကပ္မခံရတာဟာ ထိုင္းနဲ႔ဖိလစ္ပိုင္မွာ ဒီမိုကေရစီမူေဘာင္ အေျခခံတခ်ိဳ႕ ရွင္သန္ေနလို႔ပါ။ အဲဒါနဲ႔ဆန္႔က်င္ဘက္ အာဏာရွင္စနစ္နဲ႔အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံ မွာေတာ့ ျပည္တြင္းစစ္ဟာ နွစ္ေပါင္းၾကာရွည္လာ႐ံုမက စစ္ေဘာင္ဟာလည္း က်ယ္သထက္ က်ယ္လာပါတယ္။ စာရင္းစစ္ခ်ဳပ္ဟာလည္း ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံေတြ မွာလို လြတ္လြတ္လပ္လပ္ စစ္ေဆးခြင့္မရွိ႐ံုမက မီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္ကလည္းပိုဆိုးေနပါေသးတယ္။ လက္ရွိအေျခအေနအရ စာရင္းစစ္ခ်ဳပ္ ဝင္ေရာက္စစ္ေဆးခြင့္မရွိတဲ့ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြ အမ်ားႀကီးပါ။ အဲဒီလုပ္ငန္းေတြကို ဘယ္သူ၊ ဘယ္အဖြဲ႕ ေတြကပိုင္လဲဆိုတာလည္း လူတိုင္းသိတဲ့ကိစၥပါ။ ဒါဆို ျပည္တြင္းစစ္ျဖစ္ေနတာ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈေၾကာင့္ေပါ့။ ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္နဲ႔ဘာဆိုင္လဲ? ဆိုတဲ့ေမးခြန္းထြက္လာပါတယ္။ ျပည္တြင္း စစ္ျဖစ္ေနရျခင္းရဲ႕ အေၾကာင္းရင္းေတြကေတာ့အမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။

အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈနဲ႔ ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္
————————————–

ေအာ့ခ်္ဝဇ္ အက်ဥ္းစခန္းအေၾကာင္းကို ၾကည့္ရေအာင္ပါ။
ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ေအာ့ခ်္ဝဇ္ကို လူသတ္စခန္းႀကီသပ္သပ္လို႔ ထင္ေနၾကတာပါ။ အမွန္လည္း လူ ၁ သန္းေက်ာ္ အသက္ေပ်ာက္ခဲ့ရတဲ့စခန္းပါ။ ဒါေပမဲ့ လူသတ္စခန္းခ်ည္းသပ္သပ္မဟုတ္ပါဘူး။ စခန္းထဲမွာ သိုေလွာင္႐ံုေတြ၊ လူေနအိမ္ယာေတြ၊ နာဇီဝန္ထမ္းေတြအပန္းေျဖဖို႔ အရက္ဘားေတြ၊ အလုပ္႐ံုေတြနဲ႔ အဲ…ျပည့္တန္ဆာ႐ံုေတာင္ ရွိေသးသဗ်ာ။ ဖမ္းဆီးလာတဲ့လူေတြ ဆီကပစၥည္းေတြကို သိမ္းယူဖို႔နဲ႔ ထုပ္ပိုးဖို႔ဌာနလည္း သီးသန္႔ရွိတယ္။ အဲဒီဌာနလက္ေအာက္မွာမွ ေငြေၾကးဌာနခြဲ လက္ဝတ္လက္စားဌာနခြဲ အမွတ္တရပစၥည္းဌာနခြဲ စသျဖင့္ ခြဲထားေသးတယ္။ ဒီဌာနခြဲေတြဟာ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈတအားျဖစ္တဲ့ေနရာေတြေပါ့။ ေငြေၾကးဌာနခြဲက နာဇီဝန္ထမ္းဆိုရင္ ကမ႓ာေပၚမွာသူမကိုင္ဘူးတဲ့ပိုက္ဆံမရွိဘူးလို႔ ဆိုသဗ်။ သူကိုင္ရတဲ့ပိုက္ဆံထဲ ကေန သူအတြက္လည္း ယူလို႔ရသမ်ွ ကဲ့ယူထားေသးသတဲ့။ လက္ဝတ္လက္စားဌာနခြဲမွာလည္းဒီအတိုင္းပဲတဲ့ဗ်ာ။
ကၽြန္ေတာ္လည္း အစက ေအာက္ေျခဝန္ထမ္းေတြ စိတ္မထိန္းႏိုင္လို႔ ယူတာပဲလို႔ထင္ေနတာ။ ဘယ္ကမလဲဗ်ာ။ ရတဲ့ပိုက္ဆံေတြထဲက တခ်ိဳ႕ကို ႏိုင္ငံေတာ္ ဘ႑ာသြင္းၿပီး တခ်ိဳ႕ကို အဆင့္ဆင့္ေဝခြဲယူၾကတာဗ်။ ဘယ္အဆင့္ထိ ေရာက္တယ္ထင္လဲဗ်။
ဂတ္စတာပိုေခါင္းေဆာင္ ဟင္းမလားအဆင့္ထိ ဒီလိုယူတဲ့အထဲမွာပါေနပါေရာလား။ လက္ဝတ္လက္စားေတြထဲက အဖိုးတန္တဲ့ ဟာေတြဆိုရင္ လည္း ရာထူးႀကီးငယ္အလိုက္ ယူၾကတာခ်ည္းပဲ။ ဒီလို ရတနာေတြဟာ နာဇီ အရာရွိႀကီးေတြအဖို႔ ခ်ိဳျမိန္တဲ့ အသီးအပြင့္ေတြေပါ့။ အက်င့္ပ်က္ျခစားတာကိုရပ္ဖို႔ စစ္ေဆးေရးလႊတ္လည္း ခဏပဲ။ လာတုန္းရပ္ထားတယ္။ ၿပီးရင္ ျပန္ခိုးၾကတာပဲ။ ဟစ္တလာရဲ႕ အနီးကပ္ ဟင္းမလားကိုယ္တိုင္က ခိုးေနမွကိုးဗ်ာ။
နာဇီေတြထဲမွာလည္း ေအာ့ခ်္ဝဇ္မွာ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ခြင့္ရေရး လာဘ္ေပးလာဘ္ယူေတြ ျဖစ္လာတာေပါ့ဗ်ာ။ ေရွ႕တန္းမွာ ေသတာထက္စာရင္ ေအာ့ခ်္ဝဇ္မွာ ဇိမ္နဲ႔ဂ်ဴးေတြကိုသတ္ျဖတ္ညႇဥ္းဆဲရင္း ခိုးရဝွက္ရတာကို သြားရည္ ယိုေနတဲ့သူေတြ ေပၚလာတာေပါ့ဗ်ာ။ နာဇီေတြတင္ ခိုးတာလားဆိုေတာ့ မဟုတ္ေသးဘူး။ ေမာင္းထုတ္ခံရတဲ့ ေခ်ခ်င္း၊ တာတာ၊ ကာလ္မစ္ခ္ေတြရဲ႕ ပိုင္ဆိုင္မႈ ေတြထဲက ေကာင္းေပ့ညြန္႔ေပ့ဆိုတဲ့ ပစၥည္းေတြကို ဆိုဗီယက္အာဏာပိုင္ေတြက ရယူစံစားၾကတာေပါ့ဗ်ာ။
ဆားဘီးယားႏိုင္ငံမွာဆိုရင္လည္း ကိုဆိုဗိုနဲ႔ေဘာ့စ္နီးယားမွာ ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္ရာဇဝတ္မႈက်ဴးလြန္လို႔ ႏိုင္ငံတကာက စီးပြားေရးပိတ္ဆို႔ ဒဏ္ခတ္ထားတဲ့အခ်ိန္ မွာ ဆားဘီးယားႏိုင္ငံဟာ ဓါတ္ဆီျပတ္လပ္သြားၿပီး ေမာင္းမရတဲ့ကားေတြကို ပစ္ထားလိုက္တာ ၂ မိုင္ေလာက္ရွည္တဲ့ ကားတန္းႀကီးျဖစ္သြားပါေရာ။ ဆားဘီး ယားမွာ အဲဒီအခ်ိန္တုန္းက ဓါတ္ဆီဟာ ေရႊထက္ေတာင္တန္ဖိုးႀကီးသတဲ့။ တင္စားေျပာတာမဟုတ္ပါ။ အမွန္တကယ္ေစ်းႏႈန္းကိုက အဲသလိုျဖစ္သြားတာ။ ဓါတ္ဆီ ေမွာင္ခိုသြင္းၿပီး ေစ်းႀကီးနဲ႔ေရာင္းစားႏိုင္တဲ့ေကာင္ဟာ သူေဌးပဲ။
အဲ…ဆားဘီးယားႏိုင္ငံရဲ႕ အႀကီးဆံုးဓါတ္ဆီေမွာင္ခိုကုန္သည္ဟာ ဘယ္သူမ်ားျဖစ္မယ္ထင္သလဲ?  ဆားဘီးယားႏိုင္ငံရဲ႕သမၼတႀကီး မီလိုဆီဗစ္ ကိုယ္တိုင္ျဖစ္ေနပါ ေရာလား! သူ ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္ရာဇဝတ္မႈက်ဴးလြန္လို႔ စီးပြားေရးပိတ္ဆို႔ခံရၿပီး ဒုကၡေရာက္ေနတဲ့ျပည္သူကို အဲသလို ဂုပ္ေသြးျပန္စုပ္တာ။ မီလိုဆီဗစ္ပါးစပ္ကေတာ့ ဆာဘ္ လူမ်ိဳးေတြကိုခ်စ္ေၾကာင္း တစ္လံုးမေလ်ွာ့ဘူး။ အက်င့္ပ်က္ျခစား ဝါးတီးဖြင့္တာ လည္း တစက္ေလးမွမေလ်ွာ့ဘူး။
ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္ရာဇဝတ္ေကာင္ေတြဟာ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈနဲ႔ နီးနီးကပ္ကပ္ကို ဆက္ႏြယ္ေလ့ရွိတယ္။ သူတို႔ခိုးတာဝွက္တာကို လူမသိေအာင္ ႏိုင္ငံေတာ္လံုျခံဳေရးအတြက္ အစစ္ေဆးမခံနိုင္ဘူးဆိုတဲ့ပံုစံလည္း ေတာက္ေလ်ွာက္ဖန္တီး ထားေလ့ရွိတယ္။
ဒီမိုကေရစီထြန္းကားၿပီး transparency ရွိရွိ အလုပ္လုပ္တတ္တဲ့ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းမွာေတာ့ ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္ျဖစ္ဖို႔ ခက္ေလ့ရွိေပမယ့္ အျမဲတမ္း လံုျခံဳေရး အေၾကာင္းျပၿပီး အရာရာမွာလ်ွိဳ႕ဝွက္တတ္လြန္းတဲ့ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းမွာေတာ့ ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္ျဖစ္ဖို႔ လြယ္လာတယ္ဆိုတာရဲ႕ ဥပမာေတြပါ။

အပိုင္း (၁၀)

ပဋိပကၡႏွင့္ ေရာင္ျပန္ေတာ္လႊတ္၍
——————————————


အာဏာပိုင္ေတြအေနနဲ႔ ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္ရာဇဝတ္မႈကို က်ဴးလြန္ရာမွာ စစ္ပြဲပံုရိပ္ကိုဗန္းျပပီး က်ဴးလြန္ေလ့ရွိသလို ေနာက္ထပ္နည္းလမ္းတစ္ခုကေတာ့ ပဋိ ပကၡပါပဲ။ လူမႈအသိုင္းအဝိုင္းေတြၾကားပဋိပကၡ (communal violence)
ျဖစ္ေနတယ္လို႔ ေၾကျငာခ်က္ထုတ္ၿပီး ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္ရာဇဝတ္မႈကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္တာပါ။ ပစ္မွတ္ထားခံရတဲ့ လူမ်ိဳးစုနဲ႔ပတ္သတ္လို႔ အတန္းအစားခြဲျခားျခင္းနဲ႔ တံဆိပ္ကပ္ျခင္းေတြကို ေတာက္ေလ်ွာက္ႀကီးထြားက်ယ္ျပန္႔လာေအာင္ အာဏာပိုင္ေတြကိုယ္တိုင္လုပ္ထားတဲ့အတြက္ လူမႈအသိုင္းအဝိုင္းၾကား ပဋိပကၡျဖစ္ဖို႔က လည္း လြယ္ပါတယ္။
ဓါတ္ဆီအသင့္ မီးျခစ္အသင့္အေနအထားလို႔ ေျပာရမွာပါ။ ျခစ္လိုက္ တာနဲ႔ ဝုန္းခနဲထေတာက္ေတာ့မွာပါ။ ေလာင္စာထပ္ျဖည့္တဲ့အေနနဲ႔ အမုန္း တရားေဟာတဲ့သူေတြကို လႊတ္ထားတာ၊ အားေပးအားေျမႇာက္လုပ္ထားတာေတြ အျပင္ ပစ္မွတ္ထားတဲ့ လူမ်ိဳးစုကို ေထာင့္စြန္းတဖက္ကို တြန္းပို႔ေဂ်ာင္ပိတ္ထား လိုက္ျပန္ပါတယ္။ ၿပီးရင္ေတာ့ မီးျခစ္ျခစ္လိုက္ပါလိမ့္မယ္။ မေတာ္တဆ ျဖစ္စဥ္တစ္ခု ကေနစတင္တဲ့ပံုနဲ႔ violence ေတြစတင္ပါလိမ့္မယ္။ တကယ္ေတာ့ မေတာ္တဆ လံုးဝမဟုတ္တဲ့ စနစ္တက် ႀကိဳတင္စီစဥ္ အကြက္႐ိုက္လုပ္တာပါ။ ဒါေပမဲ့ သတင္းထုတ္ျပန္ခ်က္ေတြမွာေတာ့ လူေတြကိုထိန္းမရေတာ့ဘူး။ အားလံုး ဝ႐ုန္းသုန္း ကားျဖစ္ကုန္ၿပီလို႔ပဲ ပါပါလိမ့္မယ္။
အမွန္မွာက အဲလို ဗရမ္းဗတာမ်ိဳးမဟုတ္ဘဲ ဒီျဖစ္စဥ္ကို မစတင္ခင္ ကတည္းက အာဏာပိုင္ေတြဟာ “ဘယ္ႏွစ္ရက္အတြင္း အၿပီးလုပ္မယ္၊ ဘယ္ျမိဳ႕ရဲ႕ ဘယ္ေနရာ၊ ဘယ္အစိတ္အပိုင္းထိလုပ္မယ္” ဆိုတာကို စစ္ဆင္ေရး စီမံခ်က္ဆြဲသလို ဆြဲၿပီးသားပါ။
ႏိုင္ငံတကာ တုန္႔ျပန္မႈအေျခအေနအရ လိုအပ္ရင္လိုအပ္သလို အရွိန္ အတိုးအေလ်ွာ့လုပ္ဖို႔ plan – A ၊ plan – B ဆိုတာလည္း ဆြဲၿပီးသားပါ။ ရဝမ္ဒါမွာ UN တပ္ေတြထြက္သြားရင္ ျပည္သူ႔စစ္ေတြကို အစြမ္းကုန္ထုတ္သံုးဖို႔ စီမံခ်က္၊ UN တပ္ေတြ မထြက္ခြာရင္ စစ္တပ္က ျပည္သူ႔စစ္ေတြကို တခ်ိဳ႕ေနရာေတြမွာ လိုက္ထိန္းေပးဖို႔စီမံခ်က္ ၂ မ်ိဳးလုပ္ထားပါတယ္။ လက္ေတြ႕မွာေတာ့ UN တပ္ေတြထြက္ခြာသြားတဲ့အတြက္ သတ္ျဖတ္ပြဲဟာ အရွိန္ျမင့္သြားၿပီး ၃ လေလာက္အတြင္း လူ ၁ သန္းနီးပါး အသတ္ခံ လိုက္ရပါတယ္။
တကယ္လို႔ UN တပ္ေတြသာ ဆက္ရွိေနရင္ ဒီေလာက္ အသတ္ခံရဖို႔ မရွိပါဘူး။ တစ္ရပ္ကြက္ၿပီး တစ္ရပ္ကြက္ ဓါးထမ္းၿပီး၊ မီးတုတ္ကိုင္ၿပီး လူသတ္မီး႐ႈိ႕ေနတဲ့ ဟူတူျပည္သူ႔စစ္ေတြကို သာမန္လူရမ္းကားေတြလို႔ထင္ထားမိတာ အမွားႀကီးမွားခဲ့ပါတယ္။ ဒီျပည္သူ႔စစ္ေတြဟာ တြတ္ဆီ ေတြကိုတင္မကဘဲ တြတ္ဆီေတြကို အကာအကြယ္ေပးတဲ့ ဟူတူေတြကိုလည္း မညႇာပါဘူး။ ပစ္မွတ္ထားတဲ့ တြတ္ဆီနဲ႔ဆက္စပ္ပတ္သတ္သမ်ွဟာ ေခ်မႈန္းခံရ ပါတယ္။ လူသတ္ပြဲမျဖစ္ခင္ကတည္းက အစိုးရကိုယ္တိုင္ သစ္ခုတ္ဓါးေတြကို သိန္းခ်ီဝယ္ယူထားၿပီး စနစ္တက် ျဖန္႔ေဝေပးလိုက္တာပါ။ အားလံုးဟာ ႀကိဳတင္ လက္ဝါး႐ိုက္ အကြက္ခ်လုပ္တာပါ။ အမ်ားသူငါ ထင္သလို လူေတြအခ်င္းခ်င္းမုန္းလြန္းလို႔ တစ္အုပ္စုနဲ႔ တစ္အုပ္စု ထသတ္ကုန္ၾကတယ္ဆိုတာမ်ိဳး၊ ထိန္းမႏိုင္သိမ္းမရျဖစ္ကုန္တယ္ဆိုတာမ်ိဳး မဟုတ္ပါဘူး။

အဆင့္ – ၄ = က်ဴးလြန္ျခင္း
——————————-
အေသးစိတ္ေရးမေနေတာ့ပါဘူး။ ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္ရဲ႕ အျပင္းထန္ဆံုး အဆင့္ျဖစ္တဲ့ အစုလိုက္အျပံဳလိုက္သုတ္သင္သတ္ျဖတ္ျခင္းပါပဲ။ နာဇီေတြက ဓါတ္ေငြ႕ ခန္းေတြကို သံုးတယ္။ ဆိုဗီယက္ေတြက ရထားထဲမွာ ၾကပ္ညပ္၊ ငတ္ျပတ္ ေအးခဲ ၿပီး ေသသြားေစတဲ့နည္းကိုသံုးတယ္။ ရဝမ္ဒါမွာ ေပါင္းခုတ္၊ သစ္ခုတ္ဓါးေတြနဲ႔ လိုက္ခုတ္တယ္။ ေဘာ့စ္နီး ယားနဲ႔ ကိုဆိုဗိုမွာ ေသနတ္နဲ႔ပစ္သတ္တယ္။ လူသတ္နည္းေတြ အစံုအလင္ပါပဲ။ ဒါေပမဲ့ တစ္ခုေတာ့ ခိုင္ခိုင္မာမာ သိထားဖို႔လိုပါတယ္။ ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္ဆိုတာ ဓါတ္ေငြခန္းေတြ လူသတ္ကြင္းေတြမွာ စတင္တာ မဟုတ္ပါဘူး။

ေရခံေျမခံေကာင္း
——————–


လူ႔အဖြဲ႕အစည္းေတြၾကား ရင္ဘတ္ခ်င္းဟလာတဲ့အခ်ိန္မွာ ဘုမသိ ဘမသိ သာမန္လူထုကို အမုန္းတရား မႈိင္းတိုက္တာကေန ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္စတင္တာပါ။ သာမန္ ေနတဓူဝၾကားေနရၿပီး ႐ိုးသေလာက္ေတာင္ရွိေနတဲ့ အေတြး အျမင္ပိတ္ေစတဲ့ ဝါဒျဖန္႔ခ်ီမႈေတြနဲ႔ အေၾကာက္တရားေအာက္ျပားျပားဝပ္ေနတဲ့လူ႔အဖြဲ႕အစည္းဟာ ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္ျဖစ္ဖို႔ ေရခံေျမခံေကာင္းပါပဲ။ တန္ျပန္ႏိုင္ဖို႔က တစ္ခုပဲရွိပါတယ္။ ရင္ဘတ္ကိုက်ယ္က်ယ္ဖြင့္ထားဖို႔ပါပဲ။
ဥပမာ – ကၽြန္ေတာ္က အင္ဂ်င္နီယာ။ ဒါ့ေၾကာင့္ HIV နဲ႔ AIDS အေၾကာင္းသိစရာမလိုဘူး။ ကၽြန္ေတာ္လည္း လယ္သမား။ ဒါ့ေၾကာင့္ HIV နဲ႔ AIDS အေၾကာင္း သိစရာမလိုဘူး။ စသျဖင့္ေျပာလို႔မရပါဘူး။ HIV နဲ႔ AIDS အေၾကာင္းကို ဆရာဝန္တစ္ေယာက္လို သိစရာမလိုေသာ္လည္း ကိုယ့္ကို ကူးစက္မလာေအာင္ ဘယ္လိုေနထိုင္ရမလဲဆိုတာေလာက္ေတာ့ ဘယ္သူမဆို သိထားဖို႔လိုပါတယ္။ Genocide ဆိုတာလည္း လူ႔အဖြဲ႕အစည္းလိုက္ ကူးစက္ခံရတဲ့ ေရာဂါဆိုးပါပဲ။ ဂ်င္ႏိုဆ္ုဒ္ျဖစ္လာရင္ ခံရတဲ့လူမ်ိဳးစုလည္း နစ္နာသလို က်ဴးလြန္တဲ့လူမ်ိဳးစုလည္း မသက္သာပါဘူး။ က်ဴးလြန္ခံလိုက္ရတဲ့လူမ်ိဳးစုဟာ မ်ိဳးဆက္တစ္ဆက္စာနစ္နာသြားၿပီး က်ဴးလြန္တဲ့လူမ်ိဳးဟာ မ်ိဳးဆက္ေပါင္းမ်ားစြာ နစ္နာ ပါတယ္။
လက္တစ္ဆုပ္စာေသာ အာဏာပိုင္ေတြနဲ႔ သူတို႔အသိုင္းအဝိုင္းက လုပ္တဲ့ရာဇဝတ္မႈအတြက္ လူမ်ိဳးတစ္မ်ိဳးလံုးဟာ ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္ရာဇဝတ္မႈက်ဴးလြန္ တဲ့လူမ်ိဳးလို႔ တံဆိပ္ကပ္ခံရတာမို႔ ဘုမသိဘမသိ လူထုဟာနစ္နာပါတယ္။
အာဏာပိုင္ေတြဖိႏွိပ္တာကိုလည္းခံရ၊ အဲဒီအာဏာပိုင္ေတြက်ဴးလြန္တဲ့ ရာဇဝတ္မႈအတြက္လည္း ေခါင္းခံရနဲ႔အသံုးခ်ခံလူထုႀကီးဟာ မိေအးအႀကိမ္ႀကိမ္နာတာမ်ိဳး ေတြျဖစ္သြားေလ့ရွိပါတယ္။

အပိုင္း (၁၁)

မထိေရာက္ေသာ သတိေပးစကား
—————————————–


ဒါေပမဲ့ ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္နဲ႔ပတ္သတ္တဲ့ သတိေပးစကားေတြဟာ ျဖစ္ေနစဥ္ အတြင္းမွာ ထိေရာက္ေလ့မရွိပါဘူး။ ႐ိုး႐ိုးေလးပဲ စဥ္းစားၾကည့္ပါ။ “ဆိုင္ကယ္စီးရင္ ဦးထုပ္ေဆာင္းပါ” ဆိုတဲ့ သတိေပးစကားေတာင္ မလိုက္နာတဲ့သူေတြအမ်ားႀကီးပါ။ ကိုယ့္အတြက္အသက္အႏၲရာယ္ရွိလို႔ေျပာတဲ့ သတိေပးစကားေတာင္ မလိုက္နာတဲ့သူေတြ အမ်ားႀကီးပါ။
ကိုယ့္အသက္အႏၱရာယ္မဟုတ္ဘဲ ကိုယ္မုန္းတဲ့ လူမ်ိဳးေတြရဲ႕ အသက္ အႏၲရာယ္အတြက္ သတိေပးစကားေျပာတာမ်ိဳးကို စိတ္မဝင္စားၾကတာ၊ လ်စ္လ်ဴ ႐ႈတာဟာ ျဖစ္တတ္တဲ့သေဘာလို႔ေတာင္ ေျပာရမွာပါ။ ပုခံုးႏွစ္ဖက္ၾကားေခါင္းေပါက္တဲ့သူအခ်င္းခ်င္းကို လူလို႔မျမင္ေတာ့ဘဲ လူ႔အဆင့္ေအာက္ နိမ့္က်သူေတြလို႔ျမင္ေအာင္ dehumanization အဆင့္ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ၿပီးသား။ အဖြဲ႕အစည္းမွာ ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္နဲ႔ပတ္သတ္တဲ့ သတိေပးစကားေတြဟာ ထိေရာက္မႈမရွိေတာ့တဲ့အျပင္ အဲလိုသတိေပးစကားေျပာသူေတြဟာ လူအမ်ားရဲ႕ မုန္းတီးျခင္းကိုေတာင္ ခံရေလ့ရွိပါတယ္။

ဒါေပမဲ့ မေျပာလို႔မျဖစ္ပါဘူး
———————————
မေျပာရင္ ဘုမသိဘမသိနဲ႔ ျပည္သူေတြဟာ အသံုးခ်ခံရပါတယ္။ သာမန္ ျပည္သူေတြမေျပာနဲ႔ ပညာတတ္လူတန္းစားေတာင္ မလြတ္တန္းအသံုးခ်ခံဘဝကိုေရာက္သြားတတ္ပါတယ္။ ဥပမာ-Sonnestein Clinic နာဇီေတြဟာ အာရိယန္ဂ်ာမန္ေသြးကို အလြန္အင္မတန္မွ သန္႔စင္မြန္ျမတ္တယ္လို႔ ခံယူၾကပါတယ္။ တျခားလူမ်ိဳးေတြနဲ႔ ေသြးေႏွာတာမေျပာနဲ႔ ဂ်ာမန္လူမ်ိဳးထဲမွာေတာင္ ေသြးညစ္ေသြးပုပ္လို႔ သတ္မွတ္ထား သူေတြ မရွိေစခ်င္ပါဘူး။ နာဇီေတြဟာ ၁၉၃၉ မွာ စိတ္က်န္းမာေရးမေကာင္းတဲ့သူေတြ၊ ကိုယ္ အဂၤါခ်ိဳ႕တဲ့သူေတြ၊ ေမြးရာပါေရာဂါရွိတဲ့သူေတြကို ဂ်ာမန္မ်ိဳးဆက္ကိုဖ်က္ဆီးမယ့္ သူေတြလို႔ သတ္မွတ္လိုက္ပါတယ္။
ဒီမွာတင္ပဲ အဲလိုေရာဂါရွိတဲ့သူေတြဟာ ဂ်ာမန္လူမ်ိဳးမ်ားပင္ျဖစ္လင့္ ကစား သုတ္သင္ရမယ့္စာရင္းထဲ ပါကုန္ပါတယ္။ ဒါကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ ေပးရသူေတြကေတာ့ ဂ်ာမန္ဆရာဝန္ေတြပါ။ ဘာမွအျပစ္မရွိတဲ့ ေမြးရာပါ ေရာဂါသည္ ဂ်ာမန္ကေလးေတြနဲ႔ စိတ္ေရာဂါသည္ေတြဟာ carbon monoxide ဓါတ္ေငြ႕လႊတ္ၿပီး အသတ္ခံရပါတယ္။ ဒါကို Nazi’s Euthanasia Programme လို႔ေခၚပါတယ္။ အေပၚက Sonnestein ေဆး႐ံုမွာ အဲလိုလူ ၁ ေသာင္းေက်ာ္ သတ္ျဖတ္ ခံရပါတယ္။ ဂ်ာမန္ဆရာဝန္ေတြလက္နဲ႔ ဂ်ာမန္လူမ်ိဳးေတြ အသတ္ခံရတာပါ။ တအားကို လူမ်ိဳးေရးေသြးသန္႔ခ်င္စိတ္နဲ႔ လုပ္ၾကတာပါ။ [Sonnestein လိုေဆး႐ံု မ်ိဳး ဂ်ာမနီမွာ ၆ ခုရွိခဲ့ပါတယ္။]
အဲလို အခ်င္းခ်င္းေတာင္ လူမဆန္ဘဲ ရက္ရက္စက္စက္လုပ္တဲ့စိတ္ဟာ ရင္ဘတ္က်ယ္က်ယ္ဖြင့္မထားတဲ့ က်ဥ္းေျမာင္းတဲ့ လူမ်ိဳးႀကီးဝါဒကေန အရင္း တည္လာတာပါ။ ပညာမတတ္လို႔ပါလို႔ေျပာရေအာင္လည္း ဂ်ာမနီတလႊားက ဒိတ္ဒိတ္ႀကဲ Prof. ေတြကိုယ္တိုင္ ဦးေဆာင္လုပ္တာပါ။ ဂ်ာမနီသာ ဒုတိယကမ႓ာစစ္ႏိုင္သြားခဲ့ရင္ ဘာေတြဆက္ျဖစ္လာမလဲ ဆိုတာ မေတြးရဲစရာပါ။ ဒီမွာတင္ ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္ရာဇဝတ္မႈက်ဴးလြန္တဲ့ လူ႔အဖြဲ႕ အစည္းႏိုင္ငံနဲ႔လူမ်ိဳးေတြကို ဦးခ်ိဳးထားရမယ္။ မဟုတ္ရင္ တစ္ကမ႓ာလံုး ဒုကၡ ေရာက္သြားလိမ့္မယ္ဆိုတဲ့ အေနအထားျဖစ္လာပါတယ္။

ေနာက္ထပ္ဥပမာ တစ္ခု
—————————–


၁၉၉၈ ခုႏွစ္ ကိုဆိုဗိုေဒသမွာ ဆာဘ္တပ္မေတာ္က အစုလိုက္အျပံဳ လိုက္သတ္ျဖတ္မႈေတြလုပ္လို႔ အေမရိကန္အပါအဝင္ အင္အားႀကီးႏိုင္ငံေတြက ဆားဘီးယားႏိုင္ငံအေပၚ စီးပြားေရးပိတ္ဆို႔ ဒဏ္ခတ္မႈေတြခ်မွတ္ခဲ့ပါတယ္။ ပိတ္ဆို႔ဒဏ္ခတ္မႈနဲ႔အတူ ေတာင္းဆိုခ်က္လည္းပါလာပါတယ္။ ဆားဘီးယားသမၼတ မီလိုဆီဗစ္အေနနဲ႔ ကိုဆိုဗိုေဒသကို မူလအတိုင္းကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရေဒသအျဖစ္ ျပန္လည္သတ္မွတ္မယ္ဆိုရင္ ပိတ္ဆို႔ ဒဏ္ခတ္မႈေတြကို ျပန္လည္ပယ္ဖ်က္ေပးမယ္ဆိုတဲ့ ေတာင္းဆိုခ်က္ပါ။
ဒါကို မီလိုဆီဗစ္က ဘယ္လိုတုန္႔ျပန္သလဲဆိုေတာ့ “ဆားဘီးယားႏိုင္ငံရဲ႕ျပည္တြင္းေရးကို ဝင္ေရာက္စြက္ဖက္ၿပီး အခ်ဳပ္အျခာအာဏာကိုထိပါးတဲ့ အေမရိကန္နဲ႔ အေပါင္းအပါေတြကို ဆန္႔က်င္ေၾကာင္း” ျပည္လံုးကၽြတ္ဆႏၵခံယူပြဲက်င္းပပါတယ္။ ဆာဘ္လူမ်ိဳး ၉၅ % က မီလိုဆီဗစ္ဝါဒျဖန္႔တဲ့အတိုင္း ေထာက္ခံမဲ ေပးခဲ့ၾကပါတယ္။ မီလိုဆီဗစ္က “ငါတို႔ရဲ႕ အမ်ိဳးသားေရးစည္းလံုးညီညြတ္မႈကို ျမင္ရၿပီး အင္အားႀကီးနိုင္ငံေတြေနာက္ဆုတ္သြားလိမ့္မယ္” လို႔ ေတြးတာပါ။
ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္ပညာရပ္ဆိုင္ရာ႐ႈေထာင့္အရ အစုလိုက္အျပံဳ လိုက္သတ္ျဖတ္တဲ့ရာဇဝတ္မႈေတြကို သာမန္ျပည္သူလူထုကိုယ္တိုင္က ေထာက္ခံအားေပးေနျခင္း သည္ပင္လ်ွင္ ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္ရာဇဝတ္မႈရဲ႕ ဝိေသသလကၡဏာျဖစ္ေၾကာင္း သတ္မွတ္ ထားတဲ့အတြက္ ဆားဘီးယားႏိုင္ငံအေပၚ ျပတ္ျပတ္သားသား အေရးယူဖို႔ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြ ခိုင္မာသြားခဲ့ၾကပါတယ္။ ျပင္းထန္တဲ့ စီးပြားေရးပိတ္ဆို႔ဒဏ္ခတ္္မႈေတြနဲ႔ စစ္ေရးအရ စြက္ဖက္ခံရ မႈဟာ ဥေရာပမွာ အလယ္အလတ္စီးပြားေရးအင္အားရွိတဲ့ ဆားဘီးယားႏိုင္ငံကို ခ်ည့္နဲ႔သြားေစခဲ့ၿပီး ႏိုင္ငံျပန္လည္တည္ေထာင္ေရးအတြက္ ေဒၚလာ ၄သန္းကို ေတာင္ မ်က္နွာေအာက္ခ်ေခ်းရတဲ့ဘဝ ေရာက္သြားေစပါတယ္။
အဲဒီအခ်ိန္မွပဲ ဆာဘ္ျပည္သူေတြဟာ ျဖဳန္းခနဲ သတိဝင္လာၿပီး သူတို႔အားလံုးဟာ မီလိုဆီဗစ္ရဲ႕မႈိင္းကို မိေနၾကသူေတြျဖစ္ေၾကာင္း သေဘာေပါက္ လာၾကတာပါ။ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ မီလိုဆီဗစ္ကို ျဖဳတ္ခ်လိုက္ၿပီး [ယူဂိုဆလား ဘီးယားအတြက္ သီးသန္႔ဖြဲ႕တဲ့] အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ရာဇဝတ္တရား႐ံုးေတာ္ကို လႊဲေပးလိုက္ပါတယ္။မီလိုဆီဗစ္ဟာ တရားခံတေယာက္အေနနဲ႔ တရား႐ံုးေတာ္ကို ဆိုက္ ေရာက္လာမွပဲ ကမ႓ာ့ဘဏ္က ဆားဘီးယား ျပန္လည္ထူေထာင္ေရးအတြက္လိုအပ္တဲ့ ေဒၚလာ ၄ သန္းကို ထုတ္ေခ်းေပးပါတယ္။ ဆာဘ္ျပည္သူေတြဟာဂ်င္ႏိုဆိုဒ္ရာဇဝတ္မႈနဲ႔ပတ္သတ္တဲ့ အသိေနာက္က်တဲ့အတြက္ေပးဆပ္ခဲ့ရတာပါ။

နိဂံုး

မထင္မွတ္ပဲေရးျဖစ္ျခင္း
—————————-


ဒီ post ေတြကို စိတ္ထဲမွာ စာစီထားျဖစ္တာၾကာပါၿပီ။ မေရးျဖစ္ေအာင္ လက္ကို ေတာက္ေလ်ွာက္ထိန္းေနခဲ့တာပါ။ ဒါေပမဲ့ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုက ျမန္မာျပည္ကို ပစ္မွတ္ထားပိတ္ဆို႔ဒဏ္ခတ္ဖို႔ ေသခ်ာသေလာက္ျဖစ္သြားခ်ိန္မွာေတာ့ လက္ေတြက ကီးဘုတ္ေပၚကို အလိုလိုေရာက္သြားခဲ့ၿပီး စာေရးေနပါေတာ့တယ္။ ဘရိတ္အုပ္လို႔ မရ ေတာ့ပါဘူး။ ဒီလိုနဲ႔ ေရးျဖစ္သြားတာပါ။

စက္ဆုပ္ရြံရွာျခင္းမွသည္ စာနာျခင္းသို႔
———————————————-
အပိုင္း ၁ မွာ နာဇီေတြနဲ႔ပူးေပါင္းၿပီး ဂ်ဴးေတြကိုႏွိပ္ကြပ္တဲ့ ဂ်ာမန္ အသိမ္းပိုက္ခံေဒသက သာမန္ျပည္သူလူထုရဲ႕ သာရာကပ္တဲ့စိတ္ကို စက္ဆုပ္ရြံ ရွာခဲ့ေၾကာင္းေရးခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္နဲ႔ပတ္သတ္တဲ့ လူထုရဲ႕စိတ္ပိုင္း၊ ႐ုပ္ပိုင္းတုန္႔ျပန္ မႈေတြကို ေလ့လာၿပီးတဲ့အခါမွာေတာ့ အဲဒီ စက္ဆုပ္ရြံရွာစိတ္အစား ဘုမသိ ဘမသိ သာမန္လူထုရဲ႕ အသိဥာဏ္ဂ်ပ္ပိတ္မႈကို စာနာမိလာပါတယ္။ ျမန္မာျပည္တႏွံတလႊား မဟုတ္ေတာင္ ဟိုစပ္စပ္ သည္စပ္စပ္ ေရာက္ရင္ ေဒသခံေတြနဲ႔ စကားေျပာၾကည့္ပါတဲ့အခါ လူမ်ိဳးေရးအရ၊ ဘာသာေရးအရ ရန္လို ေနတဲ့သူ ရွားပါတယ္။ အဲ ! ကိုယ့္ရဲ႕ ေန႔စဥ္စားဝတ္ေနေရးကလြဲလို႔ က်န္တာ ဘာမွမသိတဲ့လူေတြကေတာ့ ရာႏႈန္းျပည့္ပါပဲ။ ေတာနယ္ေတြမွာဆို ေန႔စဥ္ ထမင္း တစ္လုပ္ရွာစားဖို႔နဲ႔ပဲ ေနကုန္သြားၾကသူေတြက အမ်ားစုပါ။ အဲဒီလိုလူေတြကို အာဏာပိုင္ေတြကသာ ေသြးခင္းတဲ့လမ္းဖြင့္ေပးလိုက္ရင္…။ ဟားးး ! မေတြးဝံ့စရာေတြပါလား…!  ျဖစ္လာလိမ့္မယ္မကပါဘူး။ မေတြးဝံ့စရာေတြျဖစ္ကိုျဖစ္ခဲ့ပါၿပီ။

အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆး အႀကိမ္ႀကိမ္ေပး၍
—————————————————-
ဒီလို မေတြးဝံ့စရာေတြျဖစ္ျခင္းကို ကုသဖို႔အတြက္ ပြဲဦးထြက္ထုတ္သုံး တဲ့ေဆးကေတာ့ “ဘာသာေပါင္းစံုခ်စ္ၾကည္ေရး” ပါ။ အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးသေဘာေပါ့။ ေရရွည္ ဒါႀကီးကိုခ်ည့္ပဲ ထပ္ခါထပ္ခါထုတ္သံုးေတာ့ ဘာပံုစံေပါက္လာလဲဆိုေတာ့ ျမန္မာျပည္မွာပဲ ဘာသာတစ္ခုနဲ႔တစ္ခုက မုန္းေနသလိုလို၊ ရန္ေတြျဖစ္ေနသလိုလို။ ကၽြန္ေတာ္မန္းေလးမွာေမြး၊ မႏၲေလးမွာႀကီးလာတဲ့သူပါ။ ျမန္မာျပည္မွာ ဘာသာတစ္ခုနဲ႔တစ္ခု ဘာဆိုဘာျပသနာမွမရွိ။ အားလံုး ကိုယ့္ဖာသာ ေအးေဆး ေနၾကတာ ကၽြန္ေတာ္တို႔အသိဆံုးပါ။

ဒါဆို ေရာဂါအမည္မွန္က ဘာလဲ ?
—————————————-


ဒီအေျဖရဖို႔ လိုက္ရွာေနတဲ့သူက ကၽြန္ေတာ္တစ္ေယာက္တည္းမဟုတ္ ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ အေျဖမွန္ေတြ႕တဲ့သူ၊ ေတြ႕တဲ့အတိုင္းေျပာရဲသူ၊ ေျပာတဲ့အတိုင္း တာဝန္ခံရဲတဲ့သူက ရွားပါတယ္။ ဒီထဲမွာမွ ထူးထူးျခားျခား ထြက္ေျပာလာသူတစ္ေယာက္ရွိပါတယ္။ အဲဒီတစ္ေယာက္က ျမန္မာျပည္ကဂ်င္ႏိုဆိုဒ္ရာဇဝတ္ေကာင္ေတြကို ICC = အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာရာဇဝတ္ခံု႐ံုးကို ၂၀၁၈ ခုႏွစ္အတြင္း ေရာက္ေစ ရမယ္လို႔ အာမခံပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္လည္း သူ႔ေျပာစကားကို အစက မယံု႔တယံုပါ။ ဒီပုဂၢိဳလ္ဟာ နာမည္ႀကီးစင္ေပၚက ႏိုင္ငံေရးသမားလည္းမဟုတ္။ ဆုေတြတသီႀကီးရၿပီး ေနရာတကာ မိန္႔ခြန္းေျခြျပေနတဲ့သူလည္းမဟုတ္။ ပံုစံကလည္း သူလိုကိုယ္လို။ အံမယ္ အေမရိကန္မွာေနတယ္သာေျပာတာ ကြမ္းကဝါးေသး။ ဘာလူမ်ိဳးလဲလို႔ စံုစမ္းၾကည့္ေတာ့ သံတြဲသား၊ ရခိုင္ေသြးပါတဲ့သူ။ ဗုဒၶဘာသာဘုန္းႀကီးေတြနဲ႔ေတာင္ ေဆြမကင္းမ်ိဳးမကင္း။
ဘယ္နွဲ႔…! ဘာေတြလဲဟ…?

သူေျပာတဲ့ Genocide အေၾကာင္း ေလ့လာၾကည့္မယ္ကြာ
——————————————————————
ဒါနဲ႔ Genocide Convention ရဲ႕ဖခင္ Dr.Raphael Lemkin အေၾကာင္း သိလာတယ္။ Dr.Lemkin ဟာ ဂ်ဴးလူမ်ိဳး၊ အစၥ ေရးႏိုင္ငံတည္ေထာင္ဖို႔ ေထာက္ခံတဲ့ ဇိုင္ယြန္ဝါဒီ။ ဒါေပမဲ့ ဒုတိယကမ႓ာစစ္ေနာက္ပိုင္း ဟိုလိုေကာ့စ္ရဲ႕ျမင္ကြင္းကို ေထာက္ ျပၿပီး Genocide Convention အတြက္ ကမ႓ာ့ကိုယ္စားလွယ္သံတမန္ေတြရဲ႕ ေထာက္ခံမႈကိုရွာရာမွာ သူရဲ႕ႏိုင္ငံေရး ခံယူခ်က္ျဖစ္တဲ့ ဇိုင္ယြန္ဝါဒကို ေနာက္ ပို႔ လိုက္တယ္။
Dr.Lemkin ဟာ အစၥေရးႏိုင္ငံ အေၾကာင္း တစ္လံုးတစ္ပါဒမ်ွ ထည့္မေျပာခဲ့ဘူး။ ဂ်ဴး ၆ သန္း အသတ္ခံရတဲ့အတြက္ သနားဂ႐ုဏာသက္ေသာအားျဖင့္ အစၥေရးႏို္င္ငံတည္ေဆာက္ ေပးပါလို႔ မေတာင္းဆိုဘူး။ သူေတာင္းဆိုတာက မႏုသလူသားထုတစ္ရပ္လံုးေကာင္းက်ိဳးအတြက္ Genocide Convention ကို ျပဌာန္းေပးပါလို႔ေတာင္းဆိုတာ။ Dr.Lemkin ရဲ႕မ်ွတမႈကိုသိတဲ့အတြက္ Genocide Convention ကိုအာရပ္ႏို္င္ငံေတြကလည္း အားတက္သေရာေထာက္ခံတယ္။ ဘယ္ေလာက္ထိ ေထာက္ခံလည္းဆိုေတာ့ Dr.Lemkin ရဲ႕ သီအိုရီပိုင္းအရသတ္မွတ္တဲ့ Cultural Genocide ကိုပါ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ေထာက္ခံတယ္။
လူတန္းစားကြဲျပားမႈအရ အစုလိုက္အျပံဳလိုက္သတ္တာေတြ၊ ဘာသာစကားနဲ႔ ယဥ္ေက်းမႈပိုင္းဆိုင္ရာဖ်က္ဆီးမႈေတြကိုပါ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ Genocide Convention မွာထည့္သြင္းဖို႔ အာရပ္ႏို္င္ငံေတြက ေထာက္ခံတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဆိုဗီယက္အုပ္စုကေရာ အေနာက္အုပ္စုကပါ အဲလိုက်ယ္က်ယ္ ျပန္႔ျပန္႔ထည့္သြင္းတာကို မေထာက္ခံဘူး။ အေနာက္အုပ္စုကဆိုရင္ လူ႔အခြင့္အေရးေၾကျငာစာတမ္းမွာ ထည့္ေပးပါ့မယ္လို႔ေခၽြးသိပ္ခဲ့ၿပီး အခုထိ ထည့္မေပး ေသးပါဘူး။ ျမင္ေစခ်င္တာက ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္ကိစၥဟာ လူမ်ိဳးေရး၊ ဘာသာေရးေဘာင္ ေလာက္နဲ႔ အကန္႔ခံထားရတဲ့ ကိစၥမဟုတ္ပါဘူး။ ဂ်ဴးတစ္ေယာက္တင္သြင္းတဲ့ ဥပေဒကို အာရပ္ေတြက ဝိုင္းေထာက္ခံခ်ိန္ဟာ ၁၉၄၆-၄၈ အာရပ္-အစၥေရး ျပႆနာအႀကီးအက်ယ္တက္ေနခ်ိန္ပါ။ ဒါေပမဲ့လည္း အာရပ္ေတြက ေထာက္ခံ တာပါပဲ။
ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္ကိစၥသည္ ရာဇဝတ္မႈတိုက္ဖ်က္ေရးကိစၥပါ။ လူမ်ိဳးေရး ဘာသာေရးကိစၥ မဟုတ္ပါဘူး။

အေရးယူျခင္း
—————-
ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္ရာဇဝတ္မႈကို အေရးယူရာမွာ individual accountability and individual punishment ဆိုတဲ့မူနဲ႔ အေရးယူပါတယ္။ ျမင္ေအာင္ေျပာရရင္ မီလိုဆီဗစ္ကို ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္ရာဇဝတ္မႈနဲ႔ အျပည္ ျပည္ဆိုင္ရာခံု႐ံုးကို တင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ မီလိုဆီဗစ္ရဲ႕ပါတီကိုေတာင္ မဖ်က္သိမ္းခိုင္းပါဘူး။ မီလိုဆီဗစ္ရဲ႕ပါတီဟာ အခုထိဆားဘီးယားမွာ ေရြးေကာက္ ပြဲေတြဝင္တုန္း၊ ပါလီမန္မွာေနရာအနည္းငယ္ေတာင္ရေနေသးပါတယ္။
အဲ…! ပါတီထဲက ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္ရာဇဝတ္မႈက်ဴးလြန္တဲ့ လူပုဂၢိဳလ္ တစ္ေယာက္ခ်င္းစီကိုေတာ့ ခံု႐ံုးကိုတင္ပါတယ္။ တိုက္႐ိုက္က်ဴးလြန္သူကေန စီမံကိန္းက် ေငြေၾကးေထာက္ပံ့သူ၊ ဖံုးကြယ္ေပးသူအပါအဝင္ ဝါဒျဖန္႔လႈံ႔ေဆာ္သူအထိ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔အေရးယူေပမယ့္ ဝါးလံုးသိမ္း႐ိုက္ အေရးယူတာ မ်ိဳးေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္ရာဇဝတ္မႈအတြက္ လူပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးခ်င္းအလိုက္သာ အေရးယူပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ခက္တာတစ္ခုက ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္ရာဇဝတ္ေကာင္ေတြဟာ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာကို လက္ထဲထည့္ထားႏိုင္သူေတြပါ။ ဒီမွာတင္ သူတိုကို အေရးယူဖို႔ လုပ္ျခင္းဟာ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာကို ထိပါးျခင္းျဖစ္ေၾကာင္းဝါဒျဖန္႔ပါတယ္။
ဘုမသိဘမသိလူထုဟာ သူတို႔စကားကိုနားေယာင္ၿပီး ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္ရာဇဝတ္မႈကို အားေပးေထာက္ခံတဲ့ လူထုပံုစံဝင္သြားရင္ေတာ့ ဂ်င္ႏိုဆိုဒ္လုပ္ တတ္တဲ့လူမ်ိဳးဆိုတဲ့တံဆိပ္က မလြဲမေသြအကပ္ခံရမွာပါ။ အဲဒီအခ်ိန္က်ရင္ ဆံုး႐ံႈးနစ္နာမႈေတြ တအားႀကီးပါတယ္။ ဒါေတြကို မျဖစ္
ေစခ်င္လို႔ ဒီစာေတြကိုေရးပါတယ္။

အားလံုးကို ေက်းဇူးတင္ပါတယ္
ၿပီးပါၿပီ

Kyaw Hla Oo